Ελληνική κοινωνία: Σε ποια… ώρα;

Του Κώστα Παπαδημητρίου*
Στην πολύ γνωστή ελληνική ταινία της δεκαετίας του ’60, «Κοινωνία Ώρα Μηδέν», ο Νίκος Κούρκουλος αναλαμβάνει ως εμπειρογνώμονας να εξιχνιάσει τα αίτια ενός αεροπορικού δυστυχήματος. Από τα πρώτα που μαθαίνει ο θεατής της ταινίας είναι ότι ο χώρος του δυστυχήματος (εκεί που το αεροπλάνο είχε συντριβεί στο έδαφος) ήταν για καιρό αποκλεισμένος από κάθε είδους περίεργους και φυλασσόμενος μέρα-νύχτα από την αστυνομία… Ο ίδιος ο εμπειρογνώμονας δείχνει τα απαραίτητα προκειμένου να του επιτραπεί η είσοδος και η επιτόπου έρευνα.

Ατυχώς, 60 περίπου χρόνια αργότερα, στο πραγματικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, όπου 57 άνθρωποι έχασαν άδικα τη ζωή τους και άλλοι 180 τραυματίστηκαν, ο χώρος όχι μόνο δεν διαφυλάχθηκε αλλά γρήγορα αλλοιώθηκε πλήρως και μάλιστα με κρατική ευθύνη… Και το θέμα δεν είναι η παρέμβαση αυτή καθ’ εαυτή που σαφώς δεν έπρεπε να γίνει αλλά το ότι σήμερα, ένα έτος μετά, ουδείς αναλαμβάνει την ευθύνη της απόφασής της, παρότι προφανώς γνωρίζουμε ποιο συνεργείο πήγε και έριξε πέτρες και ποιος εργολάβος έκανε την ασφαλτόστρωση κ.λπ.

Ποιός (και γιατί) έδωσε την εντολή; ΑΓΝΩΣΤΟΝ! Το μαθαίνουμε σιγά σιγά από τη δημοσιογραφία, αφού πρωτομίλησαν γι’ αυτό οι οικογένειες των θυμάτων, που παίζουν οι ίδιες, ελλείψει υπεύθυνου φορέα, έναν ρόλο επισπεύδοντος ενδιαφερόμενου. Αρχικά μπλέχτηκε ο π. περιφερειάρχης Θεσσαλίας, οι υπηρεσίες του οποίου “μπάζωσαν” το έδαφος εξαφανίζοντας όποια στοιχεία υπήρχαν, στη συνέχεια ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας (τότε υφυπουργός στον πρωθυπουργό), ο οποίος ανενδοίαστα πέρυσι σε συνεντεύξεις του σε τοπικά κανάλια (συνέντευξη σε ΤRΤ στις 7-3-2023)  ανακοίνωνε ότι ο ίδιος ως προφανώς αρμόδιος είχε φροντίσει για την αποκατάσταση του χώρου (“…στο έργο συλλογής και αποκατάστασης στο πεδίο του τραγικού δυστυχήματος, έχουν περισυλλεχθεί και μεταφερθεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο τα συντρίμμια και τα βαγόνια του τραγικού δυστυχήματος των δύο αμαξοστοιχιών, που περιλάμβανε είκοσι τέσσερα βαγόνια/μηχανές συνολικού βάρους κοντά στους 2.000 τόνους, ενώ ο χώρος έχει αποκατασταθεί” έγραφε το δελτίο τύπου 7ης-3-2023), φέτος εξίσου ανενδοίαστα, δήλωσε “αναρμόδιος” και τα φόρτωσε στην Πυροσβεστική, που δήθεν ζήτησε την τακτοποίηση του χώρου.

Ο υπεύθυνος αξιωματικός της Πυροσβεστικής ωστόσο, σε μία σαφέστατη και περιεκτική δήλωσή του, αρνήθηκε ότι ζήτησε κάτι άλλο πέραν κάποιας προσωρινής στήριξης του αναγκαίου βαρέος γερανού, προκειμένου να διερευνήσουν ενδελεχώς την κατάσταση… Επιπλέον και σημαντικότερο, ο ύπατος ερευνητής γεγονότων τέτοιας σημασίας, η Δικαιοσύνη, δια των αρμοδίων οργάνων της (εισαγγελείς, ανακριτές), δεν φαίνεται να ανέλαβε άμεσα τη συνολική εποπτεία-ευθύνη του χώρου και της έρευνας απόδοσης ευθυνών, κάτι που έπρεπε να είναι αυτονόητο και σίγουρα δεν προστάτευσε καθόλου (…) τον χώρο όπου έχασαν άδικα τη ζωή τους 57 άνθρωποι.

Αν συνυπολογίσουμε το ότι, οι διαστάσεις αυτές του μοιραίου δυστυχήματος έρχονται τώρα στο φως και αποκτούν έντονη δημοσιότητα, ενώ όταν συνέβησαν (όταν η Περιφέρεια ασφαλτόστρωσε το κρίσιμο πεδίο) δεν τους είχε δοθεί η πρέπουσα σημασία ούτε από τη Δικαιοσύνη (…) ούτε από την ερευνητική δημοσιογραφία (πλην ελαχίστων, που όμως δεν συγκίνησαν…) ούτε από κάποιον άλλο ελεγκτικό φορέα του Κράτους (Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων, Επιτροπή Εξέτασης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων, Πυροσβεστικό Σώμα, Ελληνική Αστυνομία κ.λπ.) ούτε από την Επιτροπή της Βουλής, όπου ανέδειξε το θέμα με τη συγκλονιστική κατάθεσή της η εκπρόσωπος των οικογενειών των θυμάτων, μάλλον κατανοούμε γιατί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μας έψεξε για την κατάσταση του Kράτους Δικαίου στη χώρα μας… Υπενθυμιστικά, η κινηματογραφική ταινία τότε είχε τον τίτλο «Κοινωνία, Ώρα Μηδέν»…

* εμπειρογνώμονας Δημόσιας Διοίκησης