Αγίου Βαλεντίνου: Η ιστορία για την μέρα των ερωτευμένων- Πώς έγινε η καρδιά το σύμβολο
Σήμερα, 14 Φεβρουαρίου είναι η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, η γιορτή των ερωτευμένων και μια αφορμή να δείξουμε για ακόμη μια ημέρα την αγάπη μας στους αγαπημένους μας.
Πώς καθιερώθηκε όμως η γιορτή;
Η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ξεκίνησε ως ο λειτουργικός εορτασμός ενός ή περισσότερων Χριστιανών μαρτύρων που ονομάζονταν Βαλεντίνοι.
Πολλές ιστορίες μαρτυρίων δημιουργήθηκαν για διάφορους Βαλεντίνους οι οποίες έλαβαν χώρα 14 Φεβρουαρίου και προστέθηκαν αργότερα στους βίους των αγίων.
Μια δημοφιλής αγιογραφική αναφορά του Αγίου Βαλεντίνου της Ρώμης αναφέρει ότι φυλακίστηκε επειδή πάντρευε στρατιώτες οι οποίοι απαγορεύονταν να παντρευτούν Χριστιανές, καθώς ο χριστιανισμός ήταν υπό διωγμό στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Σύμφωνα με το θρύλο, κατά τη φυλάκισή του, θεράπευσε την κόρη του φύλακά του, Αστέριου. Ένα καλλωπιστικό στοιχείο της ιστορίας αναφέρει ότι πριν την εκτέλεσή του της έγραψε ένα γράμμα υπογράφοντας «ο Βαλεντίνος σου».
Η ημέρα συσχετίστηκε με την ημέρα των ερωτευμένων από τον Άγγλο συγγραφέα και ποιητή Τζέφρι Τσόσερ στον ύστερο Μεσαίωνα, όταν άκμαζε η κουλτούρα του ιπποτικού έρωτα.
Τον 18ο αιώνα στην Αγγλία εξελίχθηκε σε περίσταση κατά την οποία οι ερωτευμένοι εξέφραζαν την αγάπη τους με λουλούδια, δώρα ή ευχητήριες κάρτες.
Στην Ευρώπη, κλειδιά του Αγίου Βαλεντίνου δίνονταν στους εραστές «ως ένα ρομαντικό σύμβολο και πρόσκληση για να τους ξεκλειδώσουν την καρδιά», καθώς και στα παιδιά, ώστε να απομακρύνουν την νόσο του Αγίου Βαλεντίνου.
Τον 19ο αιώνα οι χειρόγραφες κάρτες αντικαταστάθηκαν από μαζικής παραγωγής ευχητήριες κάρτες.
Σήμερα, οι ερωτευμένοι ανταλλάζουν δώρα, λουλούδια, σοκολατάκια και περνούν ρομαντικές στιγμές.
Η καρδιά δεν ήταν πάντα μόνο ένα σύμβολο ρομαντισμού, σύμφωνα με το The Conversation.
Σε όλους τους πολιτισμούς και τους αιώνες, η καρδιά έχει τιμηθεί ως έδρα της ψυχής, πηγή υπερφυσικής δύναμης και φορέας της ύπαρξης.
Γιατί η καρδιά, περισσότερο από κάθε άλλο όργανο, έχει διαποτιστεί με τόσο βαθύ συμβολισμό και δύναμη;
Η ανατομία της καρδιάς
Ενώ η ανατομία μας λέει ότι πρόκειται για μια μυϊκή αντλία που ελέγχεται από ηλεκτρικούς παλμούς, η ιστορία αφηγείται μια πιο σύνθετη ιστορία – μια ιστορία τελετουργιών, κειμηλίων και ακόμη και σκοτεινής μαγείας.
Η ανθρώπινη καρδιά είναι μια εξαιρετικά αποτελεσματική αντλία που χτυπά περίπου 100.000 φορές την ημέρα και κυκλοφορεί περίπου 7.500 λίτρα αίματος.
Αλλά η παρουσίαση της καρδιάς ως μιας απλής αντλίας αγνοεί ευρύτερες επιρροές.
Η καρδιά λειτουργεί ως ενδοκρινικό όργανο, απελευθερώνοντας ορμόνες που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση, την ισορροπία των υγρών και την καρδιαγγειακή υγεία.
Η σύνδεση μεταξύ της καρδιάς και των «ορμονών της αγάπης», όπως η ωκυτοκίνη, εκτείνεται πέρα από τη μεταφορά, καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι η καρδιά όχι μόνο ανταποκρίνεται στην ωκυτοκίνη αλλά μπορεί επίσης να διαδραματίζει ρόλο στην απελευθέρωσή της.
Η ωκυτοκίνη παράγεται κυρίως στον εγκέφαλο από τον υποθάλαμο και απελευθερώνεται από την υπόφυση, πλημμυρίζοντας το σώμα κατά τη διάρκεια στιγμών στοργής, εμπιστοσύνης και δεσμού.
Είναι ο χημικός καταλύτης πίσω από τις βαθιές συναισθηματικές συνδέσεις που καθορίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις.
Η καρδιά στην Αρχαία Ελλάδα
Ωστόσο, η λειτουργία της καρδιάς δεν ήταν πάντα κατανοητή.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ήταν η έδρα της νοημοσύνης, ενώ ο Αριστοτέλης θεωρούσε τον εγκέφαλο ως ένα απλό «ψυκτικό υγρό» για τη θεϊκή φωτιά της καρδιάς.
Ο Γαληνός, ένας Έλληνας γιατρός, χειρουργός και φιλόσοφος που έζησε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, περιέγραψε την καρδιά ως το καμίνι του σώματος, ενώ η ανακάλυψη της κυκλοφορίας από τον William Harvey το 1628 αναδιαμόρφωσε την κατανόησή μας για αυτό το σημαντικό όργανο. Ακόμα κι έτσι, η συμβολική και μυστικιστική σημασία της δεν μειώθηκε ποτέ πλήρως.
Η έδρα της ψυχής
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι διατηρούσαν την καρδιά κατά τη μουμιοποίηση, πιστεύοντας ότι θα ζυγιζόταν από τον Άνουβις με το Φτερό της Αλήθειας, το θεϊκό μέτρο της δικαιοσύνης.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ο εγκέφαλος θεωρήθηκε εντελώς άχρηστος.
Η ιδέα ότι η καρδιά κουβαλούσε κάτι περισσότερο από αίμα παρέμεινε μέχρι την Αναγέννηση, με τους μελετητές να συζητούν αν ήταν ο πραγματικός τόπος της ταυτότητας.
«Αν πράγματι μόνο από την καρδιά πηγάζουν ο θυμός ή το πάθος, ο φόβος, ο τρόμος και η θλίψη- αν μόνο από αυτήν πηγάζουν η ντροπή, η απόλαυση και η χαρά, γιατί να πω περισσότερα;», ο Αντρέ ντε Λαγκούνα, Ισπανός γιατρός, έγραψε το 1535.
Ακόμη και σήμερα, οι μεταμοσχεύσεις καρδιάς τροφοδοτούν ερωτήματα σχετικά με το αν μια μεταμοσχευμένη καρδιά φέρει κάτι από τον δότη της.
Ορισμένοι λήπτες αναφέρουν αλλαγές στην προσωπικότητα, τις αναμνήσεις ή τις προτιμήσεις τροφίμων, εγείροντας εικασίες σχετικά με την κυτταρική μνήμη.
Αν και δεν υπάρχει οριστική επιστημονική βάση, τέτοιες περιπτώσεις συνεχίζουν να προκαλούν την περιέργεια της επιστημονικής κοινότητας.
Η δύναμη της καρδιάς δεν ήταν μόνο σεβαστή, αλλά και επίφοβη. Στη μαγεία και τη νεκρομαντεία, οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι καρδιές των εκτελεσμένων εγκληματιών διατηρούσαν ενέργεια από τον βίαιο θάνατό τους. Κάποιοι πίστευαν ότι η κατανάλωση, η καύση ή η διατήρηση μιας καρδιάς θα μπορούσε να δώσει γνώση ή δύναμη.
Στη Σκωτία και την Αγγλία, οι άνθρωποι φέρονται να έβραζαν τις καρδιές των δολοφόνων για να αποτρέψουν τα φαντάσματά τους από το να στοιχειώνουν τους ζωντανούς.
Οι αποξηραμένες καρδιές μερικές φορές αλέθονταν σε σκόνες για φίλτρα, ενώ σε αποκρυφιστικές παραδόσεις, καίγονταν σε τελετουργίες για να διώξουν τα πνεύματα ή να δεσμεύσουν τους εχθρούς.
Η καρδιά υπήρξε δοχείο της ψυχής, πηγή μαγείας και σημείο σύγκρουσης μεταξύ επιστήμης και δεισιδαιμονίας.
Ενώ η σύγχρονη ιατρική έχει απομυθοποιήσει μεγάλο μέρος της λειτουργίας της, ο συμβολισμός της παραμένει βαθιά ριζωμένος στον ανθρώπινο πολιτισμό.
Αυτή την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, καθώς ανταλλάσσουμε στυλιζαρισμένες καρδιές για να γιορτάσουμε την αγάπη, θα μπορούσαμε να σταματήσουμε να θυμόμαστε ότι η δύναμη της καρδιάς υπήρξε σύμβολο ζωής, θανάτου και όλων των ενδιάμεσων πραγμάτων εδώ και χιλιετίες.
Το σύμβολο της καρδιάς
Ευρέως αναγνωρισμένο ως σύμβολο αγάπης και στοργής, το σχήμα της καρδιάς έχει εξελιχθεί με την πάροδο των αιώνων.
Ίσως είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το σύμβολο της καρδιάς δεν υπάρχει από πάντα, καθώς αυτά τα σχήματα αποτελούν σταθερά στη σύγχρονη ζωή: ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα emojis είναι η καρδιά.
Πώς προέκυψε αυτό το πανταχού παρόν σύμβολο, το οποίο εμφανίζεται παντού, από τα μηνύματα κειμένου μέχρι την τέχνη;
Η σύντομη απάντηση είναι: η εξέλιξή του είναι ασαφής.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι το σχήμα της καρδιάς είναι μια στυλιζαρισμένη απεικόνιση της ανθρώπινης ανατομίας, που αντιπροσωπεύει το καμπύλο σχήμα του στήθους, των οπισθίων ή των γεννητικών οργάνων.
Άλλοι πιστεύουν ότι είναι εμπνευσμένο από τους αρχαίους φιλοσόφους, οι οποίοι πίστευαν ότι η καρδιά ήταν η έδρα της ψυχής και το συναισθηματικό κέντρο, και από γιατρούς όπως ο Γαληνός ο οποίος περιέγραψε την καρδιά ως όργανο τριών θαλάμων σε σχήμα κουκουναριού.
Με την πάροδο του χρόνου, τα σχήματα καρδιάς παρέμειναν δημοφιλή στη διακοσμητική τέχνη αλλά δεν απέκτησαν ισχυρή σύνδεση με τον έρωτα μέχρι τον δέκατο τρίτο αιώνα.
Όταν η καρδιά άρχισε να σημαίνει αγάπη
Η μεσαιωνική έννοια της αυλικής αγάπης οδήγησε σε περισσότερες απεικονίσεις που εξυμνούσαν τον ρομαντισμό, χρησιμοποιώντας συχνά το σχήμα της καρδιάς ως σύμβολο της αγάπης.
Η πρώτη γνωστή απεικόνιση του σχήματος της καρδιάς ως σύμβολο της αγάπης ήταν στο γαλλικό χειρόγραφο Roman de la poire του 1250, στο οποίο ένας νεαρός άνδρας κρατά την καρδιά του προς την αγαπημένη του.
Μέχρι τον δέκατο τέταρτο αιώνα, η καρδιά απεικονιζόταν συνήθως ανάποδα.
Αυτό άλλαξε τον δέκατο πέμπτο αιώνα, καθώς το σύμβολο της καρδιάς άρχισε να μοιάζει με αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα και έγινε χρώμα στα τραπουλόχαρτα.
Από τον 19ο αιώνα, το σύμβολο χρησιμοποιείται πλέον σε κάρτες για την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, κουτιά με γλυκά και παρόμοια αντικείμενα ως σύμβολο της αγάπης.
