Ι. ΚΟΖΙΑΚΗΣ: Τα “λάικ” καλλιεργούν στους νέους το συναίσθημα ότι είναι σημαντικοί

Ανησυχητικές διαστάσεις έχουν πάρει τα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων που έρχονται καθημερινά στο φως της δημοσιότητας. Ξυλοδαρμοί, συμπλοκές, ραντεβού ξεκαθαρίσματος λογαριασμών και bullying δείχνουν μία… εξοικείωση των νέων παιδιών με τη βία αλλά και μία τάση δημοσιοποίησης της παραβατικής συμπεριφοράς με στόχο μερικά παραπάνω «λάικ» και σχόλια «μαγκιάς».

Στη Θεσσαλονίκη, τον τελευταίο καιρό, η επικαιρότητα τροφοδοτείται διαρκώς από ειδήσεις που μιλούν για σχολεία τα οποία μετατρέπονται σε… ρινγκ, καθώς 13χρονα παιδιά δεν διστάζουν να ανταλλάξουν μπουνιές, κλωτσιές και βωμολοχίες. Και το φαινόμενο της εποχής, μέσα σε χρόνο μηδέν, το διαδίκτυο κατακλύζεται από τα βιντεάκια της συμπλοκής που ανεβάζουν ανήλικοι παρατηρητές, οι οποίοι στο μυαλό τους έχουν την καλύτερη λήψη και όχι να χωρίσουν τους συμμαθητές τους.

«Πρόκειται για την πιο σύγχρονη μορφή βίας, τη διαδικτυακή» μας εξηγεί ο ψυχολόγος στο Τμήμα Πρόληψης και Ευαισθητοποίσης και σε Σπίτι Φιλοξενίας του «Χαμόγελου του Παιδιού» Ιωάννης Κοζιάκης. «Βλέπουμε ότι, η ηλεκτρονική βία συμβαίνει κατά κόρον. Τα παιδιά -γιατί κυρίως παιδιά είναι αυτά που κάνουν τις αναρτήσεις- θέλουν κάτι να αποκομίσουν. Θεωρούν ότι, μέσω της δημοσιοποίησης περιστατικών, θα κερδίσουν την προσοχή, το ενδιαφέρον των συνομηλίκων τους. Τα “λάικ” και οι αντιδράσεις που υπάρχουν σε κάθε πλατφόρμα, τους καλλιεργούν την αίσθηση ότι είναι σημαντικοί. Κανείς δεν θέλει να αισθάνεται απομονωμένος και ειδικά στην εφηβεία, το αίσθημα του “ανήκειν” είναι ο στόχος όλων των παιδιών. Θέλουν να ανήκουν σε μία ομάδα, να εκφράζονται μέσω αυτής της παρέας.

Επομένως, αν δεν μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τους συνομήλικούς τους με πιο υγιή τρόπο, επιλέγουν αυτούς τους λανθασμένους τρόπους για να κερδίσουν την προσοχή».

Φόβος ή αδιαφορία;

Το μεγάλο ερώτημα βέβαια είναι πώς λειτουργούν οι λεγόμενοι «αμέτοχοι παρατηρητές», αυτοί που βλέπουν και δεν μιλούν και γιατί επιλέγουν την αποστασιοποίηση. Ο ρόλος τους, σύμφωνα με τον κ. Κοζιάκη, είναι περίπλοκος αφού κάποιοι φοβούνται μην τυχόν και μπουν στο στόχαστρο των εκφοβιστών, ενώ κάποιοι άλλοι απλά επιλέγουν την αδιαφορία ή, το χειρότερο, την ενίσχυση της βίαιης συμπεριφοράς των θυτών.

«Στις παρεμβάσεις που κάνουμε στα σχολεία, τις περισσότερες φορές τα παιδιά μας λένε ότι, θα αντιδρούσαν εάν τύχαινε να βρεθούν μπροστά σε ένα περιστατικό βίας, ωστόσο μία μερίδα μαθητών εκφράζουν φόβο θυματοποίησης, λέγοντας “θα φοβόμουν γιατί μπορεί να γίνω εγώ το θύμα”. Ένα άτομο το οποίο έχει ενσυναίσθηση και προσπαθεί να αντιδράσει σε όλο αυτό που συμβαίνει, μπορεί να του γυρίσει μπούμερανγκ. Αναλύουμε λοιπόν και εναλλακτικά τι μπορούμε να κάνουμε σε μία τέτοια κατάσταση, να δράσουμε ως ομάδα, να απευθυνθούμε στον διευθυντή, στους καθηγητές, σε ψυχολόγο ή σε κοινωνικό λειτουργό», τονίζει ο ψυχολόγος.

Βέβαια, αυτό που διαπιστώνουν οι ειδικοί είναι ότι, τα παιδιά έχουν την ανάγκη να μιλήσουν για τον εκφοβισμό. «Είναι πολύ σύνηθες, παρόλο που μπαίνουμε στην αίθουσα μόλις για δύο διδακτικές ώρες, τα παιδιά να μας πιάνουν στο διάλειμμα ή στο τέλος της παρέμβασης και να μας αναφέρουν περιστατικά που βιώνουν, είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι» μας ενημερώνει ο κ. Κοζιάκης.

«Εξατομικευμένα, κάθε φορά, πλαισιώνουμε καταλλήλως το εκάστοτε περιστατικό και με τη συνεργασία των εκπαιδευτικών και στη συνέχεια κάνουμε ένα follow up καλώντας το σχολείο ώστε να δούμε πως εξελίχθηκε η κατάσταση».

Ο ρόλος της οικογένειας

Σημαντικό ρόλο στη «γέννηση» του προβλήματος, όσο κι αν μερικές φορές δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε, παίζει η οικογένεια, ενώ στη συνέχεια μπαίνει το σχολείο ή οι άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες. Γιατί αυτό που έχει εκλείψει από τη σημερινή κοινωνία μας, είναι μία σταθερή κλίμακα αξιών.

«Τα περισσότερα θέματα ξεκινούν μέσα από τον πυρήνα της οικογένειας» υπογραμμίζει ο ψυχολόγος. «Μπορεί τα παιδιά να δέχονται παραμελητική, ακόμη και κακοποιητική, συμπεριφορά μέσα στο σπίτι τους από τους σημαντικούς άλλους -που δεν είναι άλλοι από τους γονείς- κι όλος αυτός ο θυμός, όλη αυτή η επιθετικότητα, εκφράζεται σε οποιοδήποτε άλλο πλαίσιο. Τα θέματα που απασχολούν τα παιδιά, ιδιαίτερα στην εφηβεία, έχουν να κάνουν με τις παρέες, τους φίλους και τις ερωτικές σχέσεις που έχουν αρχίσει δειλά-δειλά. Το παιδί που στοχοποιείται και δέχεται τις έως και κακοποιητικές πράξεις, συνήθως έχει κάτι διαφορετικό στα μάτια των εκφοβιστών του, από το ονοματεπώνυμό του -σε μικρότερες ηλικίες- μέχρι και σε κάποιο στοιχείο της προσωπικότητας και της εμφάνισής του» επεξηγεί ο κ. Κοζιάκης.

Πάνω από 100 σχολεία σε Κεντρική και Δυτική Μακεδονία ζητούν βοήθεια
Βροχή πέφτουν φέτος τα αιτήματα από σχολεία της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας στο «Χαμόγελο του Παιδιού» για τις παρεμβάσεις ψυχολόγων του Τμήματος Πρόληψης και Ευαισθητοποίησης.

«Έχουμε ήδη πάνω από 100 αιτήματα. Αφενός γιατί αυξάνονται τα περιστατικά και οι σχολικές κοινότητες μάς ζητούν οπωσδήποτε να παραβρεθούμε κι αφετέρου λόγω της σχέσης που έχει χτιστεί. Μπαίνουμε καθημερινά στα σχολεία, από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο και κάνουμε διαδραστικές παρεμβάσεις, μια από τις οποίες είναι και για το φαινόμενο του εκφοβισμού» σημειώνει ο κ. Κοζιάκης.

Βέβαια, πεποίθησή του είναι ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόληψη και όχι στην τιμωρία. Να υπάρχει έγκαιρη παρέμβαση από ειδικούς ώστε να χτισθεί μία σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά και να χτυπηθεί το πρόβλημα του εκφοβισμού και της παραβατικότητας των ανηλίκων στη ρίζα του.

«Είναι σημαντικό να στελεχωθούν τα σχολεία με μεγαλύτερο αριθμό ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών και να μην χρειάζεται να πηγαίνει ένας ψυχολόγος σε πέντε διαφορετικά σχολεία την εβδομάδα, γιατί έτσι δεν προλαβαίνει να χτίσει σχέσεις» καταλήγει ο κ. Κοζιάκης.