Διεθνής ανησυχία για τα ελληνοτουρκικά – Στην Άγκυρα ο αμερικανός ΥΠΕΞ, στο Βερολίνο ο Μ. Γιλντιρίμ

Με την τουρκική προκλητικότητα να έχει «χτυπήσει» κόκκινο και την ατμόσφαιρα γύρω από τα Ίμια να… μυρίζει μπαρούτι, δύο σημαντικά διπλωματικά ραντεβού που θα διεξαχθούν εκατοντάδες μίλια μακριά από την «καυτή ζώνη» είναι πιθανόν να δώσουν διαφορετικό τόνο στις εξελίξεις: πρόκειται για την επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στην Άγκυρα και τις εκεί επαφές του με την τουρκική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, αλλά και την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού στο Βερολίνο και το τετ α τετ του με την Άνγκελα Μέρκελ.

Αμφότερες οι συναντήσεις αναπόφευκτα θα διεξαχθούν υπό την βαριά σκιά της κάθετης έντασης στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, καθώς τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ευρωπαίοι παρακολουθούν με προσοχή τα γεγονότα και γνωρίζουν καλά πως τυχόν εκτροχιασμός των γεγονότων θα έχει ευρύτερες συνέπειες για την περιοχή της νοτιανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Παρά δε, το γεγονός ότι είναι προσεκτικοί στις δημόσιες τοποθετήσεις τους, διπλωματικές πηγές παραδέχονται πως πίσω από τις κλειστές πόρτες η ανησυχία είναι διάχυτη.

Ο Ρεξ Τίλερσον θα βρεθεί στην Τουρκία σήμερα και αύριο στα πλαίσια της πολυήμερης περιοδείας που πραγματοποιεί στην Μέση Ανατολή. Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ ταξίδεψε σε Αίγυπτο, Κουβέιτ, Λίβανο, Ιορδανία και τελικά Τουρκία έχοντας μια ατζέντα που έχει να κάνει με τα ανοιχτά ζητήματα της Μέσης Ανατολής, από την τρομοκρατία και το Συριακό έως το Ιράν και την δυσφορία που προκάλεσε η απόφαση του Λευκού Οίκου να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του εβραϊκού κράτους.

Η παρουσία του στην Τουρκία είχε ακριβώς σαν στόχο να θέσει τα θέματα αυτά, σε ένα διάστημα που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε μάλλον, κακό, σημείο με μεγαλύτερο σημείο αιχμής την Συρία και τις τουρκικές επιχειρήσεις στις κουρδικές περιοχές (στο Αφρίν και στο Μανμπίτζ). Οι επιθέσεις των Τούρκων κατά των κούρδων, που για τους Αμερικανούς είναι η αιχμή του δόρατος στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών έχουν φέρει στα πρόθυρα ρήξης τις δύο δυνάμεις. Και βέβαια στο κλίμα αυτό δεν βοηθούν οι σπασμωδικές κινήσεις του Σουλτάνου που είναι έξαλλος με τους Αμερικανούς τόσο διότι δεν του «παραδίδουν» τον Φετουλάχ Γκιουλέν όσο και επειδή ερευνούν τα βρώμικα οικονομικά παιχνίδια που έχει παίξει ο ίδιος, η οικογένεια του και στενοί συνεργάτες του μετέχοντας σε συναλλαγές που παραβίαζαν το εμπάργκο με το Ιράν.

Προβληματισμός στην Ουάσιγκτον

Στις επαφές του με την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας, ο Αμερικανός υπουργός σκοπεύει να υπενθυμίσει στους συνομιλητές του ότι η Ουάσιγκτον θεωρεί μείζον θέμα την διατήρηση της ισχυρής διεθνούς συμμαχίας κατά των τζιχαντιστών και ότι προφανώς δεν σκοπεύει να αφήσει την Τουρκία να της χαλάσει τα σχέδια. Όμως, προφανώς μαζί με το μαστίγιο θα πρέπει να προσφέρει και κάποια καρότα, γνωρίζοντας ότι η Άγκυρα βλέπει ως κόκκινο πανί οποιαδήποτε ενέργεια ενδυναμώνει τους Κούρδους.

Στην δύσκολη αυτή ατζέντα προέκυψε, βεβαίως, και το ζήτημα της κλιμακούμενης έντασης στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Μάλιστα, προκάλεσε εντύπωση το γεγονός ότι, όπως έγινε γνωστό, ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ θα ταξιδέψει στην Άγκυρα και θα έχει διαβουλεύσεις με τον κύριο Τίλερσον (και τους αξιωματούχους που τον συνοδεύουν), προφανώς για να τον ενημερώσει προσωπικά για τις εξελίξεις στο Αιγαίο. Παρά το γεγονός ότι είναι προφανές ότι η Άγκυρα έχει επιλέξει να… εκτονώσει τα νεύρα της και την πίεση που δέχεται από ανατολικά, στις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο, το μέγεθος της τουρκικής προκλητικότητας δεν μπορεί να αγνοηθεί από τους Αμερικανούς. Ωστόσο, δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες. Στη φάση αυτή η προτεραιότητα της Ουάσιγκτον βρίσκεται στο Συριακό μέτωπο, όχι στο Αιγαίο.

Στο Βερολίνο ο Γιλντιρίμ

Το ίδιο ισχύει, περίπου, και με τους Ευρωπαίους. Τα ελληνοτουρκικά θα βρεθούν ψηλά στην ατζέντα της σημερινής συνάντησης της Γερμανίδας Καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ με τον Τούρκο πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ, καθώς το Βερολίνο είναι ανήσυχο για τις εξελίξεις και τις όποιες επιπτώσεις μπορεί να προκύψουν.  Όμως, τα ελληνοτουρκικά είναι μόλις ένα από τα προβλήματα στην ατζέντα των γερμανοτουρκικών σχέσεων, που επίσης δεν βρίσκονται σε καλό σημείο,  κάτι που περιορίζει τα περιθώρια πίεσης από την γερμανική πλευρά.

Ο απολυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης του Ερντογάν, οι συλλήψεις, οι διώξεις του καθεστώτος –στη λίστα των οποίων υπάρχουν και γερμανοί πολίτες- έχουν ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών στο γερμανικό πολιτικό σκηνικό. Οι δύο πλευρές έχουν ανταλλάξει αιχμηρές δηλώσεις και κατηγορίες. Και βέβαια κανείς, πλέον, στην Γερμανία ή την Ευρώπη συνολικά δεν μιλά πια για την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, θεωρώντας ότι η πόρτα αυτή έχει κλείσει επ’αόριστον. Μάλιστα, αν η τουρκική κυβέρνηση δεν ενδιαφερόταν για τα παχυλά κονδύλια που λαμβάνει στα πλαίσια της συμφωνίας που έχει κάνει με την Ε.Ε. για τους πρόσφυγες, μάλλον θα είχε αφήσει τη συμφωνία να καταρρεύσει, προσθέτοντας ένα ακόμη μέγα αγκάθι στις διμερείς σχέσεις.  

Τα στοιχεία αυτά ούτως ή άλλως δεν καθιστούσαν εύκολη την συνάντηση Μέρκελ-Γιλντιρίμ, πριν καν προκύψει η ένταση με την Ελλάδα και τα γεγονότα στα Ίμια. Αλλά η τουρκική προκλητικότητα έκανε, προφανώς, τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα.

Η Αθήνα αναμένει με ενδιαφέρον και αγωνία να διαπιστώσει, αν η συντονισμένη διεθνής πίεση καταφέρει να… συμμαζέψει κάπως τους Τούρκους, ώστε να πέσουν οι τόνοι. Όμως, ο Σουλτάνος είναι αλαζονικός και απρόβλεπτος. Το ξέρουμε, δυστυχώς, καλά. Άρα καλό είναι να κρατάμε μικρό καλάθι.