Δήμος Χαλανδρίου: Παγκόσμια διάκριση Καινοτομίας για το Αδριάνειο Υδραγωγείο

Πριν από λίγες μέρες, το Χαλάνδρι προκρίθηκε στην τελική 15άδα του 6ου Διεθνούς Βραβείου Αστικής Καινοτομίας της Guangzhou (Καντόνα) της Κίνας, για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού προγράμματος Cultural H.ID.RA.N.T., που στοχεύει στην ανάδειξη του ρωμαϊκού Αδριάνειου Υδραγωγείου, του σημαντικότερου μνημείου του αρχαίου κόσμου στην πόλη.

Η περίπτωση του Χαλανδρίου επιλέχθηκε μεταξύ 274 υποψηφιοτήτων από 193 δήμους 54 χωρών, ως ένα από τα κορυφαία παραδείγματα αστικής καινοτομίας.

Τι αξιολόγησαν οι κριτές από 11 χώρες του κόσμου; Καινοτομία, αποτελεσματικότητα, συνάφεια με την τοπική εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) και της Νέας Ατζέντας για τις Πόλεις (NUA) των Ηνωμένων Εθνών.

Σε αυτές τις προκλήσεις, το Χαλάνδρι απάντησε, μέσω του Cultural H.ID.RA.N.T., με καινοτόμες πολιτικές διαχείρισης του υλικού και άυλου πολιτισμού, των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων της πόλης, στη βάση των σύγχρονων αστικών και περιβαλλοντικών συνθηκών και αναγκών.

Λειτουργεί 1900 χρόνια

Σημειώνεται ότι το Αδριάνειο Υδραγωγείο αποτελεί μνημείο μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, το οποίο λειτουργεί περίπου 1900 χρόνια μετά την κατασκευή του.

Η διαχείριση των υδάτων του βρίσκεται στη δικαιοδοσία της ΕΥΔΑΠ. Τονίζεται ότι σήμερα οδηγούνται στη θάλασσα ετησίως τουλάχιστον 800.000 κμ. υπόγειου νερού της πόλης, που προέρχεται από το Αδριάνειο Υδραγωγείο.

Αν αξιοποιηθεί το Υδραγωγείο, το νερό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μη πόσιμες χρήσεις καλύπτοντας σημαντικές ανάγκες των Δήμων από τους οποίους διέρχεται.

Δημιουργία νέων κοινόχρηστων χώρων, πεζοδρομήσεις και 15.000 νέα δέντρα
Στόχος του δήμου Χαλανδρίου είναι το αθέατο υδραγωγείο να επανενταχθεί στην καθημερινότητα των κατοίκων, με μια σειρά από παρεμβάσεις, όπως οι πράσινες αναπλάσεις πάνω στη διαδρομή του μνημείου, η επανάχρηση του νερού του, αλλά και η δημιουργία του ψηφιακού ιστορικού αρχείου της πόλης, με 350 τεκμήρια και μαρτυρίες γύρω από το τρίπτυχο: Αδριάνειο Υδραγωγείο – Χαλάνδρι – Νερό.

Το έργο των αστικών αναπλάσεων του Αδριάνειου, που έχει ήδη ξεκινήσει, είναι το μεγαλύτερο τέτοιο έργο που έχει γίνει ποτέ στο Χαλάνδρι. Περιλαμβάνει αναπλάσεις 21.400 τ.μ., σε τέσσερις γειτονιές της πόλης, οι οποίες πέρα από την ανάδειξη του υδραγωγείου ως ιστορικού μνημείου στοχεύουν στη δημιουργία νέων κοινόχρηστων χώρων, με πεζοδρομήσεις, δρόμους ήπιας κυκλοφορίας και 15.000 νέες φυτεύσεις (180 δέντρα και 14.800 θάμνοι), με στόχο να πρασινίσουν οι γειτονιές αλλά και οι αυλές των σχολείων, όπου θα δημιουργηθούν επίσης κήποι, που θα ποτίζονται από το νερό του Αδριάνειου Υδραγωγείου.

Για πρώτη φορά επίσης γίνεται χρήση, σε κοινόχρηστους χώρους, εικαστικού φωτισμού για την ανάδειξη της διαδρομής του Αδριάνειου και τη δημιουργία φιλικών προς τους κατοίκους/χρήστες κοινόχρηστων χώρων. Θα χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες που μειώνουν σημαντικά το ενεργειακό αποτύπωμα του φωτισμού δημόσιων χώρων.

Εξοικονόμηση 25.000 κυβικών νερού ετησίως

Επιπλέον των έργων ανάπλασης αναμένεται να αρχίσει η κατασκευή του νέου υπόγειου δικτύου διανομής νερού από το Αδριάνειο υδραγωγείο, από την ΕΥΔΑΠ. Πρόκειται για το πρώτο αστικό δίκτυο μη-πόσιμου νερού στην χώρα μας, τεσσάρων χιλιομέτρων αρχικά, στο οποίο επίσης θα έχουν πρόσβαση όσοι κάτοικοι του Χαλανδρίου επιθυμούν. Η επαναξιοποίηση του νερού του Αδριάνειου υδραγωγείου, έχει πολλαπλά οφέλη σε μία περίοδο αύξησης της ανυδρίας εκτεταμένων περιοχών και στη Νότια Ευρώπη.

Το αρχαίο υδραγωγείο θα ενταχθεί ακόμα περισσότερο στην καθημερινότητα της πόλης, με το δίκτυο μη πόσιμου νερού των 4.000 μ. που κατασκευάζει η ΕΥΔΑΠ. Η επανάχρηση του νερού του Αδριάνειου αποτελεί, μάλλον, τη σημαντικότερη δράση κυκλικής οικονομίας που γίνεται, σήμερα, στο Χαλάνδρι. Με τον τρόπο αυτό, οι κάτοικοι της πόλης, είτε συνδεθούν με το δίκτυο μη πόσιμου νερού, είτε παίρνουν το νερό με τις υδροφόρες του Δήμου, θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν για το πότισμα του κήπου τους, για παράδειγμα, εξοικονομώντας έτσι 10.000 μ3 πόσιμου νερού και συνολικά 25.000 μ3 νερού ετησίως.

Ο επόμενος στόχος είναι να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, ώστε οι κοινότητες των πολιτών που συστάθηκαν, στο πλαίσιο του προγράμματος όπως η ομάδα του Αρχείου Τοπικής Ιστορίας και η «Αδριάνεια» Κοινότητα Χαλανδρίου, να αναλάβουν, μετά το τέλος του προγράμματος την επιμέλεια της υλικής και άυλης κληρονομιάς του.

Ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης είναι εφικτό!

Η συμμετοχικότητα είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά του προγράμματος, και εφαρμόστηκε σε όλα τα στάδια, από τη σύλληψη και το σχεδιασμό έως την υλοποίηση. Με αυτό τον τρόπο συνδιαμορφώθηκε, με την ενεργή συμμετοχή των κατοίκων της πόλης, τους όρους για μια κουλτούρα βιώσιμης ανάπτυξης.

Αυτή ήταν η μεγάλη πρόκληση στην οποία κλήθηκε να απαντήσει το πρόγραμμα Cultural H.ID.RA.N.T., το οποίο υλοποιείται με πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Πράσινου Ταμείου και ίδιους πόρους του Δήμου. Και καθώς το πρόγραμμα οδεύει προς την ολοκλήρωσή του, αφήνει, πέρα από τα έργα που γίνονται στο πεδίο, μια σημαντική παρακαταθήκη για το Χαλάνδρι, τη χειροπιαστή απόδειξη ότι το μοντέλο ανάπτυξης που επιδιώχθηκε τα προηγούμενα χρόνια, με τη διόγκωση των υπηρεσιών υπερτοπικού χαρακτήρα, δεν είναι μονόδρομος.

Τώρα, τρία χρόνια μετά την έναρξη υλοποίησης του έργου για το Αδριάνειο Υδραγωγείο, φαίνεται ότι ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης του Χαλανδρίου είναι εφικτό, και είναι αυτό που μπορεί να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα της πόλης και την ευημερία των κατοίκων της.