ΕΔΣ: Φοροελαφρύνσεις 7,96 δισ. ευρώ μπορεί να παράσχει η κυβέρνηση την περίοδο 2018-2020!

“Δημοσιονομικός χώρος” για φοροελαφρύνσεις συνολικού ύψους 7,96 δισ. ευρώ την περίοδο 2018-2022 παρέχεται στην κυβέρνηση μετά τη λήξη των Μνημονίων, σύμφωνα με το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο!

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα εκτιμά το Συμβούλιο στην έκθεση που συνέταξε πρόσφατα για την αξιολόγηση του υπό κατάθεση στη Βουλή Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2022, ο βασικός στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 μπορεί να επιτευχθεί με ηπιότερους ρυθμούς αύξησης εσόδων από αυτούς που προβλέπει το ΜΠΔΣ, οπότε διαμορφώνονται δημοσιονομικά περιθώρια για φοροελαφρύνσεις ύψους 111 εκατ. ευρώ για το 2018, 866 εκατ. ευρώ για το 2019, 1,287 δισ. ευρώ για το 2020, 2,112 δισ. ευρώ για το 2021 και 3,582 δισ. ευρώ για το 2022!

Από τα όσα αναφέρει στην έκθεσή του το ΕΔΣ προκύπτει, ουσιαστικά, ότι η κυβέρνηση έχει θέσει στο ΜΠΔΣ στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα μεγαλύτερα του 3,5% του ΑΕΠ για την περίοδο 2019-2022. Συγκεκριμένα, έχουν τεθεί στόχοι για πρωτογενή πλεονάσματα 3,96% το 2019, 4,15% το 2020, 4,53% το 2021 και 5,19% το 2022! Οι διαφορές μεταξύ αυτών των στόχων και του σταθερού στόχου για πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ που έχει ήδη συμφωνηθεί με τους δανειστές, είναι ουσιαστικά αυτές που παρέχουν στην κυβέρνηση τον “δημοσιονομικό χώρο” στον οποίο αναφέρεται το ΕΔΣ.

Αναλυτικά, στα βασικότερα σημεία της έκθεσης αξιολόγησης του ΜΠΔΣ 2018-2022 την οποία συνέταξε το ΕΔΣ αναφέρονται τα εξής:

Δημοσιονομικές Προβλέψεις

Ο στόχος που τίθεται στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2019-2022 για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 3,5% είναι απαιτητικός. Ωστόσο οι ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις που κατεγράφησαν το 2016 και το 2017 (πρωτογενές πλεόνασμα 3,9% και 4,2% του ΑΕΠ αντίστοιχα) καθιστούν θεμιτή την εκτίμηση ότι είναι επιτεύξιμη η στόχευση για πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ. Η επίτευξη του στόχου όπως έχει τεθεί από το Υπουργείο Οικονομικών στο ΜΠΔΣ 2019-2022, σε συνδυασμό με μεγέθυνση 2,16% σε μέσο ετήσιο ρυθμό μεταξύ 2018 και 2022, προϋποθέτει τη συγκράτηση των δημοσίων δαπανών στα επίπεδα των 86-87,5 δισ. ευρώ και τη διατήρηση μιας ελαφράς αυξητικής τάσης των δημοσίων εσόδων με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 1,35%. Πάντως για την επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου όπως έχει τεθεί στη Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης (ΣΧΔ) -με δεδομένο το ύψος των δαπανών- θα αρκούσε ηπιότερη αύξηση των δημοσίων εσόδων. Θα μπορούσε συνεπώς να θεωρηθεί ότι το πλεόνασμα των εσόδων που προκύπτει από αυτήν τη διαφορά ισοδυναμεί με αντίστοιχης έκτασης οιονεί «δημοσιονομικό χώρο», (βλ. Πίνακα 1) ο οποίος είναι δυνατό να αξιοποιηθεί σε στοχευμένες, σταδιακές και προγραμματισμένες μειώσεις της φορολογικής επιβάρυνσης.

Είναι γεγονός ότι οι δημόσιες δαπάνες τα τελευταία έτη, στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής, έχουν καταστεί, μέγεθος πλήρως σχεδόν ελέγξιμο για την εκάστοτε Κυβέρνηση. Συνεπώς, ο στόχος για συγκράτηση των δαπανών στα επίπεδα που προβλέπει το σενάριο του ΜΠΔΣ 2019-2022 μπορεί να θεωρηθεί επιτεύξιμος. Παράλληλα, η εφαρμογή της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης μπορεί να συντελέσει στη σταθεροποίηση του απόλυτου ύψους της συνταξιοδοτικής δαπάνης σε σταθερές τιμές και το σταδιακό περιορισμό της σε χαμηλότερα επίπεδα ως ποσοστό του ΑΕΠ. Εύλογο είναι να γίνει δεκτό ότι η όποια συγκράτηση των δαπανών δεν μπορεί να προκύπτει από ενδεχόμενη, νέα συσσώρευση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της Γενικής Κυβέρνησης, όπως άλλωστε προβλέπεται τόσο από τον εκτελούμενο προϋπολογισμό όσο και από τις δεσμεύσεις του λήγοντος προγράμματος χρηματοδοτικής διευκόλυνσης.

Όσον αφορά στο σκέλος των εσόδων οι καλές επιδόσεις των τελευταίων ετών εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να διατηρηθούν, υπό προϋποθέσεις, και κατά τα επόμενα έτη. Οι κυριότεροι λόγοι στους οποίους εδράζεται η εκτίμηση αυτή είναι:
α) ο μόνιμος χαρακτήρας της πλειονότητας των μέτρων που ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια,
β) η βελτίωση της φορολογικής διοίκησης
γ) η επέκταση ηλεκτρονικών συναλλαγών/πληρωμών και
δ) η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας με παράλληλη τόνωση της απασχόλησης.

Σε αυτό το πλαίσιο παρέχεται η δυνατότητα στις δημοσιονομικές αρχές να προβούν, μετά τη λήξη του προγράμματος χρηματοδοτικής διευκόλυνσης στις διορθωτικές εκείνες κινήσεις που θα μπορούσαν να ανακατανείμουν στοχευμένα το φορολογικό βάρος, με τρόπο που να ανακουφίζει μερικώς από τη φορολογική κόπωση ενώ, συνάμα, θα συντηρεί το συνολικό ύψος των φορολογικών εσόδων ή θα το περιορίζει σύμφωνα με όσα προαναφέραμε.

Στις κυριότερες επιμέρους κατηγορίες εσόδων το προτεινόμενο ΜΠΔΣ προβλέπει μέση άνοδο των εισπράξεων άμεσων φόρων της τάξης του 3,9% μεταξύ 2018 και 2022 και μεταβολή των εισπράξεων έμμεσων φόρων με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 1,3%. Η τελευταία σηματοδοτεί την προβλεπόμενη μείωση του μεριδίου των έμμεσων φόρων στο ΑΕΠ αφού είναι αισθητά χαμηλότερη από το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ ενώ αποπληθωριζόμενο το απόλυτο ύψος των έμμεσων φόρων φαίνεται να σταθεροποιείται. Η πρόβλεψη για αύξηση των εισπράξεων άμεσων φόρων εδράζεται κυρίως στην υψηλή εκτιμώμενη απόδοση άμεσων φόρων Φυσικών και Νομικών Προσώπων με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 6,1% και 5,3% αντίστοιχα την πενταετία 2018-2022. Η αύξηση των εισπράξεων φόρων Φυσικών Προσώπων ειδικά από το 2020 και μετά προβλέπεται να στηριχθεί και στη θεσμοθετημένη μείωση του αφορολόγητου ορίου. Τέλος η προβλεπόμενη αύξηση στις ασφαλιστικές εισφορές αποδίδεται αποκλειστικά στην αύξηση της απασχόλησης.

Οι μακροοικονομικές προβλέψεις του Μ.Π.Δ.Σ. 2019-2022

Το σενάριο των μεσοπρόθεσμων μακροοικονομικών εξελίξεων της περιόδου 2019-2022 στηρίζεται στις εξής αρχικές παραδοχές:
– Ομαλή ολοκλήρωση του ισχύοντος προγράμματος.
– Διατύπωση δεσμευτικής πολιτικής απόφασης για το πλέγμα και το χρονοδιάγραμμα των μεσοπρόθεσμων μέτρων που θα καθιστούν μακροχρόνια διαχειρίσιμο το δημόσιο χρέος.
– Εφαρμογή λεπτομερούς αναπτυξιακού σχεδίου για την ελληνική οικονομία.

Υπό τις ανωτέρω σωρευτικές προϋποθέσεις, η ελληνική οικονομία μπορεί να επανέλθει σε τροχιά διατηρήσιμης μεγέθυνσης σε μεσο-μακροχρόνια περίοδο, όπως προβλέπει το ΜΠΔΣ 2019-2022. Ήδη το 2017 αποτέλεσε έτος κατά το οποίο η ελληνική οικονομία εξήλθε της στασιμότητας καταγράφοντας αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,4%. Θετικά είναι και τα πρώτα σημάδια για την οικονομική δραστηριότητα το πρώτο τρίμηνο του 2018 κατά την διάρκεια του οποίου σημειώθηκε μεγέθυνση της τάξεως του 2,3% (η υψηλότερη επίδοση σε επίπεδο τριμήνου από το 2008). Η έκταση του δυναμισμού με τον οποίο θα αντιδράσει η οικονομία στο σύνολο του έτους θα συμβάλει αποφασιστικά σε σημαντική ενίσχυση των ρυθμών μεγέθυνσης κατά τα επόμενα έτη.

Συμπεράσματα

Το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) περιλαμβάνει και εδράζεται σε μια σειρά μακροοικονομικών και δημοσιονομικών προβλέψεων για την πενταετία 2018-2022. Σε γενικές γραμμές, οι προβλέψεις/εκτιμήσεις, σε συνδυασμό με τις επιμέρους δράσεις όπως περιγράφονται, αποτελούν ένα πλαίσιο που συνδυάζει τη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική σταθερότητα με τη διατήρηση μιας περιόδου οικονομικής μεγέθυνσης και σταδιακής τόνωσης της απασχόλησης.

Η μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική σταθερότητα στηρίζεται στη συγκράτηση των δημοσίων δαπανών και στη διατήρηση μιας ελαφράς αυξητικής τάσης των δημοσίων εσόδων. Πρόκειται για μίγμα πολιτικής που ακολουθήθηκε με επιτυχία ως προς την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων – αλλά όχι χωρίς σημαντικό κόστος για την αύξηση του ΑΕΠ- τα τελευταία χρόνια. Με αυτή την έννοια, οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα κρίνονται κατ’ αρχήν εφικτοί.

Η εξακολούθηση μιας περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής μπορεί να καταστεί συμβατή με τους στόχους για διατήρηση θετικών ρυθμών μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ εφόσον συντρέξουν μια σειρά από θετικές εξελίξεις, συνδυαζόμενες με τα κατάλληλα μέτρα. Ανάμεσά τους ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην αναγκαιότητα μιας στοχευμένης ελάφρυνσης των φορολογικών βαρών που θα ευνοεί την τόνωση της παραγωγής όσο και κατηγορίες εισοδημάτων που στηρίζουν την εγχώρια ζήτηση. Σε κάθε περίπτωση, ο συνδυασμός υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης και υψηλών ασφαλιστικών εισφορών περιορίζει τη δυνατότητα της ιδιωτικής κατανάλωσης να συμβάλει πιο δυναμικά στην αύξηση του ΑΕΠ, και αυτό αποτυπώνεται στις αναθεωρημένες εκτιμήσεις του Μεσοπρόθεσμου 2019-2022.

Με δεδομένη την καθαρή αρνητική συμβολή του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών στην αύξηση του ΑΕΠ, απομένει ως μοναδικός προωθητικός παράγοντας ο σχηματισμός παγίου κεφαλαίου, και ειδικότερα οι ιδιωτικές επενδύσεις.