Ποιες κατηγορίες πολιτών έχουν μια δεύτερη ευκαιρία για να εισπράξουν το “κοινωνικό μέρισμα” (upd)

Διευρύνονται τα κριτήρια χορήγησης για χιλιάδες μονογονεϊκές οικογένειες, ηλικιωμένους άνω των 67 ετών και άτομα με αναπηρία 67% και άνω, που αποκλείστηκαν άδικα – Για ποιες κατηγορίες πολιτών και ποιες άλλες περιπτώσεις νοικοκυριών θα ξανανοίξει η πλατφόρμα των αιτήσεων από τις 15 έως τις 26 Δεκεμβρίου -Από χθες το βράδυ εισπράττουν το “κοινωνικό μέρισμα” 1.313.148 νοικοκυριά αποτελούμενα από 3.249.000 άτομα, που αντιστοιχούν στο 30% του πληθυσμού της χώρας-Στα 727 εκατ. ευρώ το ποσό που μοιράζονται, στα 554 ευρώ το μέσο ποσό του μερίσματος ανά δικαιούχο νοικοκυριό.

Στη διεύρυνση των κριτηρίων χορήγησης του “κοινωνικού μερίσματος” για ορισμένες κατηγορίες ευπαθών ομάδων προχώρησε η κυβέρνηση, ώστε να δώσει τη δυνατότητα και σε χιλιάδες άλλους πολίτες με χαμηλά εισοδήματα να εισπράξουν τη συγκεκριμένη παροχή κατά τη δεύτερη φάση υποβολής αιτήσεων που θα διαρκέσει από σήμερα έως και τις 26 Δεκεμβρίου.

Με κοινή απόφαση του υπουργού Οικονομικών Ε. Τσακαλώτου, της υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Έφης Αχτσιόγλου και της υφυπουργού Οικονομικών Αικ. Παπανάτσιου προβλέπονται τα εξής:

1) Προκειμένου για μονογονεϊκά νοικοκυριά που λαμβάνουν το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων ή το ειδικό επίδομα τρίτεκνων ή πολύτεκνων οικογενειών, η κλίμακα ισοδυναμίας ωφελούμενης μονάδας προσαυξάνεται κατά 0,25 για τον πρώτο ενήλικα.
 
2) Συμπεριλαμβάνονται στους δικαιούχους του “κοινωνικού μερίσματος” και όσοι εμφανίζονται να έχουν δηλώσει στις φετινές φορολογικές δηλώσεις ότι το 2016 κατέβαλαν δίδακτρα  έως 1.500 ευρώ σε ιδιωτικά σχολεία, ώστε να μη χάσουν το μέρισμα όσοι οικονομικά ασθενείς φορολογούμενοι δήλωσαν κατά λάθος τα μικροποσά των δαπανών τους για φροντιστήρια μαθημάτων ή ξένων γλωσσών στους κωδικούς της φορολογικής δήλωσης για τα δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων με συνέπεια να εξαιρεθούν αυτόματα από τους δικαιούχους κατά την επεξεργασία των αιτήσεών τους από την ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής των αιτήσεων.

3) Το κριτήριο της υποχρεωτικής ασφάλισης τουλάχιστον μία φορά σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης και για χρόνο ασφάλισης μεγαλύτερο του ενός μήνα μέχρι 31.10.2017 δεν ισχύει για τις εξής περιπτώσεις:
α) για δικαιούχους 67 ετών και άνω  
β) για μονοπρόσωπα νοικοκυριά, στα οποία ο δικαιούχος είναι πρόσωπο με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω (κωδικοί εντύπου Ε1: 001, 002, 005, 006 905, 906, 913 και 914).
 
4) Όλα τα δεδομένα που αφορούν σε προσωπικά στοιχεία, στη σύνθεση του νοικοκυριού, σε φορολογικά και οικονομικά στοιχεία, στοιχεία εγγραφής στον ΕΦΚΑ και στοιχεία ανεργίας, προκύπτουν από διασυνδέσεις ή διασταυρώσεις ιδίως με τις βάσεις δεδομένων της ΑΑΔΕ, του ΑΜΚΑ, του ΕΦΚΑ, της ΕΑΠ και του ΟΑΕΔ και προσυμπληρώνονται αυτόματα.

5) Εάν ο ίδιος ΙΒΑΝ εμφανίζεται δηλωμένος τρεις ή περισσότερες φορές για διαφορετικούς αιτούντες, τότε η αίτηση ακυρώνεται αυτόματα. Με τη διάταξη αυτή περιορίζονται οι πιθανότητες καταστρατήγησης των διατάξεων για το μέρισμα.

Η διεύρυνση των κριτηρίων χορήγησης του μερίσματος, ώστε να συμπεριληφθούν στους δικαιούχους περισσότερα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα τα οποία είχαν αποκλειστεί άδικα, προαναγγέλθηκε με ανακοίνωση που εξέδωσε το υπουργείο Οικονομικών τις πρώτες πρωινές ώρες. Στην ανακοίνωση του υπουργείου παρουσιάζονταν στοιχεία σύμφωνα με τα οποία:

* Εγκρίθηκαν 1.313.148 αιτήσεις νοικοκυριών που αντιστοιχούν σε 3.249.000 δικαιούχους, δηλαδή στο 30% του πληθυσμού της χώρας!
* Το ύψος του υπό διανομή ποσού ανέρχεται σε 727 εκατ. ευρώ  με μέσο ποσό καταβολής ανά εγκεκριμένη αίτηση τα 554 ευρώ.

Προκειμένου να συμπεριληφθούν επί πλέον κατηγορίες δικαιούχων που δεν πληρούσαν όλα τα κριτήρια αξιολόγησης κατά την προηγούμενη φάση της διαδικασίας, η πλατφόρμα του κοινωνικού μερίσματος (www.koinonikomerisma.gr) θα ανοίξει εκ νέου κατά το χρονικό διάστημα από τις 15 έως τις 26 Δεκεμβρίου για τις ακόλουθες περιπτώσεις:
α)  Μονογονεϊκές  οικογένειες, οι οποίες λαμβάνουν το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων ή το επίδομα πολυτέκνων για τις οποίες προωθείται η θέσπιση ευνοϊκότερου συντελεστή στάθμισης με στόχο να διευρυνθεί η βάση των δικαιούχων απ’ αυτήν την κατηγορία. Για τις μονογονεϊκές οικογένειες που ήδη η αίτησή τους έχει εγκριθεί η διαδικασία θα γίνει αυτόματα και τυχόν διαφορά στο ύψος του ποσού που έχει εγκριθεί θα πιστωθεί αυτόματα σε δεύτερη πληρωμή στο λογαριασμό που έχει δηλωθεί.
β) Ηλικιωμένοι άνω των 67 ετών για τους οποίους δεν θα ισχύσει το κριτήριο της υποχρεωτικής ασφάλισης του ενός μήνα.
γ) Μονοπρόσωπα νοικοκυριά στα οποία δικαιούχος είναι άτομο με αναπηρία  67% και άνω για τα οποία επίσης, δεν θα ισχύσει το παραπάνω κριτήριο.
δ) Νοικοκυριά που από σφάλμα στις φορολογικές τους δηλώσεις, δήλωσαν δαπάνες φροντιστηρίων στο πεδίο για τις δαπάνες των ιδιωτικών σχολείων.
ε) Νοικοκυριά στα οποία εντοπίστηκαν σφάλματα κατά τη διασταύρωση των στοιχείων τους στις βάσεις δεδομένων και οι αιτήσεις τους απορρίφθηκαν ή ακυρώθηκαν.

Πώς σχεδιάστηκε η καταβολή του “κοινωνικού μερίσματος” για το 2017

Επιπλέον των ανωτέρω, το υπουργείο Οικονομικών αισθάνθηκε την ανάγκη να δώσει τις ακόλουθες διευκρινίσεις για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του κοινωνικού μερίσματος:
1.      Το κοινωνικό μέρισμα του 2017 σχεδιάστηκε με τρόπο που να στοχεύει στο φτωχότερο 32% του πληθυσμού της χώρας. Αυτό το ποσοστό καλύπτει τόσο το σύνολο των ατόμων που βιώνουν υλική/εισοδηματική φτώχεια στην Ελλάδα (21,2% σύμφωνα με τη Eurostat για το 2016) και σχεδόν το σύνολο όσων βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό (35,6% σύμφωνα με τη Eurostat κατά το 2016).
2.      Το πρόγραμμα μειώνει τον κατά κεφαλήν δείκτη φτώχειας για το 2017 κατά 1,4% για το σύνολο του πληθυσμού σε σχέση με το 2016. Η μείωση είναι μεγαλύτερη, 1,6%, για τα παιδιά έως 18 ετών, καθώς και για τους νέους ηλικίας 18-24 ετών. Αυτό αξιολογείται ως ιδιαίτερα θετικό, καθώς αυτές είναι οι ομάδες με τους υψηλότερους δείκτες φτώχειας για το 2016.

Η επιλογή των κριτηρίων

1.      Ως καθολικό πρόγραμμα εφάπαξ πληρωμής, που δεν στοχεύει σε κάποια επιμέρους ευάλωτη ομάδα (υπάρχουν εξειδικευμένα τακτικά προγράμματα για αυτό το σκοπό), το “κοινωνικό μέρισμα” ακολούθησε τις αρχές των προγραμμάτων  Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και αξιολόγησε τους πολίτες στη βάση της ευημερίας τους ως νοικοκυριό, οριζόμενο ως το σύνολο των ατόμων που ζουν κάτω από την ίδια στέγη. Αυτό είναι επιστημονικά συνεπές, καθώς είναι κοινά αποδεκτό ότι τα άτομα που ζουν κάτω από την ίδια στέγη κατά κανόνα μοιράζονται τους ίδιους πόρους και έξοδα, επωφελούνται των οικονομιών κλίμακας στην κατανάλωση και συνεπώς βιώνουν το ίδιο επίπεδο ευημερίας.
2.      Η αξιολόγηση των πολιτών σε επίπεδο φορολογικής δήλωσης και όχι νοικοκυριού, θα δημιουργούσε πολλές στρεβλώσεις και λάθη στόχευσης, και θα ήταν κυρίως εις βάρος των οικογενειών με ανήλικα παιδιά. Σε αυτή την περίπτωση θα εμφανίζονταν ως δικαιούχοι πολλά άτομα που είναι εξαρτώμενα ή φιλοξενούμενα σε άλλα (και είναι στις περισσότερες περιπτώσεις μέλη της ίδιας οικογένειας) με μηδενικές φορολογικές δηλώσεις, ανεξάρτητα από το αν τα υπόλοιπα μέλη του νοικοκυριού τους είναι φτωχά ή πλούσια. Στην πράξη, αυτοί οι δικαιούχοι θα εξαντλούσαν το μεγαλύτερο μέρος του δημοσιονομικού χώρου.
3.      Η αξιολόγηση του βιοτικού επιπέδου των νοικοκυριών έγινε με τον δικαιότερο τρόπο βάσει όλων των κριτηρίων που ήταν διαθέσιμα στις αρχές (εισόδημα, ακίνητη περιουσία, κινητή περιουσία, τεκμήρια πολυτελούς διαβίωσης) και χωρίς να εξαιρεθεί κανένα είδος εισοδήματος ή χρηματικής ενίσχυσης προκειμένου να ωφεληθεί μία κοινωνική ομάδα έναντι της άλλης.
4.      Έγινε ειδική πρόβλεψη για τις αυξημένες ανάγκες των ατόμων με αναπηρία, και στην παράταση του προγράμματος θα δοθεί αυξημένη στάθμιση στις μονογονεϊκές οικογένειες.
5.      Ειδικά, για όσους έχασαν τη δουλειά τους εντός του 2017, έγινε ειδική πρόβλεψη για μείωση των εισοδημάτων τους από μισθωτές υπηρεσίες, που φαίνονται στη δήλωση του 2016, έτσι ώστε να μην αποκλειστούν από την εισοδηματική ενίσχυση, όντας άνεργοι, λόγω εισοδημάτων του προηγούμενου έτους.
6.      Το κριτήριο για την ελάχιστη ασφάλιση στο ΕΦΚΑ (μόνο για τον κύριο δικαιούχο του νοικοκυριού, μόνο για ένα μήνα  και σε οποιαδήποτε περίοδο στο παρελθόν) έχει κυρίως συμβολική αξία. Υποδηλώνει ότι για να είναι λήπτης κάποιος σε ένα σύστημα αναδιανομής θα πρέπει να κάνει την ελάχιστη προσπάθεια να ενταχθεί και να εισφέρει. Το κριτήριο αυτό δεν αφορά ηλικιωμένους άνω των 67 ετών και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Τα αντανακλαστικά της Δημόσιας Διοίκησης
1.      Η άσκηση του κοινωνικού μερίσματος απέδειξε ότι η ελληνική δημόσια διοίκηση μπορεί να αντεπεξέλθει σε πολύ στενό χρονικό περιθώριο σε έναν απαιτητικό σχεδιασμό διασύνδεσης πληροφοριακών συστημάτων. Ο όγκος των αιτήσεων που υποβλήθηκαν ήταν πάνω από 3 εκ (2,5 εκ από διαφορετικά πρόσωπα) που ενέπλεκαν στοιχεία για περίπου 6 εκ διακριτά ΑΜΚΑ.
2.      Σε αυτήν την νέα διαδικασία η διαμόρφωση του πληροφοριακού συστήματος ήταν δυναμικά εξελισσόμενη, λαμβάνοντας υπόψη και βελτιώνοντας διαρκώς και σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, τις επί μέρους ατέλειες κατά την αλληλεπίδραση με το κοινό.

Παράπλευρα οφέλη της διαδικασίας
1.      Παράπλευρο όφελος της άσκησης του μερίσματος ήταν ότι ασυμφωνίες που εντοπίστηκαν, στις περισσότερες περιπτώσεις διορθώθηκαν άμεσα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι χιλιάδες πολίτες ενημέρωσαν τα στοιχεία τους στο μητρώο του ΑΜΚΑ.
2.      Συνολικά, η άσκηση του κοινωνικού μερίσματος οδήγησε στην παραγωγή υψηλού επιπέδου τεχνογνωσίας στην ελληνική δημόσια διοίκηση, η οποία κατάφερε να σχεδιάσει το πρόγραμμα, καθώς και να εκτιμήσει με υψηλή ακρίβεια το δημοσιονομικό κόστος, τον αριθμό των δικαιούχων και την αναδιανεμητική επίδραση του προγράμματος μέσω τεχνικών μικροπροσομοίωσης. Η υλοποίηση της διαδικασίας των αιτήσεων, και η διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων έγινε με την ίδια επιτυχία υπό τη συνεχή πίεση του χρόνου.

Κλείνοντας την εκτενή ανακοίνωσή της, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες της προς “όλους όσους εργάστηκαν εντατικά σε πολύ στενά χρονικά περιθώρια για τον επιτυχή σχεδιασμό και υλοποίηση του προγράμματος και ειδικότερα το προσωπικό της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε.), της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (Σ.Ο.Ε.), του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (Γ.Λ.Κ), της Ενιαίας Αρχής Πληρωμών (Ε.Α.Π), του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.), του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α), του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.) και των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.)”.