Άρειος Πάγος: Γιατροί και ένστολοι παίρνουν πίσω τα κλεμμένα

Eλπίδες για την είσπραξη αναδρομικών 5ετίας έως και 60.000 ευρώ έχουν πλέον πάνω από 4.650 γιατροί του Ε.Σ.Υ.. Ο λόγος είναι ότι η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, με την υπ’ αριθμόν 3/2022 απόφασή της, έκρινε οριστικά ότι παράνομα καταβάλλονταν μειωμένες οι αποδοχές στους γιατρούς του ΕΣΥ (Πρωτοβάθμια Υγεία) λόγω των περικοπών που επέβαλε ο νόμος 4093/2012 (έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013−2016).

Η απόφαση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα διεκδικήσεις αναδρομικών πενταετίας όχι μόνο για τους γιατρούς του ΕΣΥ αλλά και για άλλες κατηγορίες λειτουργών του Δημοσίου που υπάγονται στα ειδικά μισθολόγια, όπως οι υπηρετούντες στις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας (στρατιωτικοί, αστυνομικοί, λιμενικοί, πυροσβέστες), οι πανεπιστημιακοί καθηγητές, οι ερευνητές κ.λπ.. Οι διεκδικήσεις βεβαίως αφορούν πλέον αναδρομικά για την πενταετία 2017-2021 και στρέφονται κατά του νεότερου νόμου 4472/2017 για τα ειδικά μισθολόγια.

Ήδη με σειρά αποφάσεών τους από το 2019 τα Πρωτοδικεία της χώρας έχουν κρίνει αντισυνταγματικές και τις διατάξεις του όμου 4472/2017 για τα ειδικά μισθολόγια. Οι αποφάσεις δικαιώνουν προσφυγόντες γιατρούς του ΕΣΥ και τους έχουν επιδικάσει διαφορές αποδοχών για τη διετία 2017-2018. Ειδικότερα, τα Πρωτοδικεία (όπως ενδεικτικά το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών με την υπ΄αριθμόν 499/2019 απόφασή του), έχουν κρίνει, μετά από νέες αγωγές των γιατρών του ΕΣΥ, ότι οι ρυθμίσεις του νόμου 4472/2017 για τους γιατρούς του ΕΣΥ είναι αντισυνταγματικές κι έχουν ήδη επιδικάσει διαφορές αποδοχών για τα έτη 2017 και 2018, οι οποίες κυμαίνονται ανάλογα με τα χρόνια προϋπηρεσίας και τη βαθμίδα από 19.000 έως 24.000 ευρώ, ενώ η κατάθεση αγωγών συνεχίζεται.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι τον Αύγουστο του 2019 δημοσιεύθηκε η απόφαση 852/2019 του ΣΤ΄ Τμήματος του Συμβουλίου Επικρατείας, με την οποία κρίθηκε άκυρη, λόγω αντισυνταγματικότητας, η απόφαση του τότε αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Γ. Χουλιαράκη, που εφάρμοζε τις διατάξεις του ν. 4472/2017. Προσφεύγοντες ήταν υπηρετούντες στα Σώματα Ασφαλείας. Η απόφαση εκείνη ωστόσο δεν έκρινε οριστικά το ζήτημα, καθώς το παρέπεμψε, λόγω σπουδαιότητας, στην Ολομέλεια του ΣτΕ για αμετάκλητη κρίση. Δηλαδή, το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας του ν. 4472/2017 για τα ειδικά μισθολόγια είναι ακόμη σε εκκρεμότητα.

Πριν την πρόσφατα εκδοθείσα απόφαση του Αρείου Πάγου είχαν προηγηθεί αλλεπάλληλες δικαστικές αποφάσεις Πρωτοδικείων και Εφετείων που δικαίωναν τους προσφυγόντες γιατρούς, ήδη από το 2017, όπως τους δικαίωσαν και οι αποφάσεις της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (437/2014) και της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (431/2018).

Οι αρεοπαγίτες, με τη δική τους απόφαση, έκριναν ότι ο προηγούμενος νόμος 4093/2012 για τα ειδικά μισθολόγια δεν είναι σύμφωνος με το Σύνταγμα και επομένως δεν πρέπει να εφαρμοσθεί, γιατί:

α) Δεν προέβη σε «εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις από τις εν λόγω μειώσεις», ούτε «αν το αναμενόμενο οικονομικό όφελος που θα προκύψει από τις μειώσεις είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από τις επιπτώσεις των μειώσεων». Δηλαδή νομοθετήθηκαν μειώσεις που μπορούσαν να προκαλέσουν συνολικά ζημία αντί για όφελος και πιθανότατα προκάλεσαν ζημία.

β) Δεν εξετάστηκε από το νόμο «αν θα μπορούσαν να ληφθούν άλλα μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος» ως προς τη μείωση των δημοσίων δαπανών, αλλά με μικρότερο κόστος για τους γιατρούς του ΕΣΥ.

γ) Δεν εξετάστηκε αν οι αποδοχές των γιατρών του ΕΣΥ παραμένουν μετά τις νέες μειώσεις επαρκείς για την αντιμετώπιση του κόστους αξιοπρεπούς διαβίωσής τους και ανάλογες της αποστολής που τους έχει ανατεθεί με το άρθρο 5 παρ. 5 του Συντάγματος.

Όπως είναι γνωστό, τα δικαστήρια ουσίας επιδίκασαν και επιδικάζουν μεικτές μηνιαίες διαφορές περίπου 1.000 ευρώ. Τα επιδικασθέντα ποσά ανέρχονταν, όταν οι διαφορές αφορούσαν 4 ή και 5 έτη, σε συνολικά μεικτά ποσά μέχρι 50.000 ή και 60.000 ευρώ.

Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου απέρριψε την αναίρεση της πρώτης ΔΥΠΕ και στην πράξη επικύρωσε όλες τις αποφάσεις των δικαστηρίων της ουσίας, επί αγωγών που κατέθεσε και υποστήριξε η δικηγορική εταιρεία «Γιάννης Τουτζιαράκης και Συνεργάτες».

Ο κ. Γιάννης Τουτζιαράκης σε δήλωσή του επεσήμανε ότι: «Οι λόγοι για τους οποίους όλα τα ανώτατα δικαστήρια έκριναν τις διατάξεις και τις περικοπές του ν. 4093/2012 ως αντίθετες με το Σύνταγμα και μη εφαρμοστέες, αποτελούν προπατορικό και υπερκομματικό αμάρτημα και βαραίνουν και το ισχύον μισθολόγιο του ν. 4472/2017.

Και το ισχύον μισθολόγιο καταλήγει σε καθαρές αμοιβές των ιατρών ΕΣΥ ίδιες ή και μικρότερες, χωρίς να έχει υπάρξει συμμόρφωση προς τις υποδείξεις όλων των ανώτατων δικαστηρίων της χώρας.

Χωρίς δηλαδή να υπάρξει σοβαρή εκτίμηση αν οι επιπτώσεις από το μειωμένο επίπεδο μισθών επιφέρουν τελικά οικονομική ζημία αντί για όφελος ή αν οι μη επαρκείς αποδοχές οδηγούν σε υπονόμευση της συνταγματικής υποχρέωσης να εξασφαλίζεται η παροχή υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου (ΣΕ 3802/2014, Ολομέλεια, 9/2016 και 2381/2016)».

Δικαιώθηκαν στο ΣτΕ για τα αναδρομικά μόνο οι 4 γιατροί που είχαν προσφύγει αρχικά

Σημειώνεται πάντως ότι το 2018 οι 4.673 γιατροί του ΕΣΥ είχαν χάσει, στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, τη δικαστική μάχη για τη διεκδίκηση αυξήσεων αναδρομικά από το 2012, όταν θεσπίστηκε ο αντισυνταγματικός νόμος 4093 (ο οποίος είχε λάβει και την έγκριση και την υπογραφή του τότε αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα). Δηλαδή το ΣτΕ έκρινε τότε ότι δεν δικαιούνται να πάρουν πίσω τις περικοπές των αποδοχών τους, αναδρομικά για την περίοδο από τον Αύγουστο του 2012 έως και το 2017, καθώς οι σύμβουλοι Επικρατείας απέρριψαν την τριτανακοπή που είχαν καταθέσει στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου.

Πιο συγκεκριμένα, γιατροί του ΕΣΥ είχαν προσφύγει στο ΣτΕ και ζητούσαν να εφαρμοστεί και σ΄ αυτούς η πιλοτική απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ που εκδόθηκε το Φεβρουάριο 2018 (431/2018) και δικαίωσε 4 συναδέλφους τους, δίνοντας τους αναδρομικά τις περικοπές των αποδοχών τους από τον Αύγουστο του 2012 έως και την 26-2-2018. Και αυτό γιατί, η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου με τις υπ’ αριθμόν 431/2018 απόφασή της είχε κρίνει μεν αντισυνταγματικές τις περικοπές των αποδοχών των γιατρών, οι οποίες επιβλήθηκαν από την τότε συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ (κατ΄ επιταγή των μνημονιακών νόμων 4093/2012 και 4046/2012, όσο και της από 14.11.2012 απόφασης του τότε αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα), όμως για τους υπόλοιπους γιατρούς του ΕΣΥ, που δεν είχαν προσφύγει στο ΣτΕ, είχε αποφανθεί ότι οι αποδοχές τους πρέπει να αναπροσαρμοστούν στα επίπεδα του 2012 από την ημέρα δημοσίευσης της απόφασης (26-2-2018) και μετά κι όχι αναδρομικά από τον Αύγουστο του 2012. Δηλαδή, οι 4.673 γιατροί καταθέτοντας αίτηση τριτανακοπής – όπως λέγεται στη νομική επιστήμη – ζητούσαν να εφαρμοστεί η απόφαση της 431/2018 της Ολομέλειας του ΣτΕ σε όλους τους γιατρούς του ΕΣΥ και όχι μόνο στους 4 που δικαιώθηκαν, ώστε να πάρουν και εκείνοι αναδρομικά τις μειώσεις των αποδοχών των 6 ετών (2012-2018).

Δόθηκαν αναδρομικά μέχρι και την 31η-12-2016

Με νομοθετική ρύθμιση, που ψηφίστηκε στα τέλη του 2018, οι 4.673 γιατροί του ΕΣΥ έλαβαν, τελικά, αναδρομικά για το χρονικό διάστημα από τις 13-11-2014 έως τις 31-12-2016, δηλαδή έως τη λήξη ισχύος των ειδικών μισθολογίων, όπως είχαν διαμορφωθεί με το ν. 4093/2012, δεδομένου ότι από την 1η-1-2017 τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 4472/2017, ο οποίος καθόρισε τις συνολικές αποδοχές όλων των λειτουργών του Δημοσίου που υπάγονται στα ειδικά μισθολόγια στα ίδια επίπεδα στα οποία είχαν διαμορφωθεί (με το ν. 4093/2012) μέχρι 31-12-2016, χορηγώντας προσωπικές διαφορές. Ο νόμος αυτός δεν έχει ακόμη κριθεί στα δικαστήρια για τη συνταγματικότητά του και, ως εκ τούτου, εξακολουθεί να ισχύει μέχρι και σήμερα κανονικά. Ως εκ τούτου τα όποια αναδρομικά ελπίζουν πλέον να εισπράξουν οι γιατροί του ΕΣΥ και ενδεχομένως και άλλες κατηγορίες υπαγομένων στα ειδικά μισθολόγια θα κριθούν οριστικά με νεότερες αποφάσεις των Ανωτάτων Δικαστηρίων επί του ν. 4472/2017, και θα αφορούν στην πενταετία 2017-2021.