Αφυδάτωση: 8 καταστάσεις που της δίνουν πάτημα

Όταν κάποιος είναι αφυδατωμένος, ο οργανισμός του δεν διαθέτει αρκετά υγρά ώστε να επιτελεί τις βασικές λειτουργίες του. Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αιτίες της αφυδάτωσης και τι πρέπει να κάνετε.

Όλοι χρειαζόμαστε το νερό για να επιβιώσουμε, αλλά τι μπορεί να συμβαίνει αν πίνετε καθημερινά αρκετά ποτήρια αλλά αισθάνεστε συνεχώς διψασμένοι και αφυδατωμένοι; Οι πιθανές αιτίες του φαινομένου είναι αρκετές και χρειάζονται ιατρική αξιολόγηση διότι η αφυδάτωση δεν είναι «αθώα» κατάσταση.

Όπως εξηγεί ο Dr. Baruch Fertel, αναπληρωτής καθηγητής Επείγουσας Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve, στο Οχάιο, το 55% έως 78% του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από νερό. Όταν κάποιος είναι αφυδατωμένος, ο οργανισμός του δεν διαθέτει αρκετά υγρά ώστε να επιτελεί τις βασικές λειτουργίες του. Η επαρκής ενυδάτωση, όμως, είναι απαραίτητη διότι το νερό:

-Συμβάλλει στην πέψη
-Ενυδατώνει τις αρθρώσεις
-Χρησιμοποιείται για την παραγωγή σιέλου
-Συμβάλλει στη μεταφορά οξυγόνου σε όλα τα όργανα και τους ιστούς
-Ρυθμίζει την σωματική θερμοκρασία
-Εξισορροπεί τους ηλεκτρολύτες στο αίμα

Επομένως, είναι απαραίτητο να πίνετε καθημερινά πολύ νερό. «Αν παρατηρήσετε ότι δεν έχετε ουρήσει για αρκετές ώρες ή ότι τα ούρα σας είναι σκουρόχρωμα και συμπυκνωμένα, τότε δεν πίνετε αρκετό νερό», τονίζει ο Dr. Fertel. «Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, ειδικά το καλοκαίρι που ελλοχεύει κίνδυνος θερμοπληξίας».

Πώς μπορείτε να καταλάβετε ότι είστε αφυδατωμένοι; Τα ύποπτα συμπτώματα είναι τα εξής, σύμφωνα με τον ειδικό:

-Μειωμένη παραγωγή ούρων
-Συμπυκνωμένα ούρα, με σκούρο χρώμα
-Πονοκέφαλος
-Ναυτία
-Μυϊκές κράμπες
-Κόπωση
-Ίλιγγος και ζάλη
-Ξερό στόμα
-Δυσκοιλιότητα

Δυστυχώς, η αφυδάτωση είναι πάρα πολύ συχνή κατάσταση, σε όλες τις ηλικίες. Ιδιαιτέρως επικίνδυνη όμως ειδικά το καλοκαίρι, είναι στα δύο άκρα του ηλικιακού φάσματος (μικρά παιδιά και ηλικιωμένοι), όπου η θερμορρύθμιση υπολειτουργεί. Ο Dr. Fertel εξηγεί ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αιτίες της.

Οι ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού σε νερό είναι πάρα πολύ υψηλές, ιδίως το καλοκαίρι. Οι Εθνικές Ακαδημίες Επιστημών & Ιατρικής των ΗΠΑ συνιστούν η ημερήσια πρόσληψη υγρών (από τρόφιμα και ροφήματα) να είναι:

-3,7 λίτρα για τους άνδρες
-2,7 λίτρα για τις γυναίκες

Οι ποσότητες αυτές, όμως, ισχύουν για τον μέσο ενήλικα, με μέσο σωματικό βάρος και καλή υγεία. Αφορούν επίσης πρόσληψη και από τις τροφές.

Όσοι κάνουν χειρωνακτικές εργασίες ή/και ιδρώνουν πολύ, χρειάζονται περισσότερα υγρά. Όσοι έχουν χαμηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας και δεν ιδρώνουν πολύ, χρειάζονται λιγότερα. Λιγότερα χρειάζεται να πίνουν και όσοι τρώνε καθημερινά πολλές σαλάτες, φρούτα, γιαούρτια, σούπες κ.λπ.

«Ένας γενικός κανόνας είναι να πίνετε όσο νερό χρειάζεστε ώστε να μην διψάτε», τονίζει ο Dr. Fertel. «Η δίψα υποδηλώνει ότι έχει αρχίσει η αφυδάτωση του οργανισμού. Επομένως, αν διψάτε, πρέπει να πιείτε ένα ποτήρι νερό».

Οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά και όσοι έχουν μειωμένο αίσθημα δίψας πρέπει να ενθαρρύνονται να καταναλώνουν υγρά σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Για προστασία από την αφυδάτωση, ο οργανισμός δεν χρειάζεται μόνο υγρά αλλά και ηλεκτρολύτες, δηλαδή:

-Νάτριο
-Κάλιο
-Ασβέστιο
-Μαγνήσιο

Επομένως, πρέπει να καταναλώνετε καθημερινά επαρκείς ποσότητες από φρούτα και λαχανικά. Μπανάνες και μήλα, λ.χ., όχι μόνο ενυδατώνουν το σώμα, διότι έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, αλλά προσφέρουν και αρκετά από αυτά τα συστατικά.

Αν γυμνάζεστε ή κάνετε βαριά χειρωνακτική εργασία στη ζέστη, ένα ρόφημα με ηλεκτρολύτες (π.χ. ένα ισοτονικό) μπορεί να σας βοηθήσει να αναπληρώσετε όσους χάνετε με την εφίδρωση.

Για να αποφύγετε την αφυδάτωση πρέπει να ενυδατώνετε σταδιακά τον οργανισμό σας στη διάρκεια της ημέρας. Αν ξυπνάτε το πρωί και πίνετε ένα λίτρο νερό, δεν βοηθάτε τον εαυτό σας. Αντιθέτως, ευνοείτε την ταχεία αποβολή υγρών και ηλεκτρολυτών, μέσω της αυξημένης διούρησης.

Η εφίδρωση είναι ένας βασικός μηχανισμός ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας (θερμορρύθμισης). Ωστόσο προκαλεί μεγάλη απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών, ευνοώντας την αφυδάτωση εάν δεν αναπληρωθούν.

Υγρά χάνουμε και μέσω της αναπνοής, επομένως χρειάζονται και αυτά αναπλήρωση, σημειώνει ο Dr. Fertel.

Αν και όταν κάνει ζέστη είναι μεγάλος ο πειρασμός για έναν παγωμένο καφέ ή ένα δροσιστικό αναψυκτικό τύπου κόλα, η καφεΐνη που περιέχουν μπορεί να ασκήσει διουρητική δράση. Αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθεί η αποβολή υγρών από τον οργανισμό σας και ο κίνδυνος να εκδηλώσετε αφυδάτωση.

Βέβαια, ο κίνδυνος αυτός υπάρχει κυρίως σε περίπτωση υπερκατανάλωσης και όχι με έναν καφέ την ημέρα, διευκρινίζει ο ειδικός. Προτιμήστε λοιπόν τις εκδοχές τους χωρίς καφεΐνη και, πάνω απ’ όλα, το σκέτο, καθαρό νερό, συνιστά.

Όταν έχετε γαστρεντερίτιδα με εμέτους ή/και διάρροιες, αυξάνεται κατακόρυφα ο κίνδυνος για αφυδάτωση. Ωστόσο σε τέτοια περίπτωση δεν είναι εύκολο να αναπληρώσετε τα υγρά και τους ηλεκτρολύτες που χάνετε.

Ο Dr. Fertel συνιστά να πίνετε όλη μέρα μικρές γουλιές υγρών (π.χ. νερό, ισοτονικά ροφήματα, τσάι, ζωμό κότας). Ο ζωμός κότας είναι πολύ καλή επιλογή διότι περιέχει αλάτι, το οποίο συμβάλλει στην κατακράτηση υγρών, διευκρινίζει.

Ορισμένα φάρμακα διευκολύνουν την αφυδάτωση, επειδή διεγείρουν την αποβολή υγρών και ηλεκτρολυτών από τον οργανισμό. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν λ.χ.:

-Τα διουρητικά
-Τα αντιόξινα
-Τα υπακτικά (καθαρτικά)
-Τα φάρμακα για την υπέρταση

Είναι σημαντικό να διαβάσετε το φύλλο οδηγιών χρήσεως των φαρμάκων σας. Αν αναγράφει στις ανεπιθύμητες ενέργειες την αφυδάτωση, συμβουλευθείτε τον γιατρό που σας τα χορήγησε. Θα σας πει ποιες είναι οι ιδανικές ποσότητες υγρών που πρέπει να καταναλώνετε.

Η πολυδιψία και η πολυουρία (δηλαδή η αυξημένη δίψα και ούρηση) είναι χαρακτηριστικά συμπτώματα του σακχαρώδους διαβήτη. Αν λοιπόν διψάτε συνεχώς και πίνετε πολλά υγρά, με συνέπεια να ουρείτε πολύ συχνά, μπορεί να έχετε «ζάχαρο».

Σε τέτοια περίπτωση τα ούρα σας θα έχουν και μια γλυκιά μυρωδιά. Η αυξημένη διούρηση οφείλεται στην προσπάθεια του οργανισμού να αποβάλλει την περιττή γλυκόζη (σάκχαρο). Μπορεί επίσης να χάνετε βάρος ή να έχετε μια μεταλλική γεύση στο στόμα. Μπορεί επίσης να έχετε και μια μυρωδιά γλυκιά, φρουτώδη ή σαν βερνίκι νυχιών, προσθέτει ο Dr. Fertel.

Εξυπακούεται ότι αν έχετε τέτοιου είδους συμπτώματα πρέπει να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας.

Για να αποφύγετε την αφυδάτωση, ο Dr. Fertel παρέχει τις εξής συμβουλές:

-Να καταγράψετε για μερικές μέρες πόσα υγρά καταναλώνετε και να προσπαθήσετε να τα αυξήσετε.
-Βάλτε στο κινητό προειδοποιήσεις, ώστε να μην ξεχνάτε να πίνετε νερό σε όλη τη διάρκεια της ημέρας
-Να πίνετε 1 ποτήρι νερό πριν από κάθε γεύμα. Με αυτό τον τρόπο θα αυξήσετε σίγουρα κατά 3 ποτήρια ημερησίως τα υγρά που καταναλώνετε και θα τρώτε μικρότερη ποσότητα τροφής
-Προσθέστε γεύση στο νερό σας. Λίγο λεμόνι ή ένα κομματάκι φρέσκο φρούτο, λ.χ., μπορεί να το κάνει πολύ πιο εύγεστο. Να αποφύγετε όμως την ζάχαρη και τα τεχνητά γλυκαντικά.
-Να τρώτε τρόφιμα με υψηλή συγκέντρωση νερού. Φρούτα και λαχανικά είναι η πρώτη σας επιλογή για το καλοκαίρι. Δοκιμάστε μαρούλια, αγγούρια, σέλερι, πεπόνι, καρπούζι κ.λπ.
-Μην ξεχνάτε τους ηλεκτρολύτες. Ο χυμός από πίκλες, ένα αθλητικό ρόφημα ή λίγη κοτόσουπα μπορεί να είναι απαραίτητα σε όσους κάνουν βαριές χειρωνακτικές εργασίες ή προπόνηση στη ζέστη.

«Η αφυδάτωση μπορεί να είναι ήπια έως σοβαρή. Αν διψάτε, πιείτε νερό. Θα δείτε τα συμπτώματα της αφυδάτωσης να υποχωρούν σε 5-10 λεπτά. Αν όχι, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας», καταλήγει ο Dr. Fertel.