Κομισιόν: Μειώστε αφορολόγητο και φορολογικούς συντελεστές, πάνω από 2,5 δισ. το κόστος επαναχορήγησης των Δώρων

Επιμένει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αναγκαιότητα εφαρμογής των διατάξεων που προβλέπουν μείωση του αφορολογήτου ορίου των μισθωτών, των συνταξιούχων και των κατ’ επάγγελμα αγροτών από την 1η-1-2020, ζητώντας ταυτόχρονα μείωση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Παράλληλα προειδοποιεί για τους δημοσιονομικούς κινδύνους που συνεπάγονται οι αποφάσεις των Ελληνικών δικαστηρίων με τις οποίες κρίνονται αντισυνταγματικές οι διατάξεις για τις περικοπές στις συντάξεις και για την κατάργηση των επιδομάτων εορτών και αδείας των δημοσίων υπαλλήλων, των δημοσίων λειτουργών και των συνταξιούχων, οι οποίες τέθηκαν σε ισχύ από το 2012 και μετά σε εφαρμογή του Μνημονίου ΙΙ. Ζητά δε τη λήψη μέτρων αντιστάθμισης του δημοσιονομικού κόστους σε περίπτωση που οι δικαστικές αποφάσεις εφαρμοστούν.

Ενδεικτικά, η Επιτροπή εκτιμά ότι η δημοσιονομική δαπάνη με την οποία θα επιβαρυνθεί ο κρατικός προϋπολογισμός αν η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίνει οριστικά ως αντισυνταγματικές τις διατάξεις για την κατάργηση των επιδομάτων εορτών και αδείας θα φθάσει το 1,3% του ΑΕΠ, δηλαδή θα υπερβεί τα 2,5 δισ. ευρώ κυρίως λόγω της υποχρέωσης του Δημοσίου να καταβάλει αναδρομικά τα επιδόματα.

Σύμφωνα, ειδικότερα, με τα όσα αναφέρει η Κομισιόν στην έκθεσή της για την αξιολόγηση της πορείας της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα:

1) Στο πλαίσιο της δεύτερης αναθεώρησης του Μνημονίου ΙΙΙ τον Ιούνιο του 2017 προνομοθετήθηκαν με σκοπό να τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2020:

α) η μείωση της έκπτωσης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων από τα επίπεδα των 1.900-2.100 ευρώ (που ισοδυναμούν με αφορολόγητα όρια εισοδήματος από 8.636 έως 9.545 ευρώ) στα επίπεδα των 1.250-1.450 ευρώ (που ισοδυναμούν με αφορολόγητα όρια εισοδήματος από 5.682 έως 6.591 ευρώ) με σκοπό τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης

β) μειώσεις στους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος των φυσικών προσώπων και των επιχειρήσεων καθώς και στη φορολογία ακινήτων (στον ΕΝ.Φ.Ι.Α.).

Είναι κρίσιμο το φορολογικό σύστημα να γίνει πιο φιλικό προς την ανάπτυξη μέσω μιας διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και μέσω της μείωσης των φορολογικών συντελεστών για την εργασία και ιδίως για τις επιχειρήσεις.

2) Τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους, οι οποίοι σχετίζονται κυρίως με το παρελθόν και τις εκκρεμούσες δικαστικές αποφάσεις σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων οικονομικής βοήθειας. Οι πιο σημαντικές είναι οι πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις κατά των προηγούμενων των συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων και υπέρ της επαναχορήγησης των επιδομάτων εορτών και αδείας στους δημόσιους υπαλλήλους.

Άλλοι κίνδυνοι σχετίζονται με τις πιέσεις για αύξηση του μισθολογικού κόστους του δημοσίου τομέα. Οι κίνδυνοι εάν επιβεβαιωθούν ενδέχεται να συνεπάγονται αναδρομική επανεξέταση σημαντικών μεγεθών στα δημόσια οικονομικά. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούν τους δημοσιονομικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών αποφάσεων, και καλούνται να λάβουν μέτρα αντιστάθμισης, όπου είναι αναγκαία, για να ανταποκριθούν στους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους στο πλαίσιο της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής στρατηγικής και των επικαιροποιήσεων των ετήσιων δημοσιονομικών στόχων.

Σε περίπτωση εφαρμογής δικαστικών αποφάσεων με τις οποίες βασικά διαρθρωτικά στοιχεία των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της προγράμματος οικονομικής βοήθειας, οι επαναλαμβανόμενες δημοσιονομικές επιπτώσεις τέτοιων αποφάσεων θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε μεγάλο βαθμό με μεταρρυθμίσεις και δράσεις στο ίδιο πεδίο πολιτικής.

3) Όσον αφορά τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του 2012, στις 10 Ιουνίου 2015, το Συμβούλιο της Επικρατείας (Σ.τ.Ε.), το υψηλότερο στην Ελλάδα διοικητικό δικαστήριο, αποφάνθηκε ότι οι περικοπές των συντάξεων που επιβλήθηκαν το 2012 και το 2013 ως μέρος μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος ήταν αντισυνταγματικές και θα πρέπει να επιστραφούν εν μέρει.

Πιο συγκεκριμένα, το δικαστήριο αμφισβήτησε:

α) τη μείωση των συμπληρωματικών συντάξεων κατά 10-20%, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2012,

β) τη μείωση των κύριων συντάξεων που υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ κατά 5-20% η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2013 και

γ) την κατάργηση των επιδομάτων εορτών και αδείας των συνταξιούχων από την 1η Ιανουαρίου 2013.

Το δικαστήριο αποφάσισε ότι ο αντισυνταγματικός χαρακτήρας των μειώσεων τίθεται σε ισχύ από την ημερομηνία της δημοσίευσης της απόφασης τον Ιούνιο του 2015 και μόνο οι προσφυγές που υποβλήθηκαν πριν από την ημερομηνία αυτή έχουν δικαίωμα σε επιστροφή χρημάτων. Η περίοδος επιστροφής αρχίζει από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της μείωσης και ανεβαίνει μέχρι το τέλος του 2014, καθώς η επόμενη περίοδος καλύπτεται από τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος του 2016 που εφαρμόστηκε αναδρομικά.

Ως εκ τούτου, ο δημοσιονομικός αντίκτυπος της απόφασης εξαρτάται από τον αριθμό των αιτούντων που υπέβαλαν προσφυγή πριν τον Ιούνιο του 2015.

Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις μεταξύ του χρόνου άσκησης έφεσης και του χρόνου κατά τον οποίο το διοικητικής υπηρεσίας του κύριου συνταξιοδοτικού ταμείου. Ωστόσο, το Υπουργείο Εργασίας εκτιμά ότι μέχρι σήμερα όλες οι προσφυγές που υποβάλλονται έως τον Ιούνιο του 2015 είναι γνωστές. Σύμφωνα με τις αρχές, ο αριθμός των αιτούντων που δικαιούνται επιστροφής είναι μόνο 121, γεγονός που συνεπάγεται αμελητέο δημοσιονομικό κόστος.

Ωστόσο, η ερώτηση δεν έχει ακόμη επιλυθεί τελικά, καθώς ορισμένα δικαστήρια έχουν αποφανθεί κατά της περιορισμένης επιλεξιμότητας για τις αναδρομικές πληρωμές. Επιπλέον, η εναπομένουσα αβεβαιότητα αφορά στην αναδρομική ισχύ εφαρμογής της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος του 2016 (αναπροσαρμογή των συντάξεων, νέα ποσοστά αντικατάστασης κ.λπ.), η οποία έχει επίσης αμφισβητηθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο και η απόφαση αναμένεται να δημοσιευθεί το 2019. Μετά τη μεταρρύθμιση ακολουθώντας την καθοδήγηση της απόφασης του Σ.τ.Ε. από το 2015, δεν είναι σαφές σε αυτό το στάδιο εάν η πρόκληση θα αντιμετωπιστεί επιτυχώς και, εάν ναι, ποιες πτυχές της μεταρρύθμισης θα μπορούσαν να επηρεαστούν.

4) Η αποκατάσταση των επιδομάτων εορτών και αδείας στους δημόσιους υπαλλήλους, που ενδέχεται να αποφασιστεί ακόμη από το Συμβούλιο της Επικρατείας δημιουργεί πρόσθετη αβεβαιότητα. Τα επιδόματα εορτών και αδείας συνολικού ύψους περίπου 1.000 ευρώ ετησίως καταργήθηκαν από το 2013. Έκτοτε, πολλά δικαστήρια έκριναν υπέρ του ισχυρισμού ότι η κατάργηση των επιδομάτων ήταν παράνομη. Τον Δεκέμβριο του 2018, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η εξάλειψη των επιδομάτων εορτών και αδείας ήταν αντισυνταγματική, αλλά δεδομένης της μεγάλης σημασίας της υπόθεσης, το ζήτημα θα διευθετηθεί από την ολομέλεια του Σ.τ.Ε. Η απόφαση είναι πιθανό να ληφθεί το 2019 και ο κίνδυνος μιας απόφασης υπέρ της αντισυνταγματικότητας είναι σημαντικός. Το ενδεχόμενο δημοσιονομικό κόστος μπορεί να συνεπάγεται τόσο αναδρομικό όσο και επαναλαμβανόμενο ποσό σε περίπτωση που το δικαστήριο αποφασίσει υπέρ της επαναχορήγησης των επιδομάτων. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος υπολογίζεται σε 1,3% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 1,1% αφορά την αναδρομική καταβολή, με την προϋπόθεση ότι όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι θα είναι επιλέξιμοι για επιστροφή χρημάτων και με τον περιορισμό ότι οι μισθολογικές απαιτήσεις είναι πέντε έτη. το επαναλαμβανόμενο κόστος θα ανερχόταν σε 0,2% του ΑΕΠ ετησίως.

5) Το δημόσιο μισθολογικό κόστος θα μπορούσε να επηρεαστεί επιπρόσθετα από την πρόσφατη απόφαση εξαίρεσης ορισμένων υπαλλήλων, κυρίως του υπουργείου Οικονομικών, από το ενιαίο μισθολόγιο που νομοθετήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής βοήθειας.

Οι υπάλληλοι που προσλήφθηκαν πριν από τον Νοέμβριο του 2011, όταν τέθηκε σε ισχύ το πρώτο ενιαίο μισθολόγιο σε ισχύ, δικαιούνται να λάβουν μια «προσωπική διαφορά» η οποία περιορίζει το μέγεθος των περικοπών των μισθών που συνεπάγεται το ενιαίο μισθολογικό δίκτυο στο 25%. Ωστόσο, νομοθετική ρύθμιση που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2018 επέκτεινε την «προσωπική διαφορά» και σε προσληφθέντες και μεταταχθέντες στο υπουργείο Οικονομικών και στις εποπτευόμενες οντότητές του κατά την περίοδο από τον Νοέμβριο του 2011 έως τον Οκτώβριο του 2018. Αν και το εκτιμώμενο άμεσο δημοσιονομικό κόστος της νομοθετική αυτής ρύθμισης είναι μικρό, θα μπορούσε να προκύψει πίεση για επέκταση της χορήγησης της «προσωπικής διαφοράς» στην ευρύτερη δημόσια διοίκηση. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες δύο υποθέσεις, δεν εκκρεμεί οριστική δικαστική απόφαση. Η σκανδάλη θα μπορούσε να τραβηχθεί είτε με νομοθετική παρέμβαση για λόγους ίσης μεταχείρισης είτε με μονομερή απόφαση διαφόρων οργανισμών γενικής κυβέρνησης να επεκτείνουν την «προσωπική διαφορά» σε ad hoc βάση. Σε αυτό το στάδιο, δεν έχει αποκατασταθεί αναδρομικά καμία «προσωπική διαφορά», επομένως ο δημοσιονομικός κίνδυνος σχετίζεται μόνο με επαναλαμβανόμενο κόστος το οποίο θα μπορούσε να φτάσει μέχρι και το 0,1% του ΑΕΠ μία φορά / αν η «προσωπική διαφορά» κατανεμηθεί σε ολόκληρη τη δημόσια διοίκηση.

“Γκρίζες ζώνες” και σε κοινωνικό μέρισμα, συμβάσεις ορισμένους χρόνου και συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει εξάλλου ότι κατεγράφη «ξαφνική αύξηση» στο πλήθος των μονοπρόσωπων νοικοκυριών, η οποία οδήγησε σε αύξηση του δημοσιονομικού κόστους τουκοινωνικού μερίσματος στα 782 εκατ. ευρώ από 710 εκατ. ευρώ που είχαν προβλεφθεί αρχικά. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην έκθεση, η αύξηση αυτή μπορεί να συνεπάγεται κινδύνους για άλλα κοινωνικά επιδόματα και «οι αρχές αναμένεται να ερευνήσουν το θέμα περαιτέρω».

Η Κομισιόν σχολιάζει αρνητικά και την αύξηση των εποχικά απασχολούμενων στο Δημόσιο. «Η βασική πρόκληση συνδέεται με την αύξηση του πλήθους του προσωπικού ορισμένου χρόνου…», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Για την παράταση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα 5 νησιά του Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Κως, Σάμος, Λέρος) η Επιτροπή σχολιάζει ότι το δημοσιονομικό κόστος είναι μεν μικρό, μόλις 50 εκατ. ευρώ, αλλά «η κατάργηση της έκπτωσης αποτελούσε μια σημαντική δέσμευση στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής βοήθειας του ESM. Το νέο πλαίσιο συνδέει την κατάργηση της έκπτωσης με την αποκλιμάκωση των πιέσεων από το μεταναστευτικό, θέμα το οποίο θα εξετάζεται σε εξαμηνιαία βάση».