Η ώρα της Ιρλανδίας

Οι Έλληνες είχαν τη δική τους ευκαιρία να εκφράσουν στη κάλπη την άποψη τους για την οικονομική στρατηγική κατά της κρίσης. Οι Γάλλοι επίσης. Και σήμερα είναι η σειρά της Ιρλανδίας, στο δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί με θέμα την εφαρμογή του περίφημου Συμφώνου Δημοσιονομικής Πειθαρχίας. Οι Έλληνες είχαν τη δική τους ευκαιρία να εκφράσουν στη κάλπη την άποψη τους για την οικονομική στρατηγική κατά της κρίσης. Οι Γάλλοι επίσης. Και σήμερα είναι η σειρά της Ιρλανδίας, στο δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί με θέμα την εφαρμογή του περίφημου Συμφώνου Δημοσιονομικής Πειθαρχίας.

Η ετυμηγορία της Ιρλανδίας –της μοναδικής χώρας που θα θέσει το Σύμφωνο σε δημοψήφισμα- έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική καμπή για την Ευρώπη, καθώς έχει φουντώσει η συζήτηση για τη πιθανότητα μετατόπισης του κέντρου βάρους της οικονομικής στρατηγικής της ενωμένης Ευρώπης από τη λιτότητα στην ανάπτυξη. Μην ξεχνάμε ότι ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επιμένει στην ανάγκη αλλαγής του κειμένου του Συμφώνου. Και η Ιρλανδία για μια ακόμη φορά, με τη παράδοση που έχει να θέτει τις ευρωπαϊκές συνθήκες στην ετυμηγορία του λαού της –θυμόμαστε την καταψήφιση της Συνθήκης της Νίκαιας το 2001 και της Συνθήκης της Λισαβόνας το 2008- αναπόφευκτα θα παίξει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις.

Βεβαίως, το πρόβλημα είναι ότι η επιλογή που τίθεται στο μέσο Ιρλανδό δεν είναι απλή, με τις επιπτώσεις της επιλογής του να ξεπερνούν τα όρια του κειμένου, και τα σύνορα της χώρας, γεγονός που αιτιολογεί και το καθεστώς πίεσης –αν όχι τρομοκρατίας- το οποίο έχει δημιουργηθεί στην ιρλανδική κοινωνία από το πολιτικό κατεστημένο της χώρας και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Η απόρριψη του Συμφώνου σημαίνει ότι η χώρα θα εξαιρεθεί από τους όρους αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας που περιέχει. Όμως, ένα «όχι» δεν σημαίνει μόνο ότι το Δουβλίνο αρνείται να δεσμευτεί ότι θα εφαρμόζει στο εξής το λεγόμενο «χρυσό κανόνα» για το έλλειμμα του προϋπολογισμού, αλλά και ότι δεν θα έχει πρόσβαση στη δανειοδότηση από το νέο μόνιμο μηχανισμό στήριξης, τον ESM. Οπότε το εύλογο ερώτημα, που θέτει το στρατόπεδο του «ναι», είναι τι θα κάνει η Ιρλανδία αν χρειαστεί νέα στήριξη μελλοντικά.

Οι Ιρλανδοί μέχρι τώρα έχουν αποδειχτεί τα «καλά παιδιά» της ευρωπαϊκής περιφέρειας, ακολουθώντας πιστά το μνημόνιο βάσει του οποίου η χώρα άντλησε δάνεια ύψους 85 δισ. ευρώ από την Ευρώπη και το ΔΝΤ. Όμως, αν και η ιρλανδική οικονομία εμφανιζόταν να πηγαίνει καλά, ειδικά σε σχέση με τον «απείθαρχο» ευρωπαϊκό νότο, εσχάτως η πρόοδος της δεν ανταποκρίνεται στους στόχους. Και αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι η επιστροφή της στις αγορές πέραν του 2013, που λήγει το τρέχον πρόγραμμα στήριξης, εμφανίζεται όλο και πιο απίθανη. Αυτό, άλλωστε, ήταν κάτι που παραδέχτηκε προ ημερών δημοσίως και η υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων, Λουσίντα Κρέγκτον, αναγνωρίζοντας ότι με τις συνθήκες που επικρατούν στην Ευρώπη υπάρχει «πολύ μεγάλη πιθανότητα, η Ιρλανδία να μην μπορέσει να επιστρέψει στις αγορές την ερχόμενη χρονιά».

Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η χώρα θα χρειαστεί σίγουρα χρήματα, αν δεν μπορεί να βγει στις αγορές, τότε θα πρέπει αναγκαστικά να ξαναστραφεί στην Ευρώπη. Όμως, αν δεν έχει επικυρώσει το Σύμφωνο Σταθερότητας δεν θα μπορεί να χτυπήσει τη πόρτα του ESM. Και εδώ ακριβώς έγκειται ο σημερινός εκβιασμός του Βερολίνου και των Βρυξελλών προς τον ιρλανδικό λαό. Και για το λόγο αυτό σύσσωμα τα κόμματα εξουσίας της χώρας, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, και όλο το επιχειρηματικό κατεστημένο στηρίζουν αναφανδόν την εκστρατεία του «ναι».

Η πίεση αυτή μοιάζει να αποδίδει καρπούς. Ο φόβος της αναζωπύρωσης της απειλής για την οικονομική κατάρρευση της χώρας, ο φόβος για την απομόνωση της από την υπόλοιπη Ευρώπη και της πιθανότητας να ακολουθήσει την Ελλάδα σε μια πιθανή έξοδο από την Ευρωζώνη, έχουν χτίσει, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ένα ασφαλές προβάδισμα του «ναι». Τρεις τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν την ισορροπία του «ναι» προς το «όχι» να κυμαίνεται στο 60% έναντι 40%. Όμως, το ποσοστό των αναποφάσιστων που βρίσκεται στο 15-20% είναι σημαντικό, ήτοι ικανό να φέρει τα πάνω κάτω, ενώ απρόβλεπτος παράγοντας είναι η προσέλευση των ψηφοφόρων στις κάλπες, η οποία αν κινηθεί σε χαμηλά επίπεδα εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει υπέρ του «όχι».

Άλλωστε, μπορεί το στρατόπεδο του «ναι» να ποντάρει στο φόβο, όμως το στρατόπεδο του «όχι» διαθέτει επίσης λογικά και πειστικά επιχειρήματα, που αγγίζουν ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, η οποία αντιλαμβάνεται ότι με φόντο το αποτέλεσμα των ελληνικών και των γαλλικών εκλογών έχει την ευκαιρία να δώσει αυξημένη αξία στην ετυμηγορία του, και να στείλει προς το Βερολίνο και τους συμμάχους του ένα σαφές μήνυμα κατά της λιτότητας.

Αυτό, άλλωστε, είναι ακριβώς και το σύνθημα των πολέμιων του Συμφώνου, με επικεφαλής τον Τζέρι Ανταμς, τον πρόεδρο του Σιν Φέιν –του πάλαι ποτέ πολιτικού σκέλους του ΙΡΑ. Το Σιν Φέιν προσπαθεί να πείσει τους Ιρλανδούς ότι πρέπει να αντιδράσουν στο κλίμα τρομοκρατίας των ισχυρών της Ευρώπης και να χρησιμοποιήσουν το δημοψήφισμα για να δηλώσουν την αντίθεση τους προς την αμφιλεγόμενη πολιτική της λιτότητας, που σκοτώνει την ανάπτυξη και τους λαούς της Ευρώπης. Αν και δυστυχώς μέχρι τώρα ο παράγοντας του φόβου έχει αποδειχτεί σε ανάλογες περιπτώσεις πιο ισχυρός.

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι αν η Ιρλανδία καταψηφίσει το Σύμφωνο, τότε η συνθήκη δεν είναι απαραίτητο ότι «πεθαίνει», καθώς βάσει της συμφωνίας που έχει γίνει από τους Ευρωπαίους ηγέτες το Σύμφωνο θα τεθεί σε ισχύ εφόσον δώδεκα κράτη μέλη το επικυρώσουν. Ωστόσο, σίγουρα θα αποτελέσει τεράστιο πλήγμα για το Βερολίνο, και θα πυροδοτήσει παρενέργειες σε όλη την Ευρώπη, που θα θέσουν σε αμφιβολία το περιεχόμενο του κειμένου. Άλλωστε, μέχρι τώρα μόλις τέσσερις χώρες έχουν επικυρώσει το Σύμφωνο, τελευταία η Ολλανδία τη περασμένη εβδομάδα. Και σε αυτές δεν περιλαμβάνονται καν οι δύο ισχυρότερες οικονομίες της Ευρώπης, η Γαλλία του Φρανσουά Ολάντ που απαιτεί αλλαγές, αλλά ούτε καν η Γερμανία, που πρωτοστάτησε στη δημιουργία του.

Η Γερμανία επρόκειτο να φέρει το θέμα στη Βουλή στα τέλη του Μαϊου, αλλά η συζήτηση αναβλήθηκε, άγνωστο για πότε, καθώς οι αντιπολιτευόμενοι Σοσιαλδημοκράτες απαιτούν αλλαγές υπέρ της ανάπτυξης, ενθαρρυμένοι και από την εκλογή του Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία.