Από την Χανσεατική Ένωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και… πάλι πίσω

Διαβάζοντας ιστορικές αναφορές (ήτοι σερφάροντας στο google) ξαναθυμάμαι ότι η Χανσεατική Ένωση, που δημιουργήθηκε τον 13ο αιώνα από εμπόρους βορειοευρωπαϊκών πόλεων, με κύριο σκοπό τη διασφάλιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας και του εμπορίου στο χώρο της Βορείου Θάλασσας, θεωρείται ένας από τους προάγγελους της μετέπειτα κοινής ευρωπαϊκής αγοράς. Γιατί το θυμήθηκα τώρα; Διότι διάβασα ότι αξιωματούχοι από τις ίδιες, περίπου, χώρες έχουν αρχίσει επαφές, «πατώντας» στα ίδια μονοπάτια, με σκοπό όχι μόνο την καλύτερη συνεργασία τους, αλλά και τον καλύτερο συντονισμό τους έναντι των Βρυξελλών και την προάσπιση της φιλελεύθερης οικονομικο-εμπορικής φιλοσοφίας στη σημερινή Ευρώπη.  

Μια τέτοια συνάντηση, που ελάχιστα διεθνή media πήραν είδηση και κυρίως μετέδωσαν, έγινε το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, με παρόντες υπουργούς Οικονομικών από τα κράτη της Βαλτικής, της Σκανδιναβικής χερσονήσου, της Ιρλανδίας, ενώ… το «παρών» στο δείπνο έδωσαν αξιωματούχοι από την Ολλανδία και τη Γερμανία. Οι περισσότεροι, άλλωστε, βρίσκονταν ούτως ή άλλως στις Βρυξέλλες για τη συνεδρίαση του ευρωπαϊκού συμβουλίου.

Η συνάντηση δεν ήταν η πρώτη ανάμεσα στα μέλη της ξεχασμένης εμπορικής συμμαχίας. Είχε προηγηθεί μια πρώτη διερευνητική συνάντηση τον περασμένο μήνα, επίσης στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. Μάλιστα, φαίνεται ότι η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι, μαθαίνοντας για το ραντεβού, έδειξε σφοδρότατη επιθυμία να παραστεί/προσκληθεί, αδημονώντας να προετοιμάσει νέες συνεργασίες και εμπορικές συμμαχίες εν όψει του Brexit, όμως… έφαγε πόρτα.

Το γεγονός ότι υπουργοί από ευρωπαϊκές χώρες συναντιούνται και συζητούν, αναζητώντας κοινό έδαφος, δεν έχει –φαινομενικά- τίποτε μεμπτό. Τα μέλη του πρώην ανατολικού μπλοκ έχουν τη δική τους συμμαχία. Οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου έστησαν –έστω και με καθυστέρηση- τη δική τους ομάδα. Όμως, είναι εντυπωσιακό ότι σε ένα διάστημα που συζητάμε το επόμενο βήμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης και την ανάγκη για περισσότερη… Ευρώπη σαν αποτέλεσμα των τριγμών και της αμφισβήτησης του ευρωοράματος που έφερε η οικονομική κρίση, η Ε.Ε. έχει γεμίσει από συνιστώσες, εσωτερικές συμμαχίες και φυγόκεντρους κύκλους.

Την ερχόμενη εβδομάδα, ο γαλλογερμανικός άξονας ετοιμάζεται να σφραγίσει την πρώτη του, εδώ και καιρό, επιτυχία(;) προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής ενοποίησης, με την υπογραφή ενός νέου συμφώνου στρατιωτικής συνεργασίας, στην οποία εμφανίζονται ότι συμφώνησαν να ενταχθούν τουλάχιστον 20 μέλη της Ε.Ε. Ωστόσο, πέρα από το γεγονός ότι παραμένει ομιχλώδες τι ακριβώς κάλυψη, πλεονεκτήματα και υποχρεώσεις για τα μέλη θα περιλαμβάνει η PESCO (Permanent Structured Cooperation), είναι απορίας άξιον πως θα λειτουργήσει σε μια Ευρώπη, δυστυχώς, κατακερματισμένη. Άλλωστε, και η ίδια η Γερμανία που πρωτοστάτησε στη δημιουργία της, δεν είχε πρόβλημα να κάνει ένα… πέρασμα στο προαναφερθέν δείπνο της Δευτέρας, να «τσεκάρει» την υπό δημιουργία νέα βορειοευρωπαϊκή συμμαχία και να βεβαιωθεί ότι θα έχει «πόδι» σε ένα εν δυνάμει ισχυρό οικονομικο-εμπορικό μπλοκ.  

Στην περίφημη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της Ε.Ε., που παρουσίασε την περασμένη άνοιξη ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, η Κομισιόν ουσιαστικά παραδέχτηκε ότι το μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται αναπόφευκτα στις πολλές ταχύτητες και ένα σχήμα με πολλούς ομόκεντρους κύκλους. Όμως, όπως εξελίσσονται τα πράγματα, με την ανάπτυξη και ισχυροποίηση των κύκλων αυτών, ως φυγόκεντρων και όχι ομόκεντρων, το κοινό κέντρο (οι Βρυξέλλες) ως σημείο αναφοράς και συντονισμού κινδυνεύει να καταστεί περιττό και άρα μαζί του η ίδια η Ε.Ε. τουλάχιστον όπως την γνωρίζουμε και όπως την οραματίστηκαν οι ιδρυτές της.