Α.Α.Δ.Ε.: Απειλή επιπλέον φόρων και προστίμων σε 3,75 εκατ. νοικοκυριά

Στο στόχαστρο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.) μπαίνουν περίπου 3,75 εκατομμύρια νοικοκυριά που εμφάνισαν πέρυσι, στις φορολογικές δηλώσεις που υπέβαλαν για το φορολογικό έτος 2021, ετήσια εισοδήματα χαμηλότερα των 10.000 ευρώ.

Τα δεδομένα των εισοδημάτων, που συμπεριέλαβαν τα νοικοκυριά αυτά στις δηλώσεις τους, διασταυρώνονται ή πρόκειται να διασταυρωθούν με όσες πληροφορίες για τις καταναλωτικές και λοιπές προσωπικές δαπάνες των εν λόγω νοικοκυριών έχει ήδη στη διάθεσή της ή πρόκειται να συλλέξει άμεσα η Α.Α.Δ.Ε.. Όσες περιπτώσεις εντοπιστούν με δαπάνες σημαντικά υψηλότερες των δηλωθέντων εισοδημάτων θα παραπεμφθούν για περαιτέρω έλεγχο προκειμένου να διαπιστωθεί, με έμμεσες τεχνικές ελέγχου, αν οι τρόποι με τους οποίους κατάφεραν οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι να καλύψουν τις τεράστιες διαφορές ανάμεσα στα εισοδήματα και τις δαπάνες τους ήταν νόμιμοι (αν χρησιμοποίησαν δάνεια, αποταμιεύσεις εισοδημάτων παρελθόντων ετών, δωρεές χρηματικών ποσών κ.λπ.) ή εάν για την κάλυψη των υπέρογκων δαπανών τους χρησιμοποίησαν και αδήλωτα ποσά εισοδημάτων ή παρανόμως αποκτηθέντα χρηματικά ποσά.

Τη διενέργεια αυτής της εκτεταμένης διασταύρωσης προανήγγειλε ο Διοικητής της Α.Α.Δ.Ε. Γεώργιος Πιτσιλής, μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ. Ο κ. Πιτσιλής έκανε λόγο για “μια πρώτη εκτεταμένη διασταύρωση στα εισοδήματα που δηλώθηκαν πέρυσι”, διευκρινίζοντας ότι έχουν μπει στο μικροσκόπιο περιπτώσεις φορολογουμένων με δηλωθέντα οικογενειακά εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ που αφορούν 3,75 εκατομμύρια δηλώσεις υποβληθείσες το 2022 για το 2021. Τα ποσά των εισοδημάτων που αναγράφηκαν στις δηλώσεις αυτές, σύμφωνα με τον Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε., διασταυρώνονται αυτή τη στιγμή με ό,τι άλλο στοιχείο μπορεί να έχει στη διάθεσή της η Ανεξάρτητη Αρχή για τις δαπάνες των νοικοκυριών αυτών, με σκοπό, από το φθινόπωρο οι μεγαλύτερες, οι πιο τρανταχτές, περιπτώσεις από αυτές να επιλεγούν για έλεγχο.

Η συλλογή μεγάλου μέρους των πληροφοριών για το ύψος των καταναλωτικών και προσωπικών δαπανών των 3,75 εκατομμυρίων νοικοκυριών διενεργείται από την Α.Α.Δ.Ε. με βάση τις διατάξεις των παραγράφων 3 και 3β του άρθρου 15 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4987/2022), σύμφωνα με τις οποίες:
“3. Ο Διοικητής (σ.σ. της Α.Α.Δ.Ε.) δικαιούται να ζητά πληροφορίες ή έγγραφα από λοιπά τρίτα πρόσωπα, όπως ιδίως από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τους οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων, τα επιμελητήρια, τους συμβολαιογράφους, τους υποθηκοφύλακες, τους προϊσταμένους των κτηματολογικών γραφείων, τους οικονομικούς ή κοινωνικούς ή επαγγελματικούς φορείς ή οργανώσεις, για τον προσδιορισμό της φορολογικής υποχρέωσης, που προκύπτει με βάση τις διασταυρώσεις των στοιχείων και για την είσπραξη της φορολογικής οφειλής…. Για την εφαρμογή του πρώτου εδαφίου, η Φορολογική Διοίκηση δύναται να αποστέλλει ερώτημα, έγγραφο ή ηλεκτρονικό, το οποίο πρέπει να απαντάται από το τρίτο πρόσωπο μέσα σε δέκα (10) ημέρες από την παραλαβή του. Σε εξαιρετικά σύνθετες υποθέσεις, η προθεσμία μπορεί να παραταθεί για είκοσι (20) επιπλέον ημέρες.
3β. Ο Διοικητής δύναται να ζητά, με έγγραφο ή ηλεκτρονικό αίτημα, από κάθε Πάροχο Υπηρεσιών Πληρωμών οποιοδήποτε στοιχείο και πληροφορία σχετικά με τις ακόλουθες συναλλαγές, για τις οποίες προκύπτουν φορολογικές υποχρεώσεις στην Ελλάδα και, συγκεκριμένα:
(α) συναλλαγές που εκτελούνται μέσω τερματικών, ημεδαπής ή αλλοδαπής, «Ηλεκτρονικής Μεταφοράς Κεφαλαίων στο Σημείο Πώλησης (Electronic Funds Transfer at the Point of Sale, EFT/POS)» αποδοχής καρτών πληρωμών,
(β) συναλλαγές μέσω λογαριασμών και κάθε είδους χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών.
Οι πληροφορίες ή τα στοιχεία, που ζητούνται, παρέχονται ή διαβιβάζονται από τον Πάροχο Υπηρεσιών Πληρωμών στη Φορολογική Διοίκηση μέχρι την τελευταία ημέρα του επόμενου μήνα από τον μήνα παραλαβής του αιτήματος. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η προθεσμία του δευτέρου εδαφίου δύναται να παρατείνεται κατά έναν (1) μήνα, ανάλογα με τον όγκο των πληροφοριών ή στοιχείων, που ζητούνται, κατόπιν υποβολής αιτήματος από τον Πάροχο Υπηρεσιών Πληρωμών.
Για τις ανάγκες της παρούσας, ως «Πάροχος Υπηρεσιών Πληρωμών», νοείται κάθε φορέας αποδοχής και εκκαθάρισης συναλλαγών με τη χρήση καρτών πληρωμών (card acquirer), που εξυπηρετεί επιχειρήσεις στην ελληνική Επικράτεια, ανεξάρτητα αν η καταστατική του έδρα ή ο τόπος πραγματικής διοίκησης ή η μόνιμη εγκατάστασή του βρίσκεται στην Ελλάδα…. ή τις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας.
Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή, κατόπιν γνώμης του Διοικητή της Τράπεζας της

Οι έλεγχοι οι οποίοι θα διενεργηθούν στα νοικοκυριά που τελικά θα διαπιστωθεί ότι έχουν πραγματοποιήσει πολύ μεγάλου ύψους καταναλωτικές και άλλες προσωπικές δαπάνες, οι οποίες υπερβαίνουν σημαντικά τα δηλωθέντα εισοδήματά τους, θα βασίζονται στις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 27 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών, σύμφωνα με τις οποίες:

“1. Η Φορολογική Διοίκηση δύναται να προβαίνει σε εκτιμώμενο, διορθωτικό ή προληπτικό προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης και με την εφαρμογή μιας ή περισσοτέρων από τις κατωτέρω τεχνικές ελέγχου:
α) της αρχής των αναλογιών,
β) της ανάλυσης ρευστότητας του φορολογούμενου,
γ) της καθαρής θέσης του φορολογούμενου,
δ) της σχέσης της τιμής πώλησης προς τον συνολικό όγκο κύκλου εργασιών και
ε) του ύψους των τραπεζικών καταθέσεων και των δαπανών σε μετρητά.
Με τις ως άνω τεχνικές μπορούν να προσδιορίζονται τα φορολογητέα εισοδήματα των φορολογουμένων, τα ακαθάριστα έσοδα, οι εκροές και τα φορολογητέα κέρδη των υπόχρεων βάσει των γενικά παραδεκτών αρχών και τεχνικών της ελεγκτικής.”

Οι τεχνικές α) και δ) που περιλαμβάνονται στις παραπάνω διατάξεις εφαρμόζονται μόνο σε φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομικές επιχειρήσεις, ενώ οι υπόλοιπες 3 τεχνικές, των περιπτώσεων β), γ) και ε) μπορούν να εφαρμοστούν σε όλα τα φυσικά πρόσωπα που θα επιλεγούν για έλεγχο, ανεξαρτήτως του εάν είναι ή δεν είναι επιχειρηματίες.

Η αιτία η οποία οδήγησε την Διοίκηση της Α.Α.Δ.Ε. στην απόφαση να προχωρήσει για πρώτη φορά σε μια τόσο εκτεταμένη διασταύρωση ήταν η επανάληψη για πολλοστή φορά του φαινομένου να εμφανίζεται αδικαιολόγητα μεγάλος αριθμός νοικοκυριών με εισοδήματα κάτω από 10.000 ευρώ δηλωθέντα στην Εφορία. Συγκεκριμένα, με βάση τα δεδομένα από την στατιστική επεξεργασία των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2022, οι οποίες υποβλήθηκαν πέρυσι, φαίνεται ότι 3.757.535 νοικοκυριά (άγαμοι φορολογούμενοι, ζευγάρια φορολογουμένων χωρίς παιδιά και οικογένειες φορολογουμένων με 1 ή περισσότερα παιδιά) ή το 56,9% του συνόλου των νοικοκυριών που υπέβαλαν πέρυσι φορολογική δήλωση για το 2021 εμφάνισαν στην Φορολογική Διοίκηση ετήσια εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ. Τα στοιχεία αυτά γνωστοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ζήτησε να διερευνηθεί για ποιον λόγο εμφανίζονται στην Ελλάδα τόσοι πολλοί φορολογούμενοι να δηλώνουν τόσο χαμηλά οικογενειακά εισοδήματα και αν πίσω από αυτή τη διαπίστωση αυτή κρύβεται εκτεταμένη φοροδιαφυγή ή ακόμη και προσπάθεια καταστρατήγησης των διατάξεων για την χορήγηση κοινωνικών επιδομάτων σε όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα με βάση τις φορολογικές τους δηλώσεις.

Αποφασίστηκε, λοιπόν, από τη Διοίκηση της Α.Α.Δ.Ε. να ξεκινήσει μια εκτεταμένη διασταύρωση των δεδομένων των δηλώσεων αυτών των νοικοκυρών με ό,τι άλλα στοιχεία υπάρχουν ήδη στη διάθεση των υπηρεσιών της Α.Α.Δ.Ε., καθώς και με όποια άλλα στοιχεία συλλεγούν με βάση τις προαναφερθείσες διατάξεις του άρθρου 15 του ν. 4987/2022 για το ύψος των δαπανών που πραγματοποίησαν τα συγκεκριμένα νοικοκυριά το 2021 για να διαπιστωθεί σε τι βαθμό υπάρχει το φαινόμενο φορολογουμένων που δηλώνουν σκόπιμα πολύ χαμηλά εισοδήματα, αποκρύπτοντας πολύ μεγάλο μέρος των εσόδων τους, για να αποφεύγουν την καταβολή μεγάλων ποσών φόρου εισοδήματος ή – ακόμη χειρότερα- για να παρακάμπτουν την υποχρέωση να αναφέρουν την πραγματική προέλευση των κτηθέντων εσόδων τους που είναι παράνομη. Η διαπίστωση ότι τα νοικοκυριά αυτά, που δηλώνουν φτωχά στην Εφορία, διάγουν στην καθημερινότητά τους πολυτελή βίο μαρτυρά αναμφισβήτητα πως στην πραγματικότητα τα πρόσωπα αυτά βγάζουν πολλά χρήματα τα οποία όμως είναι “μαύρα” και αδήλωτα ή ακόμη και προερχόμενα από παράνομες, εγκληματικές δραστηριότητες.

Βαριές χρηματικές ποινές και πρόστιμα για τους παραβάτες

Στους φορολογουμένους που θα ελεγχθούν και θα διαπιστωθεί ότι απέκρυψαν σημαντικού ύψους εισοδήματα θα επιβληθούν οι αναλογούντες επιπλέον φόροι εισοδήματος προσαυξημένοι με τους τόκους εκπρόθεσμης καταβολής που αναλογούν στα χρονικά διαστήματα μεταξύ της ημερομηνίας λήξης της προθεσμίας υποβολής των περυσινών φορολογικών δηλώσεων και της ημερομηνίας διαπίστωσης της απόκρυψης των εισοδημάτων. Επιπλέον όμως, οι φορολογούμενοι αυτοί , βάσει των διατάξεων της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4987/2022) θα κληθούν να πληρώσουν και πρόστιμα για την υποβολή ανακριβών φορολογικών δηλώσεων. Τα πρόστιμα αυτά, σύμφωνα με τις εν λόγω διατάξεις, κυμαίνονται από 10% έως και 50% επί της πρόσθετης διαφοράς φόρου εισοδήματος που θα έχει καταλογιστεί και βεβαιωθεί από τους ελεγκτές.

Αν όμως οι φορολογούμενοι γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι είναι πολύ πιθανό να κληθούν για έλεγχο και τότε δεν θα γλιτώσουν από τον εντοπισμό της απόκρυψης του πραγματικού τους εισοδήματος και από τα υπέρογκα πρόστιμα για ανακριβείς δηλώσεις, μπορούν να υποβάλουν, πριν την έκδοση των εντολών ελέγχου, εκπρόθεσμες τροποποιητικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2021 με τις οποίες θα δηλώσουν οικειοθελώς όλα τα ποσά εισοδημάτων που απέκρυψαν. Στις περιπτώσεις αυτές θα πληρώσουν τις επιπλέον διαφορές φόρου προσαυξημένες με τόκους, αλλά, πιθανότατα, θα γλιτώσουν από τον έλεγχο και. σίγουρα, θα αποφύγουν τα βαριά πρόστιμα που προβλέπονται για τις ανακριβείς φορολογικές δηλώσεις.

Απώλεια κοινωνικών επιδομάτων και φοροαπαλλαγών για όσους εντοπιστούν να έχουν διαπράξει φοροδιαφυγή

Οι χειρότερες συνέπειες ωστόσο που θα αντιμετωπίσουν όσοι εκ των φορολογουμένων αυτών διέπραξαν πράγματι φοροδιαφυγή, δηλώνοντας σκόπιμα πολύ χαμηλά εισοδήματα, είναι ότι θα κληθούν να επιστρέψουν εντόκως όλα τα κοινωνικά επιδόματα και τις κοινωνικές παροχές που θα αποδειχθεί ότι εισέπραξαν παράνομα λόγω ψευδούς δήλωσης εισοδημάτων χαμηλότερων από τα ισχύοντα εισοδηματικά όρια χορήγησης των εν λόγω επιδομάτων. Θα κληθούν π.χ. να επιστρέψουν εντόκως και εφάπαξ εισπραχθέντα ποσά επιδομάτων τέκνων, επιδομάτων στέγασης ή ακόμη και Ελαχίστου Εγγυημένου Εισοδήματος ή σύνταξης ανασφάλιστου υπερήλικα! Επιπλέον, θα χάσουν εκ των υστέρων κι άλλες κοινωνικές παροχές, όπως το Κοινωνικό Τιμολόγιο της ΔΕΗ καθώς και οι απαλλαγές από το 50% ή και από το 100% του ΕΝ.Φ.Ι.Α., που επίσης του χορηγήθηκαν βάσει των χαμηλών εισοδημάτων που θα αποδειχθεί ότι δήλωσαν ψευδώς! Θα κληθούν δηλαδή να πληρώσουν, εκ των υστέρων και αναδρομικά, σημαντικού ύψους ποσά, από την καταβολή των οποίων δεν δικαιούνταν κανονικά να απαλλαγούν.