Eurobank: Σταδιακή έξοδος της Ελλάδας από την παγίδα της στασιμότητας

Ο θετικός ρυθμός μεγέθυνσης που παρουσίασε η ελληνική οικονομία το 1ο τρίμηνο του 2018 αποτελεί ένα σημάδι σταδιακής εξόδου της Ελλάδας από την παγίδα της στασιμότητας των τελευταίων ετών επισημαίνει η Eurobank, σημειώνοντας ωστόσο ότι υπάρχουν τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις που διαμορφώνουν την ανάγκη για μετάβαση σε ένα υψηλότερο μονοπάτι οικονομικής μεγέθυνσης.

Στο εβδομαδιαίο δελτίο της για την οικονομία, η Eurobank αναφέρει ότι τη Δευτέρα 4 Ιουνίου 2018 η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσίευσε τους τριμηνιαίους εθνικούς λογαριασμούς για το 1ο τρίμηνο 2018. Η επόμενη ανακοίνωση, δηλαδή των στοιχείων του 2ου τριμήνου 2018, είναι προγραμματισμένη για τις 3 Σεπτεμβρίου 2018. Το πραγματικό ΑΕΠ στην Ελλάδα, δηλαδή η αξία – σε σταθερές τιμές – του τελικού εγχώριου προϊόντος, ενισχύθηκε σε τριμηνιαία και σε ετήσια βάση για 5ο τρίμηνο στη σειρά το 1ο τρίμηνο 2018. Η τελευταία φορά που η ελληνική οικονομία σημείωσε παρόμοια επίδοση σε ποιοτικούς όρους ήταν το 4ο τρίμηνο 2006 (σε ποσοτικούς όρους ο αντίστοιχος ρυθμός μεγέθυνσης ήταν 3,2 φορές υψηλότερος), δηλαδή σχεδόν δύο χρόνια πριν την έναρξη της μεγάλης ελληνικής ύφεσης. Αυτό το στοιχείο αποτελεί ένα σημάδι ότι η ελληνική οικονομία εξέρχεται της στασιμότητας των τελευταίων ετών. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης διαμορφώθηκε στο 1,5% (ή 0,6% σε τριμηνιαία βάση) την περίοδο 4ο τρίμηνο 2016 – 1ο τρίμηνο 2018 από -0,3% (ή 0,0% σε τριμηνιαία βάση) την περίοδο 4ο τρίμηνο 2014 – 4ο τρίμηνο 2016. Ωστόσο, όπως έχουμε αναφέρει σε παλαιότερο τεύχος του δελτίου 7ημέρες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, η προαναφερθείσα μακροοικονομική επίδοση είναι σχετικά ήπια δεδομένου 1ον της μεγάλης ύφεσης των προηγούμενων ετών και 2ον του υψηλότερου κατά μια ποσοστιαία μονάδα ρυθμού μεγέθυνσης της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υπό το πρίσμα της δαπάνης, ο σχετικά ήπιος μέσος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης των τελευταίων 5 τριμήνων προέρχεται κατά κύριο λόγο από την επίδοση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Πιο αναλυτικά, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής της προαναφερθείσας μεταβλητής διαμορφώθηκε στο 0,1% (ή -0,1% σε τριμηνιαία βάση). Η ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα ύστερα από την ισχυρή πτώση που σημείωσε το 3ο τρίμηνο 2015 (τραπεζική αργία, έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων, δημοψήφισμα και υπογραφή της 3ης δανειακής σύμβασης) ανέκαμψε – όχι πλήρως – το αμέσως επόμενο τρίμηνο και στη συνέχεια παρέμεινε κατά μέσο όρο στάσιμη. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι η ιδιωτική κατανάλωση είναι θετική συνάρτηση του τρέχοντος διαθέσιμου εισοδήματος και του πλούτου των νοικοκυριών, η προαναφερθείσα επίδοση ερμηνεύεται 1ον από την αύξηση των φορολογικών βαρών και 2ον από τις διαμορφωθείσες προσδοκίες για περαιτέρω πιέσεις στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στο μέλλον λόγω της προβλεπόμενης μείωσης των συντάξεων και του αφορολόγητου ορίου το 2019 και το 2020 αντίστοιχα. Δύναται να υποστηριχτεί ότι τα δύο παραπάνω στοιχεία αντιστάθμισαν πλήρως την θετική επίδραση που είχε για την ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα η αύξηση της απασχόλησης. Η τελευταία παρουσίασε θετική μέση ετήσια μεταβολή της τάξης του 2,0% την περίοδο Ιουνίου 2014 – Μαρτίου 2018.

Το 1ο τρίμηνο 2018, πέραν της θετικής εξέλιξης της συνέχισης των θετικών ρυθμών μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας για 5ο συνεχές τρίμηνο, χαρακτηρίστηκε και από επιτάχυνση τόσο της τριμηνιαίας όσο και της ετήσιας ποσοστιαίας μεταβολής της εγχώριας παραγωγής τελικών αγαθών και υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα το πραγματικό ΑΕΠ στην Ελλάδα το 1ο τρίμηνο 2018 αυξήθηκε κατά 0,8% ή €359,7 εκατ. (1,4% ή €622,1 εκατ. σε τρέχουσες τιμές) σε σύγκριση με το 4ο τρίμηνο 2017 και κατά 2,3% ή €1,1 δις (2,8% ή €1,2 δις σε τρέχουσες τιμές) σε σχέση με το 1ο τρίμηνο 2017. Τα αντίστοιχα μεγέθη του 4ου τριμήνου 2017 ήταν 0,2% και 2,0%.

Σε όρους τριμηνιαίου ρυθμού μεγέθυνσης η ελληνική οικονομία έτρεξε με διπλάσια ταχύτητα από την αντίστοιχη της ΕΕ-28 και της Ευρωζώνης (0,8% vs 0,4%) και σε όρους ετήσιου ρυθμού μεγέθυνσης η επίδοσή της ήταν οριακά χαμηλότερη (2,3% vs 2,4% Ευρωζώνη και 2,5% ΕΕ-28).

Η τριμηνιαία αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά 0,8% το 1ο τρίμηνο 2018 προήλθε από την αύξηση των καθαρών εξαγωγών και της εγχώριας ζήτησης. Πιο συγκεκριμένα οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ενισχύθηκαν σε τριμηνιαία βάση κατά 1,4% (αγαθά 5,1 QoQ% και υπηρεσίες -1,9 QoQ%) ενώ οι εισαγωγές συρρικνώθηκαν κατά -2,7% (αγαθά -4,6 QoQ% και υπηρεσίες 7,3 QoQ%). Σε ότι αφορά τις 3 βασικές συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης τα αποτελέσματα είχαν ως εξής: η ιδιωτική κατανάλωση έπειτα από 4 συνεχή τρίμηνα πτωτικής πορείας (βλέπε Σχήμα 1) κατέγραψε τριμηνιαία αύξηση 0,3%. Η δημόσια κατανάλωση μειώθηκε -1,7% και ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου παρουσίασε άνοδο 1,3%. Η προαναφερθείσα αύξηση του συνόλου των επενδύσεων πηγάζει αποκλειστικά από τη συνιστώσα της μεταβολής των αποθεμάτων. Ο ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου μετά την υψηλή αύξηση που κατέγραψε το 4ο τρίμηνο 2017 (39,4 QoQ%) μειώθηκε κατά -28,1% το 1ο τρίμηνο 2018.

Σε ότι αφορά την ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά 2,3% το 1ο τρίμηνο 2018 (1,8% σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας) τα αποτελέσματα είχαν ως εξής: η ενίσχυση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας προήλθε σχεδόν αποκλειστικά από τις καθαρές εξαγωγές (η δημόσια κατανάλωση είχε οριακή θετική συνεισφορά). Πιο αναλυτικά οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών κινήθηκαν ανοδικά για 7ο τρίμηνο στη σειρά σημειώνοντας ετήσια ενίσχυση 7,6% (αγαθά 10,5 YoY% και υπηρεσίες 3,8 YoY%) με τις εισαγωγές να μειώνονται -2,8% (αγαθά -6,1 YoY% και υπηρεσίες 13,0 YoY%). Τέλος η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις παρουσίασαν αρνητική ετήσια μεταβολή της τάξης του -0,4% και -12,1% (επενδύσεις παγίων -10,4 YoY%) αντίστοιχα.

Εν κατακλείδι, η ελληνική οικονομία παρουσίασε θετικό ρυθμό μεγέθυνσης για 5ο τρίμηνο στη σειρά το 1ο τρίμηνο 2018 (σωρευτική αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ σε σύγκριση με το 4ο τρίμηνο 2016 κατά 2,8%, βλέπε Σχήμα 3). Αυτό το στοιχείο αποτελεί ένα σημάδι σταδιακής εξόδου της Ελλάδος από την παγίδα στασιμότητας των τελευταίων ετών. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης (4ο τρίμηνο 2016 – 1ο τρίμηνο 2018) διαμορφώθηκε στο 1,5% από -0,3% την προηγούμενη διετία με τις εξαγωγές και τις επενδύσεις να αποτελούν τις κύριες συνιστώσες ενίσχυσης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας.

Ωστόσο η ύφεση όπως και η ανάκαμψη είναι έννοιες σχετικές. Η προαναφερθείσα μακροοικονομική επίδοση είναι σχετικά ήπια δεδομένου 1ον της μεγάλης ύφεσης των προηγούμενων ετών και 2ον του υψηλότερου κατά μια ποσοστιαία μονάδα ρυθμού μεγέθυνσης της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπρόσθετα λόγω των σημαντικών τρεχουσών και μελλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία (π.χ. ανεργία, ασφαλιστικό σύστημα, δημόσιο χρέος κ.α.) διαμορφώνεται η ανάγκη για μετάβαση σε ένα υψηλότερο μονοπάτι οικονομικής μεγέθυνσης σε σχέση με αυτό που ακολουθεί η οικονομία της Ελλάδος τα 5 τελευταία τρίμηνα. Η επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων, η διατήρηση των υψηλών ρυθμών ενίσχυσης των εξαγωγών αλλά και η σταδιακή ανάκαμψη της κατανάλωσης μέσω της βελτίωσης της χρηματοοικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών αποτελούν σημαντικές συνιστώσες για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, καταλήγει η Eurobank.