Το… περίεργο timing της αναζωπύρωσης της διαμάχης Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν

H Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν βρίσκονται σε ένα καθεστώς ακήρυχτου πολέμου εδώ και χρόνια, δεδομένου πως η στρατιωτική σύρραξη του 1994, έληξε με μια εύθραυστη εκεχειρία που παραβιάζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα αφήνοντας ελάχιστες ελπίδες για ειρηνευτική συμφωνία. Παρόλ’αυτά το timing της αναζωπύρωσης της μεταξύ τους έντασης δημιουργεί εύλογα προβληματισμό, αν λάβουμε υπόψη τα συμφέροντα και το ρόλο που έχουν στην περιοχή η Ρωσία και η Τουρκία.

Το τι ακριβώς συνέβη και ποιος ακριβώς έκανε την πρώτη επιθετική κίνηση είναι δύσκολο να αποσαφηνιστεί, δεδομένου πως η μία πλευρά κατηγορεί την άλλη. Αυτό, άλλωστε, που έχει σημασία είναι πως οι συμπλοκές στο διαφιλονικούμενο θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχουν ανάψει για τα καλά, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ήδη νεκροί (τουλάχιστον 39 έως τώρα) στρατιώτες αλλά και άμαχοι και πως αμφότερες οι δύο χώρες προχώρησαν σε κινητοποίηση του στρατού τους, κηρύσσοντας στρατιωτικό νόμο.

Ο θύλακας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν. Όμως ο πληθυσμός του, ο οποίος αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από Αρμένιους απορρίπτει τον έλεγχο από το Μπακού και θεωρεί τη λεγόμενη Δημοκρατία του Αρτσάχ ως de facto ανεξάρτητο κράτος με δεδομένους δεσμούς με την Αρμενία.

Η κόντρα των δύο χωρών για το status του θύλακα χρονολογείται τουλάχιστον από το 1918, καταπνίγηκε την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης υπό τη σιδηρά πυγμή της Μόσχας, όμως με τη διάλυση της αναζωπυρώθηκε για τα καλά, με τις συμπλοκές να είναι συχνές και αιματηρές. Είναι χαρακτηριστικό πως η τελευταία, μεταξύ τους, στρατιωτική σύρραξη έλαβε χώρα το 2016, όταν μέσα σε πέντε ημέρες έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 100 άτομα και χιλιάδες εκτοπίστηκαν.

Σημειωτέον πως η περιοχή έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για τους ενεργειακούς δρόμους προς την Ευρώπη, χάρη στον αγωγό που περνά μέσα από το έδαφος του θύλακα με κατεύθυνση την Τουρκία. Η τελευταία θεωρεί το Αζερμπαϊτζάν αδελφό κράτος και έχει αναλάβει προ πολλού ρόλο προστάτη, όπως έδειξε και η άμεση αντίδραση του Ερντογάν χθες, ο οποίος έσπευσε να δώσει το «παρόν» ακόμη και στρατιωτικά αν χρειαστεί, στο πλευρό του Μπακού.

Από την άλλη πλευρά, μιλάμε για μια περιοχή που βρίσκεται σταθερά στην ακτίνα της ρωσικής επικυριαρχίας, με τη Μόσχα να διατηρεί στενούς δεσμούς με την Αρμενία, να διαθέτει σύμφωνο άμυνας μαζί της, όπως και μεγάλη στρατιωτική βάση στο έδαφος της.

Δεν είναι τυχαίο ότι το Κρεμλίνο έχει ήδη αναλάβει ρόλο διαιτητή, ζητώντας από αμφότερες τις πλευρές αυτοσυγκράτηση και άμεσο τερματισμό των προκλήσεων.

Όμως για να επανέλθουμε στο ζήτημα του περίεργου… timing της κλιμάκωσης της έντασης της περιοχής αξίζει να σημειώσουμε πως η Αρμενία δεν επιρρίπτει την ευθύνη μόνο στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά ευθέως μιλά για προγραμματισμένη επιθετική κίνηση με τις πλάτες της Άγκυρας.

Άραγε ο Ερντογάν βλέποντας πως χάνει έδαφος στο παιχνίδι του στη Λιβύη και ανησυχώντας για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο αποφάσισε να ανοίξει περαιτέρω τη βεντάλια του δίδοντας το «παρόν» και στη διατάραξη των ισορροπιών στον ενεργειακό διάδρομο του Ναγκόρνο Καραμπάχ; Προκειμένου με τον τρόπο αυτό να υπενθυμίσει προς πάσα κατεύθυνση και δη, προς τους Ευρωπαίους -λίγο πριν τη Σύνοδο Κορυφής- το στρατηγικό ρόλο της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης;

Άλλωστε, το Συριακό Παρτηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υποστήριξε ότι, σύμφωνα με πηγές του, ομάδες Σύρων μαχητών, οι οποίοι υποστηρίζονται από την Τουρκία έφτασαν μέσα στο Σαββατοκύριακο στο Αζερμπαϊτζάν. Αναλόγως ο τοπικός ηγέτης του Ναγκόρνο Καραμπάχ ισχυρίστηκε πως η Τουρκία έχει στείλει Σύρους μισθοφόρους στο Αζερμπαϊτζάν.

Η αζέρικη κυβέρνηση απέρριψε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς αυτούς. Όμως, αν ευσταθούν, κάτι που η ρωσική κατασκοπία σίγουρα μπορεί να διαπιστώσει, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε την αντίδραση του Κρεμλίνου.

Μπορεί, άλλωστε, Ερντογάν και Πούτιν να τα έχουν… βρει σε διάφορα ζητήματα, αλλά δεν θα είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία κινείται κόντρα στα ρωσικά συμφέροντα, αν σκεφτούμε και τις ισορροπίες στη Λιβύη. Και ο Τσάρος δεν φημίζεται για την υπομονή του…