ΕΚΤ:  Ποια νοικοκυριά αποταμίευσαν εν μέσω πανδημίας

Έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποκωδικοποιεί την τάση των νοικοκυριών να αποταμιεύουν εν μέσω πανδημίας. 

Τα περιοριστικά μέτρα που επεβλήθησαν εν μέσω πανδημίας, μεταξύ των άλλων επιπτώσεων είχαν άμεση επίδραση στις αποταμιεύσεις των νοικοκυριών σε ολόκληρο τον κόσμο, και αποτελεί κι έναν από τους καταλύτες για την ανάκαμψη της οικονομίας. Την τάση αυτή κατέγραψε σε πρόσφατη μελέτη της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, υπογραμμίζοντας ότι το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών, όπως προήλθε από τους τομεακούς λογαριασμούς της ζώνης του ευρώ , αυξήθηκε κατακόρυφα το πρώτο εξάμηνο του 2020.

Έκτοτε κυμάνθηκε σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από ό, τι πριν από την πανδημία, αντικατοπτρίζοντας σε μεγάλο βαθμό την πτώση που προκλήθηκε από την πανδημία στην κατανάλωση. Οι τομεακοί λογαριασμοί αποδεσμεύονται με καθυστέρηση περίπου τριών μηνών. Ως εκ τούτου, πιο έγκυροι δείκτες, όπως οι μηνιαίες πληροφορίες για τις καταθέσεις και τα δάνεια των τραπεζών των νοικοκυριών, ήταν σημαντικοί καθώς παρείχαν πρώιμες πληροφορίες για την αξιολόγηση της δυναμικής των αποταμιεύσεων. Αυτοί οι δείκτες δείχνουν ότι ένα σημαντικό μέρος της πρόσθετης αποταμίευσης των νοικοκυριών συσσωρεύτηκε με τη μορφή τραπεζικών καταθέσεων και χαμηλότερου δανεισμού των νοικοκυριών. Οι αναλυτές της ΕΚτ επισημαίνουν επίσης ότι οι πληροφορίες από την έρευνα καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις προθέσεις των νοικοκυριών όσον αφορά τις αποταμιεύσεις τους επόμενους 12 μήνες αποδείχθηκαν επίσης χρήσιμες για τη μέτρηση των εξελίξεων.

Οι υψηλότερες αποταμιεύσεις αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό χαμηλότερη κατανάλωση, καθώς οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις έχουν σταθεροποιήσει το εισόδημα του τομέα των νοικοκυριών.

Το συνολικό εισόδημα των νοικοκυριών έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό από τη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας ως αποτέλεσμα των μεγάλων δημοσιονομικών μεταβιβάσεων.

Αυτό διαφέρει πολύ από τις εξελίξεις κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων περιόδων ύφεσης στη ζώνη του ευρώ, όταν το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε σημαντικά παρά τη πολύ μικρότερη πτώση της αποζημίωσης των εργαζομένων.

Ακούσια αποταμίευση

Η αύξηση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών ήταν σε μεγάλο βαθμό ακούσια. Λόγω των περιορισμών που επέβαλαν οι κυβερνήσεις και της ανησυχίας για την πανδημία, πολλά είδη κατανάλωσης ουσιαστικά δεν ήταν διαθέσιμα (π.χ. επισκέψεις σε εστιατόρια, συναυλίες και ταξίδια), οδηγώντας σε ακούσιες ή «αναγκαστικές» αποταμιεύσεις. Οι προληπτικές αποταμιεύσεις έπαιξαν επίσης σημαντικό, αν και πιο περιορισμένο, ρόλο.

Τα βραχυπρόθεσμα προγράμματα εργασίας όχι μόνο παρείχαν άμεση αποζημίωση για την απώλεια εισοδήματος από την εργασία, αλλά βοήθησαν επίσης στη διατήρηση των υφιστάμενων θέσεων εργασίας. Η φύση αυτών των δημοσιονομικών μέτρων φαίνεται επίσης ότι συνέβαλε στον περιορισμό του κινδύνου μελλοντικής απώλειας εισοδήματος και ως εκ τούτου στην ανάγκη για προληπτικές αποταμιεύσεις, αν και αυτό το αποτέλεσμα είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί.

Η μείωση της κατανάλωσης αντανακλά κυρίως τη μείωση της κατανάλωσης υπηρεσιών προς τους καταναλωτές. Στην αρχική μείωση της κατανάλωσης κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας και στις νέες πτώσεις κατά τα επόμενα κύματα κυριαρχούσαν οι χαμηλότερες δαπάνες για υπηρεσίες σε μεγαλύτερο βαθμό από ό, τι στις προηγούμενες ύφεσεις. Όταν χαλάρωσαν προσωρινά τα lockdown στο τρίτο τρίμηνο του 2020, οι δαπάνες για διαρκή αγαθά επανήλθαν στα επίπεδα πριν από την πανδημία, αλλά η ανάκαμψη των υπηρεσιών παρέμεινε υποτονική.

Ενώ η ανάκαμψη εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ανάκαμψη των υπηρεσιών, οι οποίες είναι λιγότερο επιρρεπείς σε συσσωρευμένες επιπτώσεις της ζήτησης, αυτό θα μπορούσε να αντισταθμιστεί σε κάποιο βαθμό με αντικατάσταση υπέρ της κατανάλωσης διαρκών αγαθών.

Ποια νοικοκυριά αποταμιεύσουν περισσότερο

Η συσσώρευση αποταμιεύσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχει συγκεντρωθεί σε νοικοκυριά μεγαλύτερης ηλικίας και υψηλότερου εισοδήματος. Και οι δύο ομάδες νοικοκυριών ήταν γενικά λιγότερο εκτεθειμένες σε απώλειες εργατικού εισοδήματος, καθώς είτε είναι ανενεργές είτε εργάζονται σε τομείς λιγότερο εκτεθειμένους στις επιπτώσεις της κοινωνικής απόστασης.

Οι δείκτες της έρευνας δείχνουν ότι δεν θα υπάρξει άμεση αύξηση στην ιδιωτική κατανάλωση. Τα νοικοκυριά ανέφεραν επίσης ότι οι προθέσεις τους για αγορά αυτοκινήτου τους επόμενους 12 μήνες παραμένουν κάτω από τα επίπεδα πριν από την COVID. Ενώ ορισμένες κατηγορίες δαπανών μπορεί να επωφελούνται από εξαιρετικά υψηλή ζήτηση, οι δείκτες της έρευνας δεν σηματοδοτούν ότι το επόμενο έτος η εκτεταμένη συσσωρευμένη ζήτηση που χρηματοδοτείται από υπερβολικές αποταμιεύσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας θα δώσει ισχυρή ώθηση στην ιδιωτική κατανάλωση.

Η πανδημία του COVID-19 έχει δημιουργήσει ένα οικονομικό σοκ που έχει επηρεάσει την ιδιωτική κατανάλωση και τις οικονομίες των νοικοκυριών με πολύπλοκο τρόπο. Ενώ αρκετοί παράγοντες υποδηλώνουν ότι η συσσωρευμένη πλεονάζουσα εξοικονόμηση θα μπορούσε να απορροφηθεί εύκολα για καταναλωτικούς σκοπούς, άλλοι παράγοντες υποδηλώνουν ότι αυτό μπορεί να μην είναι τόσο απλό. Συνολικά, η πιθανότητα άμεσης επαναρρόφησης της συσσωρευμένης περίσσειας εξοικονόμησης για μελλοντικούς σκοπούς κατανάλωσης παραμένει περιορισμένη.