SOS από επτά παραγωγικούς τομείς για έλλειψη προσωπικού

Πέντε παραγωγικοί κλάδοι της οικονομίας – πλην του τουρισμού – ταλαιπωρούνται από την έλλειψη προσωπικού, ενώ οκτώ στους δέκα εργοδότες, δηλαδή το 78%, δυσκολεύονται να βρουν το κατάλληλο προσωπικό εξαιτίας της έλλειψη εργαζομένων με τις απαραίτητες δεξιότητες. Ο τουριστικός τομέας ανέδειξε το πρόβλημα καθώς η τουριστική περίοδος ξεκίνησε με 55.000 θέσεις εργασίας κενές.

Ωστόσο οι εργοδοτικοί φορείς κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, αφού ελλείψεις παρατηρούνται και στους παραγωγικούς κλάδους: της μεταποίησης, των κατασκευών, στις επιχειρηματικές υπηρεσίες, στις υπηρεσίες τεχνολογίας – επικοινωνίας και στις δραστηριότητες σχετικές με την ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα.

Δυσκολίες στην κάλυψη θέσεων

Σύμφωνα με τον κ. Χρ. Ιωάννου, διευθυντή τομέα απασχόλησης και αγοράς εργασίας του ΣΕΒ, «τα ελλειμματικά ποσοστά απασχόλησης στην Ελλάδα φτάνουν το 10% σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Η καταγραφή της έρευνας προοπτικών απασχόλησης της Manpower Group είναι ενδεικτική: το 60% των εργοδοτών δηλώνει ότι αντιμετωπίζει σχετική δυσκολία στην κάλυψη θέσεων εξαιτίας της έλλειψης ταλέντων, το 18% μεγάλη δυσκολία και μόνο το 20% δεν συναντά καμία δυσκολία. Ειδικά στην Αττική το ποσοστό ανεβαίνει στο 61% για τους εργοδότες που δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν σχετική δυσκολία στην αναζήτηση ταλέντων, το 18% πολλή δυσκολία και το 19% καμία.

Πολλή δυσκολία στην κάλυψη θέσεων αντιμετωπίζει το 23% των πολύ μικρών επιχειρήσεων, το 17% των μικρών, το 16% των μεσαίων και το 14% των μεγάλων. Αντίστοιχα σχετική δυσκολία το 54% των πολύ μικρών επιχειρήσεων, το 63% των μικρών, το 58% των μεσαίων και το 65% των μεγάλων.

Την ίδια ώρα, η πληροφορική, η τεχνολογία, οι τηλεπικοινωνίες, οι επικοινωνίες και τα ΜΜΕ αποτελούν τους πέντε κλάδους με προοπτικές αύξησης των προσλήψεων το επόμενο τρίμηνο. Στους συγκεκριμένους τομείς οι προοπτικές απασχόλησης αναμένεται να φτάσουν το 23% σημειώνοντας αύξηση 4% συγκριτικά με το β’ τρίμηνο του 2022.

Ωστόσο, στο σύνολο της χώρας οι προοπτικές απασχόλησης το επόμενο τρίμηνο δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνες, καθώς αναμένεται μείωση του δείκτη κατά 1% και πτώση κατά 20% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021.

Τι έδειξε έρευνα του ΣΕΒ

Ερευνα του ΣΕΒ δείχνει ότι σε κλαδικό επίπεδο οι ελλείψεις εντοπίζονται κυρίως στη μεταποίηση, όπου καταγράφεται ένα χάσμα της τάξης του 5%-6%. Ειδικά για τη μεταποίηση, η σύγκριση με τον ευρωπαϊκό Νότο είναι αποκαλυπτική. Δείχνει μεγάλα κενά απασχόλησης στη μεταποίηση στη χώρα μας που φτάνουν το 7,4% σε σύγκριση με την Πορτογαλία, το 6% σε σύγκριση με την Ιταλία, το 3% σε σύγκριση με την Ισπανία. Ανάλογα κενά υπάρχουν και στις επιχειρηματικές υπηρεσίες και στις υπηρεσίες τεχνολογίας.

Αυτά τα ελλείμματα και αυτά τα κενά – σημειώνει ο κ. Ιωάννου – είναι μια όψη της ισχνής παραγωγικής διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Είναι η άλλη όψη του χαμηλού μεριδίου των διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών στο ΑΕΠ, των χαμηλών – αν και αυξανομένων τα τελευταία χρόνια – εξαγωγών, της χαμηλής συμμετοχής σε διεθνείς αλυσίδες παραγωγής αξίας, της χαμηλής συνθετότητας όσων διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών παράγονται.

Από αναλύσεις του ΣΕΒ προκύπτουν ορισμένα επαγγέλματα-ειδικότητες με υψηλή ζήτηση, στα οποία ωστόσο οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν κατάλληλο προσωπικό κυρίως της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης υψηλής ζήτησης.

Επαγγέλματα υψηλής ζήτησης στους κλάδους της μεταποίησης, των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνίας (ΤΠΕ), της ενέργειας, των logistics είναι:

Τεχνικός εφαρμογών πληροφορικής. Τεχνικός δικτύων και τηλεπικοινωνιών. Τεχνικός ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στέλεχος υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας. Ηλεκτρολόγος παραγωγής. Τεχνικός συντήρησης βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Τεχνικός αυτοματισμού. Χειριστής βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού. Χειριστές μηχανημάτων έργου. Τεχνίτης μετάλλου. Τεχνίτης επεξεργασίας τροφίμων.

Επίσης, σημαντική ζήτηση καταγράφεται για ανθρώπινο δυναμικό υψηλών προσόντων σε ειδικότητες των ΤΠΕ, του marketing και των πωλήσεων τεχνολογικά προηγμένων προϊόντων και υπηρεσιών, όπως:

Computer and Information Analysts. Data Scientists. Database and Network Administrators and Architects. Market Research Analysts. Marketing Specialists. Software and Web Developers. Engineers. Πωλητές (με κλαδική εξειδίκευση). Υπάλληλοι εξυπηρέτησης πελατών (με κλαδική εξειδίκευση).

Ενώ υπάρχει ζήτηση, δεν υφίσταται επαρκής προσφορά σε ορισμένες ειδικότητες που ζητούν οι οργανωμένες και σύγχρονες επιχειρήσεις, ιδίως της βιομηχανίας, όπως αυτές που εκπροσωπεί ο ΣΕΒ. Ακόμη και σε ειδικότητες που η προσφορά είναι επαρκής, οι γνώσεις και οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού δεν είναι αυτές που ζητούν οι επιχειρήσεις.

Οι εκπρόσωποι του ΣΕΒ εκτιμούν ότι ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για την έλλειψη προσφοράς σε συγκεκριμένες ειδικότητες οφείλεται στην – επί σειρά ετών – υποβαθμισμένη τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Πρέπει να επανεξεταστούν τα προγράμματα σπουδών και οι προσφερόμενες γνώσεις και ειδικότητες.

Κατασκευαστικός κλάδος

Ελλείψεις και στενότητα στην αγορά εργασίας διαπιστώνει και ο γενικός διευθυντής του υπουργείου Εργασίας κ. Κ. Αγραπιδάς, ο οποίος σημειώνει ότι «παρά το υψηλό ποσοστό της ανεργίας, η ζήτηση για συγκεκριμένες ειδικότητες υψηλής, μεσαίας ή χαμηλής εξειδίκευσης στον τομέα των κατασκευών και του τουρισμού δεν μπορεί να καλυφθεί». Συγκεκριμένα:

1. Στον τομέα των κατασκευών, σύμφωνα με το ΤΕΕ, υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένων στελεχών, όπως μηχανικοί και εξειδικευμένοι τεχνίτες για την εκτέλεση των μεγάλων έργων, καθώς υπολογίζεται ότι την επόμενη τριετία θα δημιουργηθούν πάνω από 200.000 θέσεις εργασίας.

2. Ανάλογο πρόβλημα έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού παρατηρείται και στον τουριστικό κλάδο.

3. Στον ψηφιακό κόσμο. Ταυτόχρονα με τις συνεχείς ανακατατάξεις στην αγορά εργασίας, αλλάζει το παραδοσιακό πρότυπο της εργασίας, καθώς η εργασία μπορεί να παρέχεται από οπουδήποτε, εκτός του συγκεκριμένου τόπου ή χώρου εργασίας, μέσω ψηφιακής πλατφόρμας ή από τους ψηφιακούς νομάδες που παρέχουν την εργασία τους μέσω σύναψης συμβολαίων από οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη. Στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον είναι απαραίτητες οι προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες για τη σωστή και κατάλληλη αξιοποίηση των τεχνολογιών.

Με 55.000 ακάλυπτες θέσεις εργασίας τα ξενοδοχεία

Ο τουριστικός κλάδος ξεκίνησε εφέτος με 55.000 εργαζομένους λιγότερους – στον τομέα των ξενοδοχειακών μονάδων. Το πρόβλημα είναι – κατά τι – αυξημένο σε σχέση με το 2021, καθώς πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου ΙΝΣΕΤΕ δείχνει ότι κατά την αιχμή της περυσινής σεζόν 53.249 θέσεις εργασίας δεν καλύφθηκαν σε ένα σύνολο 244.124 θέσεων εργασίας στα ξενοδοχεία.

Πάντως το ποσοστό των ελλείψεων έφτασε σε 22% ή πάνω από 1 στις 5 θέσεις εργασίας.

Το πρόβλημα ξεκίνησε από το 2019, αφού και τότε είχαν μετρηθεί 20.000 κενές θέσεις εργασίας στα ξενοδοχεία και τελικά καλύφτηκαν οι 16.000 από αυτές. Η πανδημία που μεσολάβησε μεγιστοποίησε εφέτος το πρόβλημα. Η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου το 2020 και το 2021 δημιούργησε συνθήκες ανασφάλειας στην πλειονότητα των εργαζομένων και πολλούς τους οδήγησε σε αλλαγή εργασιακού πεδίου.

Το 50% του συνόλου των θέσεων εργασίας που δεν καλύφθηκαν πέρυσι, δηλαδή σχεδόν 26.500 θέσεις, αντιστοιχεί στις ειδικότητες της καμαριέρας, του receptionist, του σερβιτόρου, του βοηθού σερβιτόρου, του λαντζέρη, του barista και της τεχνικής υποστήριξης – συντήρησης. Οι περιοχές με τις περισσότερες ακάλυπτες θέσεις εργασίας είναι αυτές που έχουν εποχικές ξενοδοχειακές μονάδες.

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η Κρήτη, τα Ιόνια Νησιά αλλά και οι Κυκλάδες υφίστανται το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού.