Αντίο 2016 (και να μη μας γράφεις…)

Κάθε χρόνο, τέτοιες ημέρες, εφημερίδες, περιοδικά και sites συνήθιζαν να επιδίδονται σε κάθε λογής απολογισμούς. Ίσως να είναι η ιδέα μας, αλλά φέτος το μιντιακό αυτό «έθιμο» μοιάζει να μην τηρείται με την ίδια ευλάβεια.

Μπορεί να φταίει το γεγονός ότι το 2016 ήταν μία χρονιά που οι περισσότεροι θέλουν να πάει και να μην ξανάρθει και να την ξεχάσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Μπορεί, όμως, να φταίει και κάτι ακόμη. Σε πολλαπλά επίπεδα, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια της κρίσης και των μνημονίων, νιώθεις σαν να έχουμε πέσει σε τέλμα. Ούτε μπρος, ούτε πίσω. Οι χρονιές έρχονται και παρέρχονται και δεν έχεις τι να θυμηθείς και τι να απολογίσεις, διότι επί της ουσίας αισθάνεσαι ότι δεν έγινε τίποτα. Ακινησία. Σκουριασμένο γρανάζι.

Το 2016 ήταν μία πολύ δύσκολη χρονιά. Ενδεχομένως, ο καθένας από εμάς να μπορεί να βρει ένα-δύο θετικά ή ευχάριστα πράγματα για να κρατήσει ως αναμνήσεις, σε προσωπικό επίπεδο. Στη διάσταση, ωστόσο, του συλλογικού, τα… απομνημονεύματα του έτους που μας αποχαιρετά θα μπορούσαν να αποτελούν την επεξήγηση του λήμματος «δίσεκτο» στο λεξικό των προληπτικών. Έτος απωλειών, καταστροφών -φυσικών και μη- και φαντασμάτων. Βλέπετε, τα φαντάσματα, λατρεύουν τη σκουριά. Και ο κόσμος που έχουμε δημιουργήσει, ένα κράμα σκουριασμένων, αναποτελεσματικών μηχανισμών, φοβικών αντιλήψεων, παλαιάς κοπής και οξειδωμένων συναισθημάτων, ήταν το ιδανικό περιβάλλον για να ξυπνήσουν, αργά ή γρήγορα.

Το φάντασμα της προσφυγιάς και απέναντι, ως εχθρός και δήθεν λύση του μαζί, το φάντασμα της ακροδεξιάς. Το φάντασμα της, επίμονα παρούσας, οικονομικής κρίσης, δίπλα-δίπλα με τα φαντάσματα της φτώχειας και της ανεργίας. Το φάντασμα του πολέμου, αλλού ως πραγματικότητα και αλλού ως απειλή. Το φάντασμα της τρομοκρατίας, το πλέον απρόβλεπτο της παρέας, απότοκο όλων των παραπάνω μαζί. Και άλλα πολλά ακόμη, σε ένα θρίλερ με αναφορές στις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας και κατά πως όλα δείχνουν, αρκετές ακόμη συνέχειες.

Τι να θέλει, λοιπόν, κανείς να κρατήσει στις αποσκευές του από το 2016, για τη νέα χρονιά; Το οποίο 2016, σαν να μην έφταναν όλα τ’ άλλα, ήταν και ένα από τα πλέον «ανθρωποφάγα» χρόνια που μπορούμε να θυμηθούμε. Διότι, από το ένα άκρο έως το άλλο των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής, από τον Παντελίδη μέχρι τον Κοέν κι από τη Συνοδινού μέχρι τον Βασιλείου, από τον Έκο μέχρι τον Κρόιφ κι από τον Φιντέλ μέχρι τον Παττακό, ό,τι θεό κι αν πιστεύεις, για κάποιον έκλαψες μέσα στη χρονιά που τελειώνει. Και είσαι τυχερός αν δεν το έκανες για κάποιον πιο δικό σου, σε ένα έτος με πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις, αεροπορικά δυστυχήματα, φονικούς σεισμούς και όλων των ειδών τις καταστροφές.

Ώρα να ομφαλοσκοπήσουμε λίγο. Ώρα, για να αντιστρέψουμε την πολυφορεμένη έκφραση, να αφήσουμε το δάσος και να κοιτάξουμε το δέντρο. Την Ελλαδίτσα, δηλαδή, η οποία -ευτυχώς για όλους μας- εμφανίζει, ανά τους αιώνες, στις περιόδους των δυσκολιών, αντισώματα και μάλιστα παροιμιώδους ισχύος. Κάτι που τελικά είναι ευχή και κατάρα μαζί, διότι μπορεί, με κάποιον τρόπο, κάθε φορά, να τη γλιτώνουμε ή έστω να αποφεύγουμε τα χειρότερα, από την άλλη, όμως, έχουμε γίνει τόσο παθητικοί και μοιρολάτρες, όσο δεν παίρνει άλλο. Και το χειρότερο είναι ότι η κρίση, αντί να μας κάνει να βγάλουμε τον καλύτερο εαυτό μας, προκειμένου να την αντιμετωπίσουμε, μοιάζει να έχει ρίξει τα στάνταρ του καθενός από εμάς, ακόμη χαμηλότερα. Λες και βρήκαμε την τέλεια δικαιολογία για τον ωχαδερφισμό μας και τον εθισμό μας στη λογική της ήσσονος προσπάθειας.

Αυτό είναι λοιπόν, κατά τη γνώμη μας, το στοίχημα που καλούμαστε να κερδίσουμε το 2017. Όσον αφορά το εξωτερικό περιβάλλον, έχουμε κάθε λόγο να είμαστε, σχετικά, αισιόδοξοι. Διότι, όσο πιο πολύ ξύνουμε τον πάτο του βαρελιού, τόσο πιο πιθανό γίνεται το θετικό σενάριο να είναι το σίγουρο «γκανιάν». Άλλως πως, «το πιο βαθύ σκοτάδι είναι πριν την αυγή», για να δανειστούμε τα λόγια του ποιητή. Ωστόσο, το πρωταρχικό είναι το πως αλλάζει το «μέσα» μας και πώς ο καθένας από εμάς θα κάνει το κάτι παραπάνω, ώστε, μέσα στην επόμενη χρονιά, κάθε σκουριασμένο γρανάζι να πάρει μπρος κι εμείς, ως άλλοι Γαλιλαίοι, να μπορούμε να αναφωνήσουμε: «Κι όμως, κινείται»!