Χορεύοντας ρούμπα στην Αβάνα

Η πρόθεση του Μπάρακ Ομπάμα να περάσει τους τελευταίους μήνες της προεδρίας τους κλείνοντας ανοιχτά μέτωπα, και κάνοντας τολμηρές επιλογές που δύσκολα θα έκανε ένας πολιτικός που εξαρτάται ακόμη από την ετυμηγορία της κάλπης, γίνεται όλο και πιο σαφής. Και θα σφραγιστεί με τον πλέον τρανταχτό τρόπο όταν το Air Force One τροχιοδρομήσει στην Αβάνα την ερχόμενη Κυριακή.

Για να κατανοήσουμε το μέγεθος της ιστορικής αυτής στιγμής αρκεί να αναφέρουμε ότι την τελευταία φορά που Αμερικανός πρόεδρος πάτησε το πόδι του στη Κούβα, το νησί ήταν ακόμη ο παράδεισος των αμερικανών κοσμικών (αλλά και μαφιόζων), η οικονομία του έσφυζε από το τουρισμό και τη παραγωγή ζάχαρης και το πέσο ήταν συνδεδεμένο με το δολάριο. Ήταν δηλαδή… μόλις πριν από 88(!) χρόνια, όταν στο Λευκό Οίκο ήταν ο άγνωστος ακόμη και στο ίδιο το αμερικανικό κοινό, Κάλβιν Κούλιτζ.

Από τότε, βεβαίως, κύλησε πολύ, μα πάρα πολύ νερό στο αυλάκι, στις σχέσεις της Κούβας με τη Δύση και πιο ειδικά με τις ΗΠΑ. Όμως, η ευκαιρία και η βούληση για μια νέα αρχή είναι σαφής, και ο σημερινός Λευκός Οίκος έχει τη θέληση να το αποδείξει με την παρουσία του Μπάρακ Ομπάμα στο νησί, παρά τις συνεχιζόμενες έντονες αντιδράσεις που προκαλεί στη συντηρητική Αμερική και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα η επαναπροσέγγιση αυτή.

Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι και οι δύο χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα αλλαγής ηγέτη. Οι ΗΠΑ έχουν προεδρικές εκλογές το Νοέμβριο, όμως και ο Ραούλ Κάστρο έχει ανακοινώσει τη πρόθεση του να αποχωρήσει από τη προεδρία το 2018, αισθανόμενος το βάρος των χρόνων του (είναι ήδη 84 ετών), αλλά και των αλλαγών που έχουν ήδη δρομολογηθεί στη κουβανική κοινωνία και οικονομία. Μάλιστα, το μεταρρυθμιστικό μονοπάτι της χώρας προς τη κατεύθυνση της ελεύθερης αγοράς θα επιβεβαιωθεί εκ νέου και στο επικείμενο εθνικό Κογκρέσο του Κομμουνιστικού Κόμματος, τον Απρίλιο.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα συμπληρωθούν προφανώς ιδανικά από τη διπλωματική, αλλά και εμπορική επαναπροσέγγιση με τη γείτονα υπερδύναμη. Οι Αμερικανοί τουρίστες έχουν ήδη επιστρέψει μαζικά στο νησί (η αύξηση αγγίζει το 70% τη τελευταία δεκαετία), και θα αυξηθούν περαιτέρω τόσο με τη νομιμοποίηση του δολαρίου όσο και με την πλήρη αποκατάσταση των απευθείας εμπορικών αεροπορικών πτήσεων.

Έτσι, παρά το γεγονός ότι η τουριστική υποδομή έχει αρχίσει να φτάνει στα όρια της (καθώς η ροή αυξήθηκε και από την Ευρώπη), η ευκαιρία για επενδύσεις αυξάνει τις ήδη ελκυστικές προοπτικές του νησιού τόσο για τους Ευρωπαίους όσο πλέον και για τους Αμερικανούς επιχειρηματίες.

Βεβαίως, Ουάσιγκτον και Αβάνα θα χρειαστούν να δουλέψουν πολύ, και για πολύ καιρό ακόμη, για να ανατρέψουν στερεότυπα, εμπόδια και απαγορευτικούς νόμους περίπου μισού αιώνα. Και στη κορυφή αυτών βρίσκεται βέβαια το εμπάργκο, που μπορεί να καταργηθεί μόνο με απόφαση και επικύρωση του Κογκρέσου, που για την ώρα είναι από διστακτικό έως αρνητικό. Όμως, ο Λευκός Οίκος εργάζεται στρατευμένα προς τη κατεύθυνση αυτή σε όσα θέματα περνούν από το χέρι του προέδρου, με αποτέλεσμα κάποιες αλλαγές να είναι ήδη ορατές.

Για παράδειγμα, εν όψει και του ταξιδιού του, ο Μπάρακ Ομπάμα υπέγραψε την άρση της απαγόρευσης στη χρήση του δολαρίου στις συναλλαγές με τη Κούβα, και την διευθέτηση τους μέσα από αμερικανικές τράπεζες. Κίνηση που θα διευκολύνει το απευθείας εμπόριο, και συναλλαγές που μέχρι τώρα γίνονταν μέσω τρίτων. Επίσης, σε ιδιωτικό επίπεδο ο αμερικανικός τηλεπικοινωνιακός όμιλος της Verizon υπέγραψε συμφωνία roaming με τη κρατική κουβανική εταιρία Etesca, με αμερικανικά δημοσιεύματα να κάνουν λόγο και για επικείμενη ανάλογη συμφωνία και της AT&T.

Το έντονο επιχειρηματικό ενδιαφέρον, που προφανώς επηρεάζει και τη πολιτική τακτική, είναι σημαντικό και για τη συνέχιση της προσπάθειας επαναπροσέγγισης των δύο κρατών και μετά την αποχώρηση του Μπάρακ Ομπάμα από το Λευκό Οίκο. Είναι χαρακτηριστικό ότι τόσο η Χίλαρυ Κλίντον όσο και ο Ντόναλντ Τραμπ (τα δύο δηλαδή θεωρούμενα φαβορί για το χρίσμα των δύο κομμάτων και άρα τη προεδρική μονομαχία) έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι στηρίζουν τη βελτίωση των διμερών σχέσεων και ότι θα συνεχίσουν στο ίδιο μονοπάτι, εφόσον εκλεγούν.