Τι προβλέπει το τελικό σχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού του 2019

Δεν θα περικοπούν οι συντάξεις με το όφελος να φθάνει 2,065 δισ. ευρώ για εκατομμύρια συνταξιούχους. Κόβονται «αντίμετρα» 1,73 δισ. ευρώ, αλλά θα εφαρμοστούν άλλα θετικά μέτρα κοινωνικών παροχών ύψους 1,245 δισ. ευρώ, τα οποία είχαν εξαγγελθεί από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ-Πρωτογενές πλεόνασμα 3,98% του ΑΕΠ φέτος και 3,6% το 2019 – Δημοσιονομικός χώρος 885 εκατ. ευρώ το 2018 για τη χορήγηση «κοινωνικού μερίσματος» άνω των 700 εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο.

Μη περικοπή των συντάξεων με όφελος άνω των 2 δισ. ευρώ για εκατομμύρια συνταξιούχους αλλά και μη εφαρμογή κοινωνικών αντιμέτρων αντισταθμιστικού χαρακτήρα συνολικού ύψους 1,73 δισ. ευρώ προβλέπει ο κρατικός προϋπολογισμός του 2019, σύμφωνα με τα όσα αποκαλύπτονται σε έκθεση του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου που δόθηκε στη δημοσιότητα.

Ο προϋπολογισμός προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 3,98% του ΑΕΠ ή 7,38 δισ. ευρώ για το 2018 και 3,6% του ΑΕΠ ή 6,94 δισ. ευρώ για το 2019. Ως εκ τούτου, το 2018 διαμορφώνεται δημοσιονομικός «χώρος» 885 εκατ. ευρώ για την χορήγηση «κοινωνικού μερίσματος» άνω των 700 εκατ. ευρώ τον ερχόμενο Δεκέμβριο, ενώ το 2019 θα τεθούν σε εφαρμογή μέτρα κοινωνικών παροχών και φοροελαφρύνσεων συνολικού ύψους 1,245 δισ. ευρώ, στη θέση των αντισταθμιστικών αντιμέτρων που κόπηκαν.

Ειδικότερα, βάσει των όσων αναφέρονται στην έκθεση του Ε.Δ.Σ. :

1) Το 2019 δεν θα εφαρμοστούν οι ψηφισθείσες με το ν. 4472/2017 συνταξιοδοτικές περικοπές, με κόστος για το Δημόσιο και όφελος για τους συνταξιούχους συνολικού ύψους 2,065 δισ. ευρώ.

2) Το 2019, δεν θα εφαρμοστούν, όμως, και τα ακόλουθα μέτρα κοινωνικών παροχών – «αντίμετρα» ύψους 1,73 δισ. ευρώ που είχαν ψηφιστεί μαζί με τις περικοπές στις συντάξεις:

α) Επέκταση του προγράμματος «Σχολικά Γεύματα», δημοσιονομικού κόστους 190 εκατ. ευρώ.

β) Δημιουργία νέων μονάδων προσχολικής εκπαίδευσης-νηπιαγωγείων, με δημοσιονομικό κόστος 140 εκατ. ευρώ.

γ) Επιδότηση ενοικίου με συνολικό δημοσιονομικό κόστος 600 εκατ. ευρώ.

δ) Δημόσιες επενδύσεις 100 εκατ. ευρώ σε υποδομές ενέργειας.

ε) Δημόσιες επενδύσεις 100 εκατ. ευρώ σε υποδομές του πρωτογενή (αγροτικού) τομέα.

στ) Δημόσιες επενδύσεις 100 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση αναπτυξιακών προγραμμάτων του ιδιωτικού τομέα.

ζ) Προγράμματα ενεργητικών πολιτικών για την απασχόληση υλοποιούμενα από τον ΟΑΕΔ με συνολική δημόσια δαπάνη 260 εκατ. ευρώ.

η) Επιδότηση συμμετοχής ασφαλισμένων για συνταγογραφούμενα φάρμακα με δημοσιονομικό κόστος 240 εκατ. ευρώ.

3) Αντί των παραπάνω, το 2019 θα εφαρμοστούν τα ακόλουθα μέτρα παροχών και φοροελαφρύνσεων συνολικού ύψους 1,245 δις. ευρώ:

α) Μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. κατά 10%-30%, με συνολική ελάφρυνση 260 εκατ. ευρώ για εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων.

β) Μείωση ασφαλιστικών εισφορών με συνολική ελάφρυνση 177 εκατ. ευρώ για ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες.

γ) Χορήγηση επιδόματος στέγασης σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα και μικρής αξίας ακίνητη περιουσία. Το μέτρο θα έχει συνολική δημοσιονομική δαπάνη 400 εκατ. ευρώ.

δ) Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για νέους εργαζόμενους, με 51 εκατ. ευρώ.

ε) Ενίσχυση της ειδικής αγωγής με 22 εκατ. ευρώ.

στ) Αύξηση οικογενειακών επιδομάτων κατά 335 εκατ. ευρώ.

Το Ε.Δ.Σ. υιοθετεί τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις επί των οποίων στηρίζεται το σχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού 2019, με τις εξής επισημάνσεις:

1. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού θα επηρεαστεί από την έκβαση ορισμένων αβεβαιοτήτων που αφορούν σε εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές περιβάλλον.

2. Στο εσωτερικό, οι δημοσιονομικές ισορροπίες θα μπορούσαν να διαταραχθούν σε περίπτωση κατά την οποία θα γίνονταν δεκτές προσφυγές κατά εισοδηματικών περικοπών με υψηλό δημοσιονομικό κόστος και αμφισβητούμενη νομιμότητα.

3. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να αξιολογήσουν ότι η οξύτητα των πολιτικών αντιπαραθέσεων δεν θα πρέπει να καλλιεργήσει αβεβαιότητες ως προς τους στόχους της ακολουθούμενης δημοσιονομικής πολιτικής, σε έκταση που να επιτρέπει την ανάπτυξη καιροσκοπικών συμπεριφορών σχετικά με την εκτέλεση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών. Σε ότι αφορά τις δημόσιες δαπάνες, θεωρούμε αναγκαίο να υπογραμμιστεί ότι η συνεπής εκτέλεση του προϋπολογισμού σε μια προεκλογική χρονιά θα έχει καίρια σημασία για την εμπέδωση της αξιοπιστίας της ελληνικής οικονομίας.

4. Οι εξελίξεις αναφορικά με τον ιταλικό προϋπολογισμό και τη συμφωνία ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου για τους όρους του Brexit, είναι δυνατό να επιβαρύνουν τη μεταβλητότητα που έχει καλλιεργήσει ο νέος προστατευτισμός στις διεθνείς συναλλαγές και η άνοδος των τιμών των καυσίμων. Σε αυτές τις συνθήκες, θα ήταν δυσχερέστερη η επιβεβαίωση των μακροοικονομικών προβλέψεων και η υλοποίηση των στόχων του προϋπολογισμού.

Όπως επισημαίνει, εξάλλου, το Ε.Δ.Σ., στην έκθεσή του:

* Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2019, το ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης κατά ESA αναμένεται να διαμορφωθεί σε 1.132 εκατ. ευρώ, ήτοι 0,6% του ΑΕΠ και το πρωτογενές ισοζύγιο σύμφωνα με τη μεθοδολογία της ενισχυμένης εποπτείας σε 6.945 εκατ. ευρώ, ήτοι 3,6% του ΑΕΠ. Κατά συνέπεια, ο στόχος που έχει τεθεί για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ επιτυγχάνεται. Η προσδοκία επίτευξης του στόχου αυτού κρίνεται ως ρεαλιστική. Στη διαπίστωση αυτή συγκλίνουν όλες οι σχετικές προβλέψεις των διεθνών οργανισμών.

* Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2019, όπως προβλέπεται στην εισηγητική έκθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ 2019-2022), ενώ εκπεφρασμένο σε διαθρωτικούς όρους (2,2% του δυνητικού ΑΕΠ) υπερκαλύπτει τα όρια που προβλέπονται στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο (άρθρο τρίτο του ν.4063/2012).

* Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού αναμένεται να ανέλθουν σε 53.806 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 190 εκατ. σε σχέση με το 2018 και κατά 392 εκατ. σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ. Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από την αύξηση των εσόδων από το ΦΠΑ, την αύξηση των εσόδων από τους φόρους εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων και τους λοιπούς τρέχοντες φόρους, καθώς και από τα αυξημένα έσοδα από πωλήσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων («Ελληνικό») και από το ΠΔΕ. Οι αυξήσεις αυτές υπεραντισταθμίζουν τη μείωση των εισπράξεων λόγω της μείωσης του ΕΝΦΙΑ, καθώς και τη μείωση των καθαρών εσόδων λόγω των αυξημένων επιστροφών φόρου σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ.

* Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2019, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 56.956 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 573 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2019-2022. Με δεδομένη την ενσωμάτωση στις προβλέψεις του 2019 του συνόλου των δημοσιονομικών παρεμβάσεων που ακολούθησαν την ψήφιση του ΜΠΔΣ 2019-2022, ο στόχος θεωρείται επιτεύξιμος. Προϋπόθεση αποτελεί η διατήρηση του υψηλού βαθμού ελέγχου των δαπανών, ανάλογου της περιόδου εφαρμογής των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής. Η σημαντική συρρίκνωση του δημοσιονομικού χώρου δεν αφήνει περιθώρια υπέρβασης του ορίου των δαπανών το 2019. Παρά ταύτα, κίνδυνοι για αρνητικές αποκλίσεις των δημοσίων δαπανών εξακολουθούν να υφίστανται. Ο σημαντικότερος εξ αυτών προέρχεται από απαιτήσεις που ενδεχομένως θα δημιουργηθούν βάσει δικαστικών αποφάσεων (πχ αναδρομικά συνταξιούχων). Τέλος, η εκτέλεση των δημοσίων δαπανών δεν θα πρέπει να προκαλεί συσσώρευση νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών και θεωρείται αναγκαία η προσπάθεια για περαιτέρω μείωσή τους.

* Όσον αφορά το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ο περιορισμός του στα 6.750 εκατ. ευρώ αντανακλά όχι μόνο τη μη υλοποίηση των εξισορροπητικών παρεμβάσεων ύψους 300 εκατ. ευρώ που προβλέπονταν στο ΜΠΔΣ 2019-2022, αλλά και επιπρόσθετη μείωση ύψους 250 εκατ. ευρώ. Το γεγονός αυτό που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην έλλειψη ώριμων προς ένταξη προγραμμάτων για έργα υποδομής, δημιουργεί προβληματισμό αναφορικά με το αναπτυξιακό αντίκρισμα του τρόπου διάθεσης του δημοσιονομικού χώρου.

Επισημαίνεται πως, σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, για το 2019 δεν προβλέπεται η λήψη νέων περιοριστικών δημοσιονομικών μέτρων. Αντιθέτως, θα εφαρμοστούν διορθωτικές δημοσιονομικές παρεμβάσεις με σχετικά επεκτατικό χαρακτήρα, συνολικού ύψους 1.245 εκατ. ευρώ.

* Η μη περικοπή των συντάξεων το 2019 και τα νέα δημοσιονομικά μέτρα (σε συνέχεια των πρωθυπουργικών εξαγγελιών στη ΔΕΘ) απορροφούν εν πολλοίς το διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο, όπως αυτός είχε αποτυπωθεί στο ΜΠΔΣ 2019-2022, παρέχοντας μεν ώθηση στην ανάπτυξη, αλλά περιορίζοντας σημαντικά τα περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών για το επόμενο έτος. Κατά συνέπεια, επιβάλλεται η εκτέλεση του Προϋπολογισμού με μεγάλη προσοχή και χωρίς αποκλίσεις.

* Παράλληλα, η χρηματοδότηση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων εξαρτάται από το νέο δημοσιονομικό χώρο που αναμένεται να δημιουργηθεί λόγω της επιτάχυνσης της μεγέθυνσης του ΑΕΠ και του διαθέσιμου εισοδήματος.

* Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα είναι της τάξεως του 2,5%, ενώ η απασχόληση αναμένεται ότι θα αυξηθεί κατά 1,4%. Συνεπώς, τα δημοσιονομικά αποτελέσματα για το 2019 εξαρτώνται κατά μείζονα λόγο από τις μακροοικονομικές επιδόσεις. Όσο προσεγγίζεται ο στόχος για αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ και της απασχόλησης, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες για την εκτέλεση του Προϋπολογισμού σύμφωνα με το στόχο που έχει τεθεί.

* Με δεδομένη την οριακή υπέρβαση κατά μόλις 0,1% του ΑΕΠ του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5%, η ύπαρξη ενός εκλογικού δημοσιονομικού κύκλου το 2019, με αποσταθεροποιητική δυναμική διαχρονικά, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή.Αρνητικές συνέπειες θα είχε ιδίως εάν η οξύτητα των πολιτικών αντιπαραθέσεων επιτρέψει να αναπτυχθούν αβεβαιότητες ως προς τον δεσμευτικό χαρακτήρα των δημοσιονομικών στόχων, έτσι ώστε να προκύψουν πιθανές καιροσκοπικές συμπεριφορές σχετικά με την τήρηση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών. Επιπλέον οι αβεβαιότητες αυτές θα μπορούσαν να ανακόψουν τις θετικές εξελίξεις στη ροή των καταθέσεων προς τις τράπεζες.

* Στο ίδιο πλαίσιο πρέπει να περιφρουρηθεί η συνέχιση και η ομαλή εξέλιξη των προγραμμάτων ρύθμισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Από την άλλη μεριά, είναι σχεδόν πλεονασμός το να υπογραμμιστεί ότι η συνεπής εκτέλεση των προϋπολογισθέντων δαπανών συνιστά δοκιμασία μείζονος σημασίας για την εμπέδωση της αξιοπιστίας της ελληνικής οικονομίας. Συμπερασματικά, ο δημοσιονομικός στόχος για το 2019 κρίνεται εφικτός και συναρτάται με την επίτευξη των προβλεπόμενων μακροοικονομικών επιδόσεων, την ομαλή έκβαση του εκλογικού δημοσιονομικού κύκλου και τη μεταφερόμενη θετική επίδραση από την υψηλή δημοσιονομική επίδοση και την εδραίωση της ανάκαμψης κατά το τρέχον έτος.