Η απειλή του αποπληθωρισμού πιέζει την ΕΚΤ

Το ζητούμενο στη σημερινή συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν είναι τι θα κάνει, αλλά τι θα πει, κυρίως διά στόματος του Μάριο Ντράγκι. Διότι οι αγορές θεωρούν πιθανότερο ότι για την ώρα η τράπεζα θα τηρήσει στάση αναμονής, όμως αδημονούν για μηνύματα περαιτέρω χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής, με δεδομένο ότι η ανεργία φουντώνει, η ανάπτυξη κινείται με ρυθμούς χελώνας, και το φάντασμα του αποπληθωρισμού έχει αρχίσει να πλανάται πάνω από την Ευρώπη. 

Θυμίζουμε ότι η Κομισιόν υποχρεώθηκε στις αρχές της εβδομάδας να αναθεωρήσει επί τα χείρω τις προβλέψεις της για τους ρυθμούς ανάπτυξης το 2014, και να επιβεβαιώσει τη περαιτέρω άνοδο της ανεργίας, η οποία θα παραμείνει πάνω από το 12% και την επόμενη χρονιά. Και βέβαια τα τελευταία στοιχεία από τη Eurostat σήμαναν συναγερμό για τη πτώση του πληθωρισμού στα κατώτερα επίπεδα των τελευταίων τεσσάρων ετών στο 0,7%, ήτοι πολύ χαμηλότερα από το σταθερό όριο του 2%. 

Κάπως έτσι, έγκριτοι αναλυτές άρχισαν να μιλούν για το τέρας του αποπληθωρισμού που απειλεί την Ευρωζώνη. Ο αποπληθωρισμός έχει ήδη κάνει την εμφάνιση του στην Ελλάδα, και ετοιμάζεται να περάσει οσονούπω το κατώφλι της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου. Όμως, η ΕΚΤ επιμένει να αρνείται ότι υπάρχει συνολικά θέμα για τη ζώνη του ευρώ, ακόμη και αν η ωμή πραγματικότητα και τα νούμερα σκιαγραφούν μια διαφορετική εικόνα, εντείνοντας τις πιέσεις προς το συμβούλιο της τράπεζας.  

Παράλληλα, το ευρώ καλπάζει, έχοντας κερδίσει ήδη περίπου πέντε μονάδες έναντι του δολαρίου τους τελευταίους μήνες, και με την έκθεση της Κομισιόν να προβλέπει περαιτέρω ενδυνάμωση του κοινού νομίσματος και την ερχόμενη χρονιά. Ένα πρόβλημα που από μόνο του φτάνει και περισσεύει για να εκτροχιάσει την όποια απόπειρα της ευρωπαϊκής οικονομίας να ορθοποδήσει, αν λάβουμε υπόψη τη τεράστια πίεση που θα ασκήσει στις ήδη ευάλωτες αλλά κρίσιμες για την ανάκαμψη ευρωπαϊκές εξαγωγές.  

Βεβαίως, παρά τις αυξανόμενες εκατέρωθεν πιέσεις, η μεγάλη πλειονότητα των αναλυτών δεν περιμένει αναπροσαρμογή των επιτοκίων σήμερα, κρίνοντας ότι το συμβούλιο θα θελήσει να αποφύγει να φανερώσει τον πανικό που μάλλον προκάλεσαν και στο ίδιο, τα νέα στοιχεία για τη κάθετη πτώση του πληθωρισμού. Αντιστοίχως, εκτιμούν ότι η τράπεζα θα θελήσει να περιμένει και τα οικονομικά στοιχεία του Νοεμβρίου για να κάνει το μεγάλο βήμα. Ωστόσο υπάρχουν και άλλα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η ΕΚΤ για τη στήριξη των αγορών στο μεταξύ, όπως η παροχή βοήθειας στις επιχειρήσεις οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα χορήγησης ρευστότητας από τις τράπεζες. Ο ίδιος ο Μάριο Ντράγκι έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να προχωρήσει σε ένα νέο γύρο LTRO, ήτοι σε χορήγηση φτηνής ρευστότητας στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Σε κάθε περίπτωση αυτό στο οποίο πολλοί αναλυτές και ακόμη περισσότεροι επενδυτές ελπίζουν είναι μια λεκτική παρέμβαση, ένα μήνυμα από τον Ιταλό τραπεζίτη, που θα αφήνει να εννοηθεί ότι επίκειται σύντομα νέα χαλάρωση της επιτοκιακής πολιτικής. Όμως, με τα επιτόκια ήδη σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, στην ουσία η κεντρική τράπεζα δεν έχει ακόμη πολλά περιθώρια αντίδρασης, τουλάχιστον με τη χρήση συμβατικών μέτρων, και εδώ βεβαίως εντοπίζεται η κυριότερη πηγή της διστακτικότητας του συμβουλίου. 

Διότι τι θα γίνει όταν τα συμβατικά μέτρα εξαντληθούν, όταν τα επιτόκια αγγίξουν μηδενικά επίπεδα, και η ΕΚΤ πιεστεί να κινηθεί σε μη χαρτογραφημένα νερά; Ο σούπερ Μάριο και η παρέα του μάλλον δεν θέλουν ούτε να το σκέφτονται, πόσο μάλλον να το αντιμετωπίσουν! 

Άλλωστε, αυτό που επισημαίνουν, επιφυλακτικά, πολλοί αναλυτές είναι ότι στη κατάσταση που έχουν φτάσει οι αγορές μια καταρχήν διαφορά της τάξεως των 25 μονάδων βάσης, με περικοπή των επιτοκίων στο 0,25%, ή ακόμη και ο ουσιαστικός μηδενισμός των επιτοκίων, μπορεί να μην φέρει καμία ουσιαστική διαφορά. 

Η ίδια η τράπεζα έχει διαμαρτυρηθεί επανειλημμένως ότι τα χαμηλά επιτόκια που ορίζει δεν φτάνουν πραγματικά στο επίπεδο της αγοράς, γεγονός στο οποίο αναφέρθηκε και πάλι ο Μάριο Ντράγκι σε δηλώσεις του, σε συνέδριο, προχθές, καταγγέλλοντας τις μεγάλες αποκλίσεις που παρατηρούνται ανάμεσα στα κράτη μέλη, στα επιτόκια που χρεώνονται στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις. Και σε αυτό βεβαίως δεν έχει άδικο, όπως ζούμε και βιώνουμε καθημερινά στην ελληνική πραγματικότητα.