Τράπεζες: Αναμένοντας τα 18 δισ. ευρώ για να… ηρεμήσει η αγορά

Τα 18 δισ. ευρώ από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας περιμένει το τραπεζικό σύστημα αύριο ή την Τετάρτη για να καθησυχαστούν οι αποταμιευτές και να ηρεμήσουν λίγο οι φόβοι ή κατά άλλους οι εκβιασμοί περί εξόδου της χώρας από το ευρώ. Τα 18 δισ. ευρώ από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας περιμένει το τραπεζικό σύστημα αύριο ή την Τετάρτη για να καθησυχαστούν οι αποταμιευτές και να ηρεμήσουν λίγο οι φόβοι ή κατά άλλους οι εκβιασμοί περί εξόδου της χώρας από το ευρώ.

Η αποκατάσταση της ισορροπίας είναι ζητούμενο για την ελληνική αγορά, όχι μόνο την τραπεζική και η σπέκουλα των τελευταίων εβδομάδων, κάθε άλλο παρά συντελεί προς την κατεύθυνση αυτή.

Οι εκροές καταθέσεων της προηγούμενης εβδομάδας, οι οποίες ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ δεν προκάλεσαν πανικό στις ελληνικές τράπεζες, αλλά προβληματισμό για όσα θα μπορούσαν να συμβούν εάν αυτό το κλίμα συντηρηθεί. Γι’ αυτό και οι τραπεζίτες, όπως και ο επικεφαλής του ΤΧΣ, κ. Τάκης Θωμόπουλος, κρίνουν ότι η διάθεση των 18 δισ. ευρώ στις Εθνική, Alpha, Eurobank και Πειραιώς θα στείλει ένα μήνυμα εμπιστοσύνης για την εγχώρια αγορά.

Ανώτατα τραπεζικά στελέχη επισήμαιναν στην FMVoice.gr ότι αν δεν επέλθει πολιτική ισορροπία, η αγορά θα εξακολουθήσει να βάλλεται από κάθε λογής σενάριο και κινδυνολογία. ‘Κάτι που καθιστά τους επενδυτές και αποταμιευτές ευάλωτους και ανασφαλείς’, σχολίαζαν σχετικά.

Εκτός από τα πολιτικά παιγνίδια στο εσωτερικό, οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν και έμμεσες επιθέσεις από τη διεθνή οικονομική και πολιτική σκηνή. Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μετακινήσει ορισμένες από τις ελληνικές τράπεζες στον μηχανισμό παροχής έκτακτης ρευστότητας ELA έως ότου να ενεργοποιηθεί η ανακεφαλαιοποίηση τους, «μεταφράστηκε» ως «κόψιμο» τους από τις πράξεις αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ, κοινώς ότι αποκλείονται από το ευρωσύστημα.

Αυτό που πρακτικά αποφασίστηκε είναι για μερικές ημέρες να αλλάξει η ισορροπία στη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ και τον Έκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας (ELA), με τον δεύτερο να αναλαμβάνει να τις καλύψει μέχρι να ολοκληρωθεί η πίστωση των 18 δισ. ευρώ.

Η ΕΚΤ δήλωσε και επίσημα ότι στηρίζει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ενώ γίνονται προσπάθειες να επιταχυνθούν οι διαδικασίες της διάθεσης των 18 δισ. ευρώ, κάτι που αναμένεται να ολοκληρωθεί τα επόμενα 24ωρα.

Βιώσιμες τράπεζες και άρα υπό ανακεφαλαιοποίηση έχουν χαρακτηριστεί μέχρι σήμερα οι Εθνική, Alpha, Eurobank και Πειραιώς και με την πίστωση των 18 δισ. ευρώ από τα κεφάλαια του EFSF μέσω του ΤΧΣ, θα μπορούν να μετέχουν εκ νέου στις πράξεις αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ. Οι τέσσερις τράπεζες έχουν ήδη λάβει βεβαιώσεις από το ΤΧΣ, ωστόσο για να μπορέσουν να αντλήσουν ρευστότητα από την ΕΚΤ θα πρέπει να πιστωθούν τα ομόλογα. Και αυτό γιατί το καταστατικό της ΕΚΤ δεν «αναγνωρίζει» στους κεφαλαιακούς δείκτες (Core Tier 1) τις βεβαιώσεις, αλλά καταβεβλημένα κεφάλαια.

Οι ελληνικές τράπεζες προσφεύγουν στον ELA μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος εδώ και πολλούς μήνες για να αντλήσουν ρευστότητα. Μάλιστα, η ΑΤΕ και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο καλύπτονται μόνο από αυτόν, καθώς δεν υπάρχει απόφαση για την ανακεφαλαιοποίησή τους.

Εκροή καταθέσεων

Η «φυγή» καταθέσεων από το 2009 και μετά είναι αδιάκοπη, προσεγγίζοντας τα 75 δισ. ευρώ. Και ενώ το πρώτο «κύμα» εκροών ήταν κεφάλαια μεγαλοκαταθετών που μεταφέρθηκαν σε τράπεζες του εξωτερικού, τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο, μετά και την φορο-επιδρομή του 2011 σε μισθωτούς και συνταξιούχους, οι Έλληνες αποψιλώνουν τις οικονομίες τους για να εξοφλήσουν χαράτσια, εισφορές και να καλύψουν βασικές ανάγκες διαβίωσης.

Την τελευταία εβδομάδα ένα μεγάλο μέρος των καταθέσεων που αποσύρθηκε από τις τράπεζες μετατράπηκε σε γερμανικά και ολλανδικά ομόλογα. Η επιλογών των γερμανικών τίτλων γίνεται καθαρά για λόγους ασφάλειας και «αίσθησης σιγουριάς», όπως εξηγούσαν στελέχη από το Private Banking τραπεζών, καθώς οι αποδόσεις τους είναι εξαιρετικά χαμηλές. Αυτή η εικόνα συνηγορεί στο γεγονός ότι δεν αποσύρονται κεφάλαια τόσο από μικροκαταθέτες, όσο από μεσαίας κατηγορίας αποταμιευτές ή πελάτες private banking.

Οι συνολικές καταθέσεις των ιδιωτών ανέρχονται σε 138,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 50,6 δισ. ευρώ βρίσκονται στο ταμιευτήριο και 80,8 δισ. σε λογαριασμούς προθεσμίας. Η πρώτη περίπτωση αφορά κατά βάση μικρά ποσά (έως 10.000 ευρώ), καθώς οι λογαριασμοί ταμιευτηρίου λειτουργούν πια ως «δεξαμενή» άντλησης χρημάτων για να καλυφθούν καθημερινές ανάγκες.

Είναι ενδεικτικό ότι το 2009 στο πιστωτικό σύστημα υπήρχαν καταθέσεις από νοικοκυριά και επιχειρήσεις ύψους 237,341 δισ. ευρώ. Ήταν δε, η τελευταία χρονιά όπου τα υπόλοιπα καταθέσεων κατέγραψαν αύξηση (+5% έναντι του 2008). Το 2010 μειώθηκαν σε 209,5 δισ. ευρώ και το 2011 σε 174,13 δισ. ευρώ. Καθ’ όλη τη διάρκεια της περσυνής χρονιάς, με εξαίρεση τους μήνες Αύγουστο και Δεκέμβριο, τα υπόλοιπα καταθέσεων στις τράπεζες μειώνονταν διαρκώς και πολύ πιο έντονα σε περιόδους όπου ο φόβος της χρεοκοπίας γινόταν όλο και πιο έντονος. Τον Ιανουάριο του 2012 στις ελληνικές τράπεζες τηρούνταν λογαριασμοί καταθέσεων ύψους 168,87 δισ. ευρώ και έναν μήνα μετά 164,3 δισ. ευρώ.

Όσο φυλλορροούν οι καταθέσεις και δεν προχωρά η ανακεφαλαιοποίηση θα παραμένει «παγωμένη» και η αγορά των χορηγήσεων, με τα υπόλοιπα των τραπεζών να βαίνουν επίσης μειούμενα. Για να αποκατασταθεί η ρευστότητα συνολικά στην αγορά απαιτείται χρόνος, αλλά κυρίως διαθέσιμα κεφάλαια για να «τροφοδοτήσουν» τις επιχειρήσεις, τα οποία δεν διαθέτουν αυτή την περίοδο οι τράπεζες.