Η αλητεία δεν έχει όρια!

Μία εβδομάδα πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής της Ευρωζώνης και μία ημέρα πριν τη δημοπρασία ελληνικών εντόκων, η Moody’s έστειλε στα… τάρταρα την αξιολόγηση της χώρας μας, για να προστατέψει αποκλειστικά τα συμφέροντα των δανειστών μας.
Μία εβδομάδα πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής της Ευρωζώνης και μία ημέρα πριν τη δημοπρασία ελληνικών εντόκων, η Moody’s έστειλε στα… τάρταρα την αξιολόγηση της χώρας μας, για να προστατέψει αποκλειστικά τα συμφέροντα των δανειστών μας.

Η κίνηση του οίκου δεν ήταν καθόλου ξαφνική, ούτε απρόσμενη, όπως τη χαρακτήρισαν κάποιοι «αναλυτές», καθώς όλοι οι «νταβατζήδες των αγορών» είχα προειδοποιήσει για την υποβάθμιση της Ελλάδας.

Απλώς έψαχναν την ευκαιρία για να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση, μέσω Αθήνας σε Ευρώπη κι από εκεί στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Σύμφωνα με τη νέα κρισάρα της Moody’s η αξιολόγηση των ελληνικών κρατικών ομολόγων ανέρχεται σε «B1» από «Ba1» με αρνητικό outlook.

Οι τρεις λόγοι

Όπως καταγράφεται στην ανακοίνωση της Moody’s, με την οποία δημοσιοποιείται η υποβάθμιση της χώρας μας, η κίνηση αυτή του οίκου βασίζεται σε τρεις λόγους:

1) Υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι στην εφαρμογή των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής και των μεταρρυθμίσεων, που απαιτούνται για τη σταθεροποίηση του χρέους της Ελλάδας. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι η οίκος παραδέχεται πως έχει γίνει σημαντική πρόοδος, ενώ χαρακτηρίζει τα μέτρα «πολύ αισιόδοξα».

2) Διαπιστώνονται σημαντικές δυσκολίες στη συλλογή εσόδων.

3) Σε πρωτοφανή μελλοντολογική πρόβλεψη, ο οίκος κάνει αναφορά σε κινδύνους, που προβλέπει πως θα υπάρξουν με τη λήψη μέτρων «για τη συνέχιση της στήριξης από τις επίσημες πηγές μετά το 2013», ώστε η Ελλάδα να διατηρήσει τα κριτήρια φερεγγυότητας. Σύμφωνα με τη Moody’s, η Ελλάδα ενδέχεται να μην ικανοποιήσει αυτά τα κριτήρια

Με άλλα λόγια, ο οίκος αξιολόγησης έρχεται να προστατέψει τα συμφέροντα των δανειστών, επιχειρώντας να προκαταβάλει αποφάσεις, όπως ενός haircut.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο οίκος επικαλείται τους κινδύνους για την αναδιάρθρωση του χρέους μετά από το 2013, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως ενδέχεται «οι ελληνικές αρχές και οι επενδυτές να συμμετάσχουν σε μία ανταλλαγή πριν από εκείνη τη χρονιά».

Παράλληλα, ο οίκος αποδίδει στην ελληνική οικονομία αρνητικό outlook, το οποίο, όπως ισχυρίζεται, αντανακλά την εκτίμηση πως το μεγάλο εμπόδιο των χρεών και οι σοβαροί κίνδυνοι εφαρμογής του πακέτου μεταρρυθμίσεων ενισχύουν το ενδεχόμενο υποβάθμισης.

Το ανώτατο όριο για τις τραπεζικές καταθέσεις και τα ομόλογα της χώρας δεν επηρεάζεται από τη κίνηση του οίκου και παραμένει στο Aaa, στο επίπεδο τις Ευρωζώνης. Το ίδιο ισχύει και για τη βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση Non Prime (NP).

Μας κοροϊδεύουν…

Στην ίδια ανακοίνωση, οι γιάπηδες του οίκου αναγνωρίζουν ως «πολύ σημαντική» την πρόοδο που έχει κάνει η Ελλάδα στην εφαρμογή των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής και στην κατάρτιση του απαιτούμενου θεσμικού πλαισίου, για την προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Ταυτοχρόνως, κάνει λόγο για «σημαντικές προκλήσεις στην εκτέλεση των μέτρων», κυρίως ως προς τα δημόσια έσοδα, όσο και στη μείωση των δαπανών.

Σύμφωνα με το βασικό σενάριο του οίκου, οι ομολογιούχοι δεν θα επωμιστούν απώλειες. Ωστόσο, ο οίκος πιστεύει πως η πιθανότητα χρεοκοπίας έχει αυξηθεί από την τελευταία υποβάθμιση τον περασμένου Ιούνιο.

Η Moody’s δεν θεωρεί πως η συνεχής στήριξη στη ρευστότητα από την τρόικα και το ενδεχόμενο χρεοκοπίας αποκλείουν το ένα το άλλο.

Με την πάροδο του χρόνου, οι κίνδυνοι για την εφαρμογή του προγράμματος μεταρρυθμίσεων μπορεί να αυξηθούν, με αποτέλεσμα η επιβάρυνση των ιδιωτών πιστωτών να γίνει περισσότερο ελκυστική.

Σύμφωνα με τον οίκο σε βάθος πενταετίας, το 80% των κρατών με αξιολόγηση B1 έχουν ικανοποιήσει τις υποχρεώσεις τους, ενώ το υπόλοιπο 20% χρεοκόπησε.

«Μία νέα υποβάθμιση μπορεί να ακολουθήσει εάν η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης στο πρόγραμμα λιτότητας αρχίσει να εμφανίζεται εξασθενημένη ή η προθυμία της τρόικας για παροχή στήριξης αρχίσει να μειώνεται», αναφέρει ο οίκος.

Επίσης, αφήνει περιθώρια αναβάθμισης της χώρας, σε περίπτωση που το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής προχωρήσει πιο γρήγορα από τις προσδοκίες του ή η τρόικα επεκτείνει τη μακροπρόθεσμη στήριξη χωρίς να επιβάλει απώλειες στους ομολογιούχους.

Η απάντηση του υπουργείου Οικονομικών

Το υπουργείο Οικονομικών θεωρεί «εντελώς αδικαιολόγητη» την υποβάθμιση από την Moody’s, επισημαίνοντας πως η κίνηση αυτή «δε βασίζεται σε μια αντικειμενική και ισορροπημένη αξιολόγηση των οικονομικών συνθηκών τις οποίες αντιμετωπίζει η Ελλάδα».

Σε μία μακροσκελή, αλλά χωρίς την απαιτούμενη για τη συγκυρία «σκληρή γλώσσα», τονίζει πως το εύρος της υποβάθμισης και η χρονική στιγμή, που ο συγκεκριμένος οίκος επέλεξε να την ανακοινώσει, είναι ακατανόητα και εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά.

Η ανακοίνωση του ΥΠΟΙΚ, έχει ως εξής:
«Η απόφαση του οίκου αξιολόγησης βασίζεται αποκλειστικά στους εκτιμώμενους κινδύνους του προγράμματος και της διεθνούς κατάστασης. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί απλώς αναφέρεται στην ανακοίνωση αλλά δεν συνυπολογίζεται στην ανάλυση ούτε στις θετικές προοπτικές που αυτή δημιουργεί για την οικονομία.

Τα επιχειρήματα που επικαλείται ο οίκος στη σχετική ανακοίνωσή του κατά κανένα τρόπο δεν ανταποκρίνονται στην πρόοδο που έχει σημειωθεί τους τελευταίους μήνες και δεν αιτιολογούνται από καμία από τις εξελίξεις και τις πληροφορίες, που έχουν προστεθεί από τον Ιούνιο του 2010, όταν είχε αποφασιστεί η προηγούμενη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τον ίδιο οίκο.

Η ανακοίνωση προχωρά ένα βήμα παραπέρα, προεξοφλώντας την αποτυχία συγκεκριμένων πολιτικών – ενώ έχει ήδη υλοποιηθεί μεγάλος αριθμός μεταρρυθμίσεων – αλλά και τις ίδιες τις αποφάσεις της ΕΕ, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση για τη Σύνοδο Κορυφής στο τέλος του μήνα και οι οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ακόμη ληφθεί.

Ειδικότερα, ο οίκος Moody’s επικαλείται ως επιχείρημα ότι το έργο των διαρθρωτικών αλλαγών είναι δύσκολο και ενέχει πολλούς κινδύνους στην υλοποίηση, κάτι το οποίο είναι απολύτως γνωστό από πέρυσι τον Μάιο που υπογράφηκε το πρόγραμμα. Στους εννέα μήνες που έχουν μεσολαβήσει, όχι μόνο έχει αποδειχτεί η αποφασιστικότητα της Ελλάδας να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, αλλά έχουν εφαρμοστεί πρωτοφανείς σε κλίμακα παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις. Η μείωση του ελλείμματος κατά έξι μονάδες του ΑΕΠ και του πρωτογενούς ελλείμματος περισσότερο από επτά μονάδες του ΑΕΠ είναι η πιο μεγάλη απόδειξη ότι, σε σχέση με εννέα μήνες πριν, οι κίνδυνοι, όχι απλώς δεν έχουν αυξηθεί, άλλα αντίθετα, η χώρα έχει μπει σε ένα δρόμο επιθετικής δημοσιονομικής προσαρμογής για να εξαλείψει τους κινδύνους που υπήρχαν.

Επιπλέον, η ανακοίνωση επικαλείται καθυστέρηση στην ανάκαμψη των εσόδων, όταν το αποτέλεσμα από την εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2010 δείχνουν αύξηση των εσόδων σχεδόν 6% σε μία χώρα που η ύφεση ήταν 4,5%. Η Moody’s προχωράει ακόμη περισσότερο, προεξοφλώντας, χωρίς κανένα νέο δεδομένο, την αποτυχία πολιτικών που είτε δεν έχουν ακόμη ψηφιστεί – όπως το φορολογικό νομοσχέδιο που είναι στην Βουλή – είτε μόλις έχουν ξεκινήσει να εφαρμόζονται.

Τέλος, η Moody’s επικαλείται αβεβαιότητα σχετικά με τις συνθήκες στην Ευρωζώνη, μετά το 2013, και την επίδρασή τους στο ελληνικό χρέος, παρότι όλοι γνωρίζουν πως οι αποφάσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ευρωζώνης βρίσκονται ακόμη σε διαδικασία επεξεργασίας και πως υπάρχει ρητή δέσμευση από τις περισσότερες χώρες για αποφάσεις στην τακτική Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου. Το επιχείρημα αυτό αγνοεί πλήρως την έκφραση αποφασιστικότητας των χωρών-μελών της Ευρωζώνης με κάθε τρόπο να συνεχιστεί η στήριξη των χωρών, που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα πρόσβασης σε δανειακά κεφάλαια.

Η Ελλάδα αξιολογείται κάθε τρεις μήνες από τρεις διεθνείς οργανισμούς τόσο ως προς την υλοποίηση του προγράμματος διαρθρωτικών αλλαγών, όσο και ως προς την πρόοδο που σημειώνεται στους δείκτες δημοσιονομικής εξυγίανσης και ανταγωνιστικότητας. Η πρόσφατη αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιβεβαιώνει την πρόοδο που έχει σημειώσει η χώρα και οι εκτιμήσεις για την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που υιοθετείται από τον συγκεκριμένο οίκο αξιολόγησης. Αυτό εντείνει την αίσθηση ότι η απόφαση για την υποβάθμιση της Ελλάδας δεν στηρίζεται σε ισχυρά επιχειρήματα.

Σε τελική ανάλυση η σημερινή υποβάθμιση από τη Moody’s είναι πιο αποκαλυπτική για τα λανθασμένα κίνητρα και την έλλειψη λογοδοσίας των οίκων αξιολόγησης παρά για την πραγματική κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας. Οι οίκοι αυτοί δεν αντιμετώπισαν έγκαιρα την αύξηση του κινδύνου στον χρηματοπιστωτικό τομέα που οδήγησε στην κρίση του 2008, και τώρα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την πρωτιά στην «ανακάλυψη» κινδύνων που θα οδηγήσουν στην επόμενη κρίση. Σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή για την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές, παρόμοιες αδικαιολόγητες αποφάσεις ενέχουν τον κίνδυνο να εξελιχθούν σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Σίγουρα βέβαια καθιστούν επιτακτική την ανάγκη πιο αποτελεσματικής ρύθμισης σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο των ίδιων των οίκων αξιολόγησης.

Σε κάθε περίπτωση, η σημερινή απόφαση της Moody’s σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζει την χρηματοδότηση της Ελληνικής Δημοκρατίας, αφού συνεχίζει να αντλεί κεφάλαια από τον μηχανισμό στήριξης. Επιπλέον, η Ελλάδα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει λάβει όλες τις αναγκαίες πρόνοιες για την διαφύλαξη της σταθερότητας και την άντληση ρευστότητας για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα».