Ανακαινίσεις σπιτιών: Οι κρυφοί “κόφτες” που περιορίζουν ή μηδενίζουν την έκπτωση φόρου

Η κοινή υπουργική απόφαση με την οποία ενεργοποιήθηκε η διάταξη που προβλέπει την έκπτωση από τον φόρο εισοδήματος δαπανών συνολικού ύψους μέχρι 16.000 ευρώ για ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση κατοικιών και άλλων κτιρίων περιλαμβάνει «γκρίζες ζώνες» και παγίδες οι οποίες μειώνουν σημαντικά ή ακόμη και μηδενίζουν το ύψος της τελικής έκπτωσης φόρου για όσους από τους πραγματικούς δικαιούχους κατάφεραν τελικά να πληρούν τις βασικές προβλεπόμενες προϋποθέσεις.

Πρόκειται ουσιαστικά για κρυφούς “κόφτες” και πρόσθετους περιορισμούς που γνωστοποιήθηκαν εκ των υστέρων και αιφνιδιαστικά στους δικαιούχους, μέσω της υπουργικής απόφασης, καθιστώντας πολλούς από αυτούς εν τέλει μη δικαιούχους και μειώνοντας παράλληλα την έκπτωση για όσους παρέμειναν δικαιούχοι.

Η υπ’ αριθμόν Α.1197/2024 κοινή απόφαση του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωνσταντίνου Χατζηδάκη, του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρου Σκυλακάκη και του υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Χρίστου Δήμα με την οποία καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής της συγκεκριμένης διάταξης εκδόθηκε, με πολύ μεγάλη καθυστέρηση 12 μηνών, λίγες μόλις ώρες πριν την εκπνοή του έτους 2024 το οποίο αφορά. Οι διευκρινίσεις που περιλαμβάνει η κ.υ.α. προσέθεσαν κι άλλες απαιτούμενες προϋποθέσεις που δεν μπορούσαν όμως να τις γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι φορολογούμενοι κατά τη διάρκεια του 2024, όταν προχώρησαν στην πραγματοποίηση των εκπιπτόμενων δαπανών και έλαβαν και τα σχετικά φορολογικά στοιχεία από τους επιτηδευματίες που εκτέλεσαν τις εργασίες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης.

Οι φορολογούμενοι που ήδη πραγματοποίησαν το 2024 τέτοιες δαπάνες για να επωφεληθούν από την έκπτωση, πληροφορήθηκαν εκ των υστέρων, λίγο πριν την Πρωτοχρονιά του 2025, που εκδόθηκε τελικά η απόφαση, ότι:

1) Η έκπτωση του φόρου επιμερίζεται στα πρόσωπα που είναι συνιδιοκτήτες στο ακίνητο στο οποίο πραγματοποιούνται οι εργασίες. Αυτό σημαίνει, κατ’ αρχήν, ότι σε κάθε περίπτωση συνιδιοκτητών συζύγων όπου καθένας κατέχει το 50% του ακινήτου, εάν ένας από τους δύο συζύγους δεν είχε καθόλου εισόδημα το 2024 ή είχε πολύ χαμηλό εισόδημα κάτω από τον αφορολόγητο όριο, το 50% της έκπτωσης φόρου το οποίο αναλογεί σ’ αυτόν χάνεται εξ’ ολοκλήρου, αφού ο φόρος από το οποίο θα πρέπει να αφαιρεθεί η έκπτωση είναι μηδενικός και δεν προβλέπεται μεταφορά της αδιάθετης έκπτωσης στον άλλο σύζυγο που έχει εισόδημα και επιβαρύνεται με φόρο.

2) Για κάθε κατοικία στην οποία υπάρχουν δύο ή περισσότεροι συνιδιοκτήτες (π.χ. σύζυγοι, γονείς και παιδιά, αδέλφια κ.λπ.), προκειμένου να αναγνωριστούν για έκπτωση οι δαπάνες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης σε καθέναν από τους συνιδιοκτήτες ανάλογα με τα ποσοστά τους επί του ακινήτου, οι επιτηδευματίες που εκτέλεσαν τις σχετικές εργασίες θα έπρεπε να είχαν εκδώσει ξεχωριστά σε κάθε συνιδιοκτήτη τιμολόγιο ή απόδειξη, όπου θα έπρεπε να αναγράφεται το ποσό της δαπάνης υπολογισμένο για τον καθένα ανάλογα με το ποσοστό που κατέχει στο ακίνητο! Κάτι τέτοιο όμως δεν έχει συμβεί στις περισσότερες των περιπτώσεων αν όχι σε όλες, αφού δεν ήταν γνωστό εκ των προτέρων επειδή δεν εκδόθηκε εγκαίρως η κ.υ.α. Οπότε, τώρα πλέον που αυτή η προϋπόθεση έγινε γνωστή μία μέρα πριν λήξει το 2024 και πλέον ήδη έχει εκπνεύσει το 2024, είναι αδύνατο να γίνει αναδρομική ακύρωση και επανέκδοση των παραστατικών προκειμένου τα ποσά να επιμεριστούν σύμφωνα με τα ποσοστά των συνιδιοκτητών, ώστε όλοι τους να τύχουν των εκπτώσεων που δικαιούνται αναλογικά. Η υποχρέωση επιμερισμού της εκπιπτόμενης δαπάνης κατά τα ποσοστά συνιδιοκτησίας του κάθε ενδιαφερόμενου και δικαιούχου συνιδιοκτήτη θα επρεπε να ήταν από την αρχή του 2024 γνωστή ώστε όλοι οι ενδιαφερόμενοι να εναρμονιστούν με την υποχρέωση αυτή εγκαίρως, κατά την διαδικασία της έκδοσης των παραστατικών. Αυτό όμως δεν έγινε, οπότε οι συνιδιοκτήτες των οποίων τα στοιχεία δεν περιλαμβάνονται στα εκδοθέντα παραστατικά χάνουν ολόκληρη την έκπτωση φόρου που δικαιούνται, έστω κι αν οι ίδιοι μπορεί, στην πραγματικότητα, να έχουν καταβάλει ολόκληρη τη δαπάνη και για λογαριασμό των υπολοίπων.

3) Η έκπτωση του φόρου επιμερίζεται και σύμφωνα με τυχόν ποσοστά επί της αξίας του ακινήτου που αντιστοιχούν στην ψιλή κυριότητα και στην επικαρπία επ’ αυτού. Εάν δηλαδή σε μία κατοικία στην οποία πραγματοποιήθηκαν το 2024 δαπάνες για ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση υπάρχουν ψιλός κύριος και επικαρπωτής θα έπρεπε τη στιγμή της έκδοσης των παραστατικών οι τεχνήτες που εκτέλεσαν τις σχετικές εργασίες να είχαν εκδώσει ξεχωριστά παραστατικά για τον καθένα από αυτούς τους δύο. Θα έπρεπε δε στο καθένα από τα παραστατικά αυτά να είχαν υπολογίσει και να είχαν αναγράψει το ποσό της δαπάνης που αναλογεί στον κάθε έναν εξ αυτών, σύμφωνα με το ποσοστό επί της αξίας του ακινήτου που αντιστοιχεί στη ψιλή κυριότητα ή στην επικαρπία, κατά περίπτωση. Με βάση αυτό το διαχωρισμό θα έπρεπε να είχαν υπολογιστεί και τα ποσά που οι δύο αυτοί δικαιούχοι θα έπρεπε να είχαν πληρώσει μέσω των τραπεζικών λογαριασμών τους ή μέσω των τραπεζικών τους καρτών στους τεχνήτες για να κατοχυρώσουν τις εκπτώσεις φόρου που τους αναλογούν. Φυσικά όλα αυτά ήταν αδύνατο να τα γνωρίζουν και αυτοί οι συνδικαιούχοι το 2024, καθώς οι σχετικές διευκρινίσεις αποκαλύφθηκαν με την εκπνοή του έτους αυτού όταν εκδόθηκε τελικά η κ.υ.α. που τα…. ξεκαθάρισε. Και σε πολλές από αυτές τις περιπτώσεις έχουν εκδοθεί παραστατικά με αποδέκτη μόνο έναν εκ των δυο συνδικαιούχων, ενώ ο άλλος που δεν φαίνεται χάνει εξ’ ολοκλήρου την έκπτωση που του αναλογεί.