Το κόστος ανοικοδόμησης της Ουκρανίας

Του Κώστα Κουρτίδη*
Η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα κοστίσει περίπου 600 δις ευρώ. Αυτή η εκτίμηση προέρχεται από μελέτη του Κέντρου Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (CEPR). Οι καταστροφές από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς και η αναγκαστική διακοπή της βιομηχανικής και αγροτικής παραγωγής, έχουν γονατίσει τη χώρα. Για να ανασυγκροτηθεί θα χρειαστεί την υποστήριξη της Δύσης.

Πριν από λίγες ημέρες, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι ξεκίνησε μια πλατφόρμα συγκέντρωσης κεφαλαίων για την Ουκρανία, που ονομάζεται United24, για να ανοικοδομήσει κατεστραμμένες υποδομές και να κερδίσει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας.

Η καταστροφή από τον πόλεμο υπολογίζεται σε 63 δις δολάρια, μέχρι τις 24 Μαρτίου. Αυτά τα στοιχεία επιβεβαιώνει και ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ντέιβιντ Μάλπας, ο οποίος σε ομιλία του δήλωσε ότι η ρωσική εισβολή προκάλεσε ζημιές τουλάχιστον 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις υποδομές της Ουκρανίας. Και αυτό «δεν περιλαμβάνει το αυξανόμενο οικονομικό κόστος για την οικονομία της Ουκρανίας», ανέφερε στην ομιλία του. «Έχουμε κινητοποιήσει τώρα περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δολάρια για την Ουκρανία για να υποστηρίξουμε τη συντήρηση βασικών κυβερνητικών υπηρεσιών», πρόσθεσε. «Σαν να λέμε ─γράφει το ινστιτούτο ISPI─ ότι σχεδόν το μισό από το σύνολο του ΑΕΠ πριν από την εισβολή στη χώρα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για ανοικοδόμηση. Το ΑΕΠ με τη σειρά του θα συρρικνωθεί κατά 35% -50% φέτος ─ χειρότερο από το πρώτο έτος του πολέμου στη Συρία». Η Ουκρανία θα μπορούσε να αποφύγει τη χρεοκοπία μόνο εάν λάβει «15 δισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομική στήριξη μέχρι τον Ιούλιο, υπερδιπλάσια από τα 7 δις δολάρια που έλαβε το πρώτο δίμηνο».

Η ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΔΥΤΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ

Μέχρι στιγμής, οι δυτικές χώρες έχουν παράσχει στην Ουκρανία βοήθεια περίπου 24 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά τους δύο πρώτους μήνες του πολέμου. Αυτή η εκτίμηση προέρχεται επίσης από το Ινστιτούτο για τη Παγκόσμια Οικονομία του Κιέλου, το οποίο έχει παρακολουθήσει τη βοήθεια από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και άλλες κυβερνήσεις των G7. Το ποσό της βοήθειας πρόκειται να αυξηθεί: «Όσο συνεχίζονται οι επιθέσεις και οι φρικαλεότητες, θα παρέχουμε βοήθεια», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.

Μεγάλο μέρος αυτής της βοήθειας επικεντρώνεται στη στρατιωτική πλευρά, αλλά μια χώρα πρέπει να καλύψει και τα τεράστια δημοσιονομικά κενά, τα οποία αυξάνονται. Ο Λευκός Οίκος σχεδιάζει να στηρίξει τον ουκρανικό προϋπολογισμό με 8,5 δις δολάρια φτάνοντας τη βοήθεια των ΗΠΑ στο 0,25% του αμερικανικού ΑΕΠ. Περισσότερα από τα 42 δισεκατομμύρια που δόθηκαν από τις ΗΠΑ σε αναπτυξιακή βοήθεια σε όλες τις χώρες του κόσμου το 2021.

Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο αφορά την ανοικοδόμηση της χώρας μετά το τέλος του πολέμου. Η Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου εκτιμά το συνολικό κόστος του πολέμου για την ουκρανική οικονομία σε 600 δις. Η μελέτη του CEPR εκτιμά ότι η εξωτερική βοήθεια που απαιτείται για την ανοικοδόμηση (δηλαδή καθαρή από τη διαχρονική συνεισφορά των ίδιων των ουκρανικών ταμείων) μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 200 και 500 δισεκατομμυρίων ευρώ ανάλογα με ορισμένους παράγοντες. Σύμφωνα με την ανάλυσή του, πέρα από το ακριβές ύψος της ανασυγκρότησης, αυτό που έχει σημασία είναι ότι η ΕΕ ηγείται αυτής της διαδικασίας με τη συμμετοχή πολυμερών θεσμών, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ή η Παγκόσμια Τράπεζα, και ειδικότερα οι ΗΠΑ.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

To CEPR υπογραμμίζει ότι οι Βρυξέλλες όχι μόνο θα πρέπει να αναλάβουν τη διεύθυνση της επιχείρησης, αλλά θα πρέπει επίσης να τη χρηματοδοτήσουν, με στόχο την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ. Η μελέτη συνδέει αυτήν την προοπτική με την ανάγκη «η διαχείριση της βοήθειας να είναι απολύτως συνεπής με τις πολιτικές και τις διαδικασίες της ΕΕ», προκειμένου να παρέχει μια αξιόπιστη πηγή πίεσης για θεσμικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης για τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Bloomberg, οι Βρυξέλλες έχουν ήδη ενεργοποιήσει ένα σχέδιο που αποσκοπεί στη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης και έχουν ήδη ειδοποιήσει τα κράτη μέλη για την ανάγκη να ανοίξουν το πορτοφόλι τους για να «πληρώσουν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους».

Οι υποστηρικτές αυτής της πολιτικής, θεωρούν ότι υπάρχουν πολλά οφέλη που θα μπορούσε να αποκομίσει η ΕΕ από την ένταξη της Ουκρανίας στους κόλπους της. Πρώτα από όλα, η θέση της, στρατηγικής σημασίας ως σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, δεύτερον, η αγροτική παραγωγή της και τέλος τα πλούσια ενεργειακά και ορυκτά της αποθέματα, από αέριο μέχρι άνθρακα και σπάνιες γαίες. To CEPR θεωρεί ότι η ανοικοδόμηση της χώρας πρέπει να θεωρηθεί ως «μια ευκαιρία για ένα τεχνολογικό άλμα. Η πιο προφανής δυνατότητα είναι να δημιουργηθεί μια οικονομία χωρίς άνθρακα».

Οι Βρυξέλλες θα πρέπει επομένως να χρησιμοποιήσουν τους πόρους ανασυγκρότησης για να κάνουν την πρώην σοβιετική χώρα ένα είδος πρότυπου μιας χώρας με πολύ χαμηλές εκπομπές ρύπων που θα πρέπει να γίνει, με την πάροδο του χρόνου, η μηχανή για την πράσινη συμφωνία, ικανή να μειώσει την τεχνολογική εξάρτηση και τις κρίσιμες πρώτες ύλες από το εξωτερικό, ιδίως από την Κίνα.

Μέσω της ανασυγκρότησης του ουκρανικού βιομηχανικού μηχανισμού, θα μπορούσε να προωθηθεί η μετατροπή του προς την παραγωγή εκείνων των εξαρτημάτων που είναι απαραίτητα για την οικολογική μετάβαση, τα οποία η ΕΕ αναγκάζεται να εισάγει κυρίως από την Κίνα. Επιπλέον, η Ουκρανία είναι πλούσια σε βασικά υλικά για την πράσινη αλλαγή: από λίθιο και σπάνιες γαίες, απαραίτητα για τις μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Πριν από ένα χρόνο, τον Ιούλιο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η κυβέρνηση του Κιέβου υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης για την έρευνα και την εκμετάλλευση ουκρανικών κρίσιμων υλικών.

Για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου, υπάρχει μια κρίσιμη παράμετρος, που το κάνει ασταθές. Τι θα συμβεί στη περίπτωση που τα εδάφη με αυτά τα μεταλλεύματα βρεθούν υπό τον έλεγχο της Μόσχας; Έχουν οι Βρυξέλλες ένα εφεδρικό σχέδιο, ή η Ουκρανία θα εγκαταληφθεί;

Όσο για τη γεωπολιτική σημασία της Ουκρανίας, η ΕΕ θα πρέπει να περιμένει μέχρι το τέλος του πολέμου, για να δει ποια θα είναι τα νέα σύνορα.

* Δημοσιεύθηκε στο geoeurope