ΧΥΤΑ Φυλής: Μισός αιώνας χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου

Της Σοφίας-Χάιδως Ασημακοπούλου*
Με αφορμή ένα ακόμη θανατηφόρο ατύχημα στο ΧΥΤΑ (Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) Φυλής στις 27/7/2024 θυμηθήκαμε ότι το οριστικό κλείσιμο αυτής της επικίνδυνης για τους εργαζόμενους, το περιβάλλον και τους κατοίκους των γύρω δήμων χωματερής έχει αναγγελθεί ουκ ολίγες φορές.

Σε απάντηση, σε σχετική ερώτηση στα πλαίσια κοινοβουλευτικού ελέγχου, η προϊσταμένη της Δ/νσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αναφέρει ότι: «…Όσον αφορά τέλος το χρονοδιάγραμμα για το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Δυτ. Αττικής (Φυλής), σας γνωρίζουμε ότι η ισχύς της υφιστάμενης ΑΕΠΟ του όπως έχει τροποποιηθεί και ανανεωθεί, λήγει στις 30-12-2020. Δεδομένου ότι η εκπόνηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής, συμπεριλαμβανομένης ενδεχόμενες αναθεώρησής του, αλλά και ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η λειτουργία των έργων διαχείρισης των παραγόμενων στην Περιφέρεια Αττικής αποβλήτων, είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ, εναπόκειται στον τελευταίο να προτείνει λύσεις για τη διάθεση των ΑΣΑ της Αττικής, μετά την λήξη της ισχύος της ΑΕΠΟ του ΧΥΤΑ Αττικής…».

Ο ΕΔΣΝΑ (Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής) σε ανακοίνωσή του με αφορμή τα δημοσιεύματα για τις αιτίες θανάτων το 2015 έγραφε: «Μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου, αποτελεί η λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής επί μισό αιώνα» και ότι: «δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία τα στοιχεία της έρευνας, που επιβεβαιώνουν την τρομακτική τάση ανόδου συμμετοχής των νεοπλασιών στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής» καθώς και το γεγονός ότι ο ΧΥΤΑ Φυλής αποτελεί «τοξική βόμβα» για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.». Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που η διοίκηση του ΕΔΣΝΑ αποφάσισε τη διεξαγωγή επιδημιολογικής έρευνας, σχετικά με τις συνέπειες στη δημόσια υγεία, της λειτουργίας της χωματερής.

Παρόλα αυτά με το υπ’ αρ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/113707/7457/2020 έγγραφο με θέμα «Διαβίβαση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου: “Ολοκληρωμένη εγκατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Αττικής”» από το Τμήμα Β’ / Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) / Γενική Δ/νση Περιβαλλοντικής Πολιτικής / Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας (ΥΠΕΝ), που διαβιβάστηκε στην Περιφέρεια Αττικής το ΥΠΕΝ ζήτησε γνωμοδότηση επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου: «Ολοκληρωμένη εγκατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Αττικής» με κύριο του έργου τον ΕΔΣΝΑ.

Με απόφασή της κατά πλειοψηφία η Περιφέρεια Αττικής γνωμοδότησε υπέρ της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου με τις επισημάνσεις:

Α) Πριν την έναρξη των εργασιών στα νέα κύτταρα Κ1, Κ2 και Κ3 που θα δημιουργηθούν εν μέρει πάνω στα παλαιά κύτταρα που έχουν ήδη διαμορφωθεί ως απορριμματογενές ανάγλυφο, θα πρέπει να κατατεθεί στην Περιβαλλοντικά Δανειοδοτούσα Αρχή εγκεκριμένη γεωτεχνική μελέτη και τεχνική μελέτη με τις οποίες να τεκμηριώνεται η ασφαλής νέα πλέον τοποθέτηση των απορριμμάτων στο ήδη υφιστάμενο διαμορφωμένο απορριμματικό ανάγλυφο.

Β) Τα αποτελέσματα της επιδημιολογικής έρευνας με τίτλο «Διεξαγωγή Επιδημιολογικής Έρευνας και Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Παραμέτρων στην Ο.Ε.Δ.Α. Δυτικής Αττικής και την ευρύτερη περιοχή της» μετά την αξιολόγηση τους και αφού ληφθεί η αντίστοιχη έγκριση από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας:

– Να αποσταλούν: i) στην Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης / Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας και εφόσον κριθεί απαραίτητο να δρομολογηθεί διαδικασία προσαρμογής του έργου και της αντίστοιχης ΑΕΠΟ στα αναφερόμενα της ανωτέρω μελέτης. ii) στην Διεύθυνση Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής της Περιφέρειας Αττικής

– Να δοθούν προς ενημέρωση στο ευρύ κοινό με κάθε πρόσφορο μέσω (μέσω ανάρτησης σε ιστοσελίδα του Φορέα, μέσω των όμορων Δήμων, κλπ.).

Να σημειωθεί ότι ο Δήμος Πετρούπολης, με την υπ΄ αρ. 22/2021 απόφαση του ΔΣ καθώς και ο Δήμος Αγίων Αναργύρων – Καματερού, με την υπ΄ αρ. 11/2021 απόφαση του ΔΣ, γνωμοδότησαν ΑΡΝΗΤΙΚΑ, όπως και φορείς και κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής (αναφέρεται στη σ. 82 της απόφασης) και ότι σύμφωνα με τον Περιφερειακό Σύμβουλο που εισηγήθηκε την θετική γνωμοδότηση «…οι διαδικασίες για την αναγκαία επέκταση του ορίου ζωής του υφιστάμενου ΧΥΤΑ Φυλής ως το 2025, ώστε μέχρι να είναι έτοιμες οι νέες μονάδες επεξεργασίας, να μην πνιγεί στα σκουπίδια η Αττική. Μετά το 2025, η χωματερή της Φυλής κλείνει οριστικά και η υπό συζήτηση ΜΠΕ αφορά τις συγκεκριμένες διαδικασίες».

Σχετικά με το κλείσιμο της χωματερής της Φυλής στη μελέτη του συντάκτη (ΕNVIROPLAN A.E.) που έγινε για λογαριασμό του ΕΔΣΝΑ δεν αναφέρεται απολύτως τίποτα. Όμως σε απάντηση (ερώτηση 5197 – 18/6/2024) που πήραμε από το ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ της Δ/ΝΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ της ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ γράφει: «…σας γνωρίζουμε ότι η υπηρεσία μας δεν έχει εκδώσει την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για την ολοκληρωμένη εγκατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Φυλής ούτε μας έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα.».

Στην ίδια ερώτηση τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υγείας δεν μπήκαν στον κόπο να απαντήσουν. Αυτό σημαίνει ότι: ή δεν τους ενδιαφέρουν τα θέματα που θίγονται στην ερώτηση – δηλαδή η δυσοσμία στους γύρω δήμους και η υγεία των κατοίκων τους – ή δεν είναι διατεθειμένοι να ασχοληθούν σοβαρά και να δώσουν λύσεις. Όσον αφορά στην υποχρέωσή τους να απαντήσουν και στη στάση τους απέναντι στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες, δεν θα το θίξουμε γιατί θα πρέπει να γράψουμε βιβλίο.

Στην απάντησή του (στην ίδια ερώτηση) ο δήμαρχος Πετρούπολης γράφει: «…Τα αποτελέσματα των μετρήσεων των ρύπων, που γίνονται σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, δείχνουν σημαντική υγειονομική επιβάρυνση στην περιοχή μας. Ο Χ.Υ.Τ.Α. Φυλής, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, θα έπρεπε να έχει κλείσει εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια!!», και ότι: «…Ως Δήμος Πετρούπολης ζητάμε να δοθεί άμεσα στη δημοσιότητα η «Επιδημιολογική έρευνα και εκτίμηση περιβαλλοντικών παραμέτρων στην Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (Ο.Ε.Δ.Α.) της Δυτικής Αττικής», καθώς και ότι: «…Υπάρχουν, όμως, ήδη μια σειρά στοιχεία που καταδεικνύουν τη διαχρονική και τεράστια ζημιά που έχει γίνει στη Δυτική Αττική για το περιβάλλον καθώς και για την υγεία και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Είναι χαρακτηριστική κι ανησυχητική η αύξηση του ρυθμού εκδήλωσης νεοπλασιών στην περιοχή γύρω από την περιοχή της Φυλής συγκριτικά με την υπόλοιπη Αττική, 31,7% εμφάνιση νεοπλασιών έναντι 10,1%, όπως αποτυπώνεται σε δημοσιευμένη έρευνα». Λυπούμαστε βεβαίως γιατί οι άλλοι δήμαρχοι, των περιοχών που επηρεάζονται από τη λειτουργεία του ΧΥΤΑ Φυλής δεν πήραν θέση, λες και το φλέγον αυτό ζήτημα για τους δημότες τους, δεν τους αφορά.

Στον ιστότοπο του ΕΔΣΝΑ, βρήκαμε μέχρι και την 5η Τριμηνιαία Απολογιστική Έκθεση Παρακολούθησης & Αξιολόγησης της πορείας υλοποίησης των εργασιών στο πλαίσιο του έργου: «Διεξαγωγή επιδημιολογικής έρευνας και εκτίμησης περιβαλλοντικών παραμέτρων στην ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής και την ευρύτερη περιοχή της» που εκπονήθηκε το Μάρτιο 2019 στην οποία αναφέρονται «…συνοπτικά όλες οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν, προκειμένου να διασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα υλοποίησης του έργου αλλά και η ομαλή και αποτελεσματική υλοποίηση των επόμενων φάσεων της έρευνας.» και ότι «… με την ολοκλήρωση των ανωτέρω, θα ξεκινήσει η συγγραφή την έκθεσης της εκτίμησης της νοσηρότητας των εργαζομένων, η ο οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί στο επόμενο τρίμηνο αναφοράς…» καθώς και «…με την ολοκλήρωση των ανωτέρω, θα ξεκινήσει στο επόμενο τρίμηνο αναφοράς η συγγραφή της έκθεσης που αφορά στην εκτίμηση των περιβαλλοντικών κινδύνων και της χαρτογράφησης της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης της ευρύτερης της ΟΕΔΑ περιοχή… Στο επόμενο τρίμηνο αναφοράς ο ανάδοχος αναμένεται να ξεκινήσει τη διενέργεια της εκτίμησης της νοσηρότητας των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής.»

Εύλογα, από τα παραπάνω προκύπτουν τα ερωτήματα για τα οποία εναγωνίως, αναμένουμε τις απαντήσεις των αρμοδίων ατόμων και θεσμοθετημένων οργάνων της πολιτείας.

1. Έχει εκδοθεί απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για την ολοκληρωμένη εγκατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Φυλής;

2. Υπάρχει εγκεκριμένη γεωτεχνική μελέτη και τεχνική μελέτη με τις οποίες να τεκμηριώνεται η ασφαλής νέα πλέον τοποθέτηση των απορριμμάτων στο ήδη υφιστάμενο διαμορφωμένο απορριμματικό ανάγλυφο;

3. Έχουν ενημερωθεί οι αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες για την έντονη δυσοσμία και τις δυσάρεστες συνέπειές της στη ζωή και την υγεία των κατοίκων των προαναφερθέντων περιοχών εξ αιτίας της λειτουργίας του ΧΥΤΑ Φυλής;

4. Έχουν εκδοθεί οι εκθέσεις για την εκτίμηση της νοσηρότητας των εργαζομένων, των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής και για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών κινδύνων και της χαρτογράφησης της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης της ευρύτερης της ΟΕΔΑ περιοχής;

5. Αν έχουν εκδοθεί οι ως άνω εκθέσεις εκτιμήθηκε από τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας η αναγκαιότητα προσαρμογής του έργου και της αντίστοιχης ΑΕΠΟ;

6. Αν έχουν εκδοθεί οι ως άνω εκθέσεις για ποιους λόγους δεν δόθηκαν προς ενημέρωση στο ευρύ κοινό με κάθε πρόσφορο μέσω (μέσω ανάρτησης σε ιστοσελίδα του Φορέα, μέσω των όμορων Δήμων, κλπ.);

7. Υπάρχει νομοθετική ρύθμιση που προβλέπει αυστηρά και αμετάκλητα το οριστικό κλείσιμο της, κατά γενική ομολογία, επικίνδυνης για τους εργαζόμενους, το περιβάλλον και τους κατοίκους των γύρω δήμων χωματερής της Φυλής;

* Βουλευτής Β’ Πειραιά, Ελληνική Λύση