Ένας αγωγός ήρθε απόψε από τα παλιά…

Αλλάζουν οι συσχετισμοί στην περιοχή, αλλάζουν και τα σχέδια για τους μελλοντικούς διαδρόμους μεταφοράς των ενεργειακών πρώτων υλών.

Γράφει ο Κώστας Ψωμιάδης

Η πρώτη έκπληξη προήλθε από τη συμφωνία της Ρώμης, όταν Ιταλοί, Έλληνες και Ρώσοι έβγαλαν από το χρονοντούλαπο της ενεργειακής ιστορίας ένα «ξεχασμένο» αγωγό: το υποθαλάσσιο τμήμα του ITGI, με την ονομασία «Ποσειδών», που θα μετέφερε φυσικό αέριο από την Πρέβεζα στις απέναντι ακτές της Ιταλίας, ως συνέχεια του αγωγού που θα συνέδεε την Ελλάδα με την Τουρκία ή αργότερα με τον περιβόητο South Stream.

Το ενδιαφέρον των Ιταλών για ρωσικό αέριο δεν είχε εκλείψει ποτέ, ούτε ακόμη και στις περιόδους κατά τις οποίες όλα τα ρωσικά σχέδια είχαν ανατραπεί από τις γεωπολιτικές εξελίξεις.

Η απορία που εξέφρασαν παράγοντες της αγοράς, με βαθιά γνώση των συσχετισμών και των εν εξελίξει διαβουλεύσεων ήταν συγκεκριμένη: πως θα φτάσει το ρωσικό αέριο έως τις ακτές της Ηπείρου, για να μεταφερθεί, στη συνέχεια, στην ιταλική αγορά, μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού;

Το πρόβλημα είναι ότι η «βαλκανική οδός» είχε αποκλειστεί με, σχεδόν, ξεκάθαρη παρέμβαση των Αμερικανών, ενώ το δεύτερο σχέδιο (μέσω Τουρκίας) ανατράπηκε από την πολεμική τροπή που έλαβαν οι σχέσεις Μόσχας και Άγκυρας.

Νέα δεδομένα

Το σίγουρο είναι πως ούτε η Βαλκανική, ούτε η συνολική ευρωπαϊκή αγορά δεν μπορούν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες τους χωρίς το ρωσικό αέριο.

Για το λόγο αυτό, άλλωστε, όλη την προηγούμενη περίοδο, με τις «παγωμένες» ευρω-ρωσικές σχέσεις, όλοι οι ενδιαφερόμενοι (σε Ανατολή και Δύση) αναζητούσαν τις καλύτερες δυνατές λύσεις, παρά τα εμπόδια (ουκρανικά, «αντιμονοπωλιακά» και άλλα) που ορθώνονταν στις επαφές Βρυξελλών και Μόσχας.

Ελπίδες

Στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας, ωστόσο, από τη ρωσική πρωτεύουσα προέκυψε μία είδηση, στην οποία λίγοι είχαν πρόσβαση κι ακόμη λιγότεροι κατάλαβαν τη σημασία της…

Ο υφυπουργός Ενέργειας της Ρωσίας Γιούρι Σεντιούριν επιβεβαίωσε την πληροφορία ότι η βουλγαρική πλευρά εξέφρασε την επιθυμία να αναβιώσουν οι συνομιλίες για τον South Stream! Θυμίζουμε ότι η Σόφια ήταν εκείνη που είχε βάλει στην… κατάψυξη τον συγκεκριμένο αγωγό, όταν διέκοψε τις επαφές με τη ρωσική πλευρά.

Η είδηση στη Μόσχα δημιούργησε νέες ελπίδες για τη δημιουργία ενός, ρωσικών συμφερόντων, διαδρόμου που θα τροφοδοτεί τόσο τις χώρες των Βαλκανίων, όσο και τις υπόλοιπες δυτικοευρωπαϊκές αγορές, παράλληλα με τις ανάλογες υποδομές που θα λειτουργήσουν ως «βόρειος διάδρομος», όπως οι δύο κλάδοι του Nord Stream.

Βγάζουν γλώσσα σε Ε.Ε.-ΗΠΑ

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή γενικό διευθυντή του ρωσικού Ινστιτούτου Ενεργειακής Ασφάλειας, Αλεξέι Γκριβάτς πρόκειται για τη δεύτερη προσπάθεια της βουλγαρικής ηγεσίας να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, σε νέο επίπεδο, παρά τις αντιρρήσεις που εκφράζονται τόσο από τις Βρυξέλλες, όσο και από τον αμερικανικό παράγοντα.

«Η Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει ανάγκη από ένα νέο διάδρομο τροφοδοσίας με ρωσικό αέριο. Για τη Βουλγαρία, ο South Stream αποτελεί ευκαιρία για να ενισχύσει το ρόλο της ως διακομιστικό κέντρο, να προσελκύσει μεγάλες επενδύσεις και να κάνει άλμα προς την οικονομική ανάπτυξη», σημειώνει ο Ρώσος αναλυτής.

Μέσω Ελλάδας

Η υπαναχώρηση της βουλγαρικής πλευράς από τα πρώτα σχέδια του South Stream έγινε ακριβώς τη στιγμή κατά την οποία απέμενε μόνο η έγκριση της κυβέρνησης της Σόφιας για την κατασκευή του αγωγού, ώστε να ξεκινήσουν τα έργα, όπως αναφέρουν Ρώσοι αναλυτές, τονίζοντας ότι η αντιπαράθεση που προέκυψε στις ρωσο-τουρκικές σχέσεις, με επίκεντρο τη Συρία, δημιουργεί νέες ελπίδες για τον «βαλκανικό διάδρομο», από τον οποίο, σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια, θα μεταφέρονταν περίπου 63 δισ. κυβικά μέτρα αερίου, το οποίο θα διοχετευόταν (μέσω των δύο κλάδων, βόρειου και νότιου) σε όλες τις χώρες της περιοχής έως την Αυστρία.

Προς το παρόν, το αρχικό σχέδιο δεν αναβιώνει στην ολότητά του, ωστόσο, το ρωσικό αέριο μπορεί να βρει διέξοδο προς την Ελλάδα και στη συνέχεια στην ιταλική αγορά, μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού «Ποσειδών».

Το «κλειδί»

Για τις νέες υποδομές και τους διαδρόμους ρωσικών συμφερόντων είναι σίγουρο ότι θα αντιδράσουν τόσο οι Βρυξέλλες, όσο και η Ουάσιγκτον.

Ωστόσο, οι ενδιαφερόμενοι είναι, πλέον, τέσσερις και έχουν τη δυνατότητα (με πρώτους τους Ρώσους, που «καίγονται» για να δημιουργήσουν νέες διεξόδους) να αναζητήσουν χρηματοδότηση των συγκεκριμένων σχεδίων.

Τόσο η Σόφια, όσο και η Αθήνα μπορούν να ελπίζουν σε πολλαπλά οφέλη από τις συμφωνίες με τη Μόσχα, καθώς, υπό την πίεση των γεωπολιτικών ανακατατάξεων, οι Ρώσοι θα δώσουν ισχυρά ανταλλάγματα (καλύτερες τιμές για το αέριο) για να εξασφαλίσουν την υλοποίηση των σχεδίων τους.

Έτσι, οι Βούλγαροι κρατούν το «κλειδί» για την ασφάλεια εφοδιασμού και τη μείωση του ενεργειακού κόστους, σε τρεις αγορές της Ε.Ε., παίζοντας το χαρτί των αναβαθμισμένων σχέσεων με τη Ρωσία.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Finance & Markets Voice την Πέμπτη 17 Μαρτίου 2016.