Ελληνοτουρκικά: Τι κοστούμι μας ετοιμάζουν στην Ουάσιγκτον;

Η πρόσφατη κλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο από πλευράς Τουρκίας, με τις παραβιάσεις-ρεκόρ, τις υπερπτήσεις σε όλα τα μεγάλα νησιά του αρχιπελάγους αλλά και την προκλητική ρητορική των αυλικών του Ερντογάν, είναι αφορμή για εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Συμπερασμάτων που αφορούν στην στρατηγική των απέναντι, την υποδοχή αυτής από «συμμάχους» και εταίρους σε Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες, και κυρίως τη δική μας στάση απέναντι σε αυτήν.

Κατ’ αρχάς, επιβεβαιώνεται με τον πλέον δραματικό για τη χώρα μας τρόπο, πως ο Ερντογάν διανύει περίοδο… ξεσαλώματος, εκμεταλλευόμενος τη συγκυρία και «παίζοντας» με Ρωσία και Δύση κατά το δοκούν. Ο «ειρηνοποιός» στον ρωσοουκρανικό πόλεμο έχει καταφέρει την μια μέρα να δέχεται συγχαρητήρια από το Ζελένσκι για τον ρόλο του στην κρίση και τη φιλία του προς τον ουκρανικό λαό και την επομένη να δέχεται τις ευχαριστίες του Πούτιν για τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στη διαδικασία ανταλλαγής Αμερικανών και Ρώσων αιχμαλώτων.

Το τελευταίο είναι και το πιο ανησυχητικό. Γιατί ο Τούρκος πρόεδρος δεν περιορίζεται, όπως αποδεικνύεται, μόνο στις δημόσιες και επίσημες διπλωματικές πρωτοβουλίες για να το «παίξει παράγοντας» στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα. Αναπτύσσει και παρασκηνιακή δραστηριότητα, μέσω αθέατων διαπραγματεύσεων και κρυφών επικοινωνιών, ανάμεσα στους δυο αντιπάλους, πάντα με τον μανδύα του επιτήδειου –και διπλά κερδισμένου- ουδέτερου. Με τις «πλάτες» των δυο μεγάλων, ο Ερντογάν μπορεί και δηλώνει ανερυθρίαστα ότι καταβάλλει προσπάθειες «για την επικράτηση της διαρκούς ειρήνης στην περιοχή και να ξεπεραστεί η κρίση ανάμεσα στους δυο γείτονες της Τουρκίας», αυτός ο ηγέτης μιας χώρας που έχει εισβάλλει και πραγματοποιεί εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά μιας εθνότητας σε δυο όμορα κράτη και που απειλεί συνεχώς μια σύμμαχο χώρα και μέλος της Ε.Ε.

Κι όμως ο πειρατής της Ανατολικής Μεσογείου, ο μόνιμος παραβάτης του διεθνούς δικαίου και μεγαλύτερος αναθεωρητής των διεθνών συνθηκών ειρήνης μπορεί και «βαπτίζει» το άσπρο μαύρο και το θύτη θύμα και τούμπαλιν. Την ώρα που στην ελληνική κυβέρνηση προσπαθούν να ξεπεράσουν την παγωμάρα και την αμηχανία του μπαράζ των υπερπτήσεων της 27 ης Απριλίου, με ένα non paper οι τουρκικές υπηρεσίες ασφαλείας ενημερώνουν τα ελληνικά μέσα (!) για τις υπερπτήσεις που πραγματοποίησαν ελληνικά μαχητικά στα Δίδυμα, το Ντάλαμαν και άλλες περιοχές κοντά στα Μικρασιατικά παράλια στις 26 Απριλίου, όταν σημειώθηκαν έξι παραβιάσεις. Δυο ακόμα έγιναν στις 27 Απριλίου, την ημέρα δηλαδή που η Τουρκία έσπασε κάθε ρεκόρ προκλητικότητας και 22 παραβιάσεις την Πέμπτη 28 Απριλίου. «Από τα τουρκικά μαχητικά δόθηκε ισχυρή απάντηση στα ελληνικά εναέρια μέσα που συνέχισαν τις παραβιάσεις τους και χθες» λέει το περίφημο non paper, συνέχεια των όσων ισχυρίστηκε ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, Τανζού Μπιλγκίτς.

Το χρονικό της κλιμακούμενης έντασης απλά δείχνει την πραγματικότητα. Με αφορμή την τουρκική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» επί 20ημέρου το Αιγαίο είχε γίνει «σουρωτήρι» από τα τουρκικά αεροσκάφη, οι παραβιάσεις συνεχίστηκαν Μεγάλη Εβδομάδα και Πάσχα –κατά παράβαση της διακρατικής συμφωνίας για σεβασμό στις θρησκευτικές εορτές των δυο χωρών- για να φτάσουμε στα όρια του θερμού επεισοδίου στις 27 Απριλίου.

Οι δυο γραμμές

Για να γυρίσουμε στα καθ’ ημάς, η αντίδραση της Αθήνας ήταν δυο διαβήματα σε υψηλούς τόνους από το ΥΠΕΞ προς τον Τούρκο Πρέσβη, η δήλωση Μητσοτάκη στο περιθώριο της συνάντησης με την Φινλανδή πρωθυπουργό Σ. Μαρίν «να σταματήσει άμεσα η Τουρκία» την επιθετική συμπεριφορά, «που υπονομεύει την ενότητα του ΝΑΤΟ», και η αναβάθμιση της επιχειρησιακής ετοιμότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, με «όπλισμα» της αεράμυνας στα νησιά, πρωτοβουλία που αποδίδεται στην στρατιωτική ηγεσία και που σύμφωνα με πληροφορίες δεν έτυχε και της πλήρους επιδοκιμασίας από πλευράς πολιτικής ηγεσίας.

Παρεμπιπτόντως, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος έλαμψε δια της απουσίας του από τα τεκταινόμενα. Χωρίς δήλωση ή δημοσιοποίηση κάποιας πρωτοβουλίας του σε συνεννόηση με ομολόγους του στο ΝΑΤΟ ή την Ευρώπη, έγινε γνωστό σε δεύτερο χρόνο ότι απουσίαζε και ως φυσική παρουσία από την Αθήνα καθώς βρισκόταν στο Παρίσι για να… παρασημοφορηθεί από την Γαλλίδα ομόλογο του Σ. Παρλί. Η προσπάθεια του να διασκεδάσει τις εντυπώσεις με την «αποκάλυψη» των sms που αντάλλαξε με τον Ακάρ δεν χρειάζεται καν να μπει σε διαδικασία σοβαρής κριτικής.

Αυτό, ωστόσο, που πρέπει να προβληματίσει είναι ότι τα επιχειρησιακά αντανακλαστικά που έδειξαν οι Ένοπλες Δυνάμεις, ως αυταπόδεικτη απόδειξη της αποτρεπτικής ισχύος τους στους απέναντι, δεν έτυχαν πολιτικής επιδοκιμασίας. Αυτή η εικόνα των δυο γραμμών αποτυπώθηκε και στο «μάζεμα» της διαρροής περί ενεργοποίησης της αεράμυνας των νησιών, μέσω «διόρθωσης» ότι πρόκειται για άσκηση ετοιμότητας.

«Αποκαλυπτήρια» στον Λευκό Οίκο

Ένα ακόμα συμπέρασμα/ερώτημα αφορά στο αν τελικά η Αθήνα διαβάζει σωστά τα όσα συμβαίνουν. Αν είναι σωστές οι εκτιμήσεις για παράδειγμα σε ποιο σημείο βρίσκονται οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις ή ποιες είναι οι προθέσεις του Μπάιντεν έναν της Άγκυρας. «Το μεγάλο πρόβλημα της Τουρκίας εκτός από τους δικούς μας εξοπλισμούς είναι ότι αυτή τη στιγμή είναι κομμένη από τα προγράμματα αναβαθμίσεως των αεροσκαφών τους και αγοράς νέων αεροσκαφών» σημείωνε στον Σκαϊ ένας από τους πλέον έμπειρους Έλληνες αναλυτές της διεθνούς κατάστασης, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και υφυπουργός Παιδείας Άγγελος Συρίγος. Λίγες ώρες αργότερα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αν. Μπλίνκεν μόνο που δεν παρέδωσε τα… κλειδιά των νέων F-16 στην Άγκυρα. «Πρέπει να επιταχύνουμε τις διαδικασίες πώλησης, να ξεπεράσουμε αυτή τη γραφειοκρατία και να συνεργαστούμε με τους συμμάχους μας όπως η Τουρκία και η Ινδία» είπε την ώρα που τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αποκάλυπταν την ύπαρξη διμερών συνομιλιών μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας για την πώληση περίπου 40 μαχητικών αεροσκαφών F-16 και 80 κιτ για τον εκσυγχρονισμό αυτών που ήδη έχουν.

Σε αυτό το κλίμα –αν δεν συμβεί κάτι θεαματικότερο στις δυο εβδομάδες- θα ταξιδέψει ο Κ. Μητσοτάκης για να συναντηθεί με τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Μια συνάντηση-ψήφος εμπιστοσύνης κατά τα κυβερνητικά μέσα, που έχει «εξαγριώσει» τον Ερντογάν και που δείχνει πως οι ΗΠΑ βλέπουν στην Ελλάδα έναν πιστό και συνεπή σύμμαχο. Το τι θα πουν Μητσοτάκης και Μπάιντεν έχει τεράστιο ενδιαφέρον, από τις απαιτήσεις για νέα «συνεισφορά» σε αμυντικό εξοπλισμό στους Ουκρανούς –υπενθυμίζεται πως τα «συμβατά» όπλικα συστήματα με τα ουκρανικά είναι σπαρμένα σε όλο το Αιγαίο- μέχρι τις ελληνοτουρικές σχέσεις, που αρχίζουν από το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο και τα «δικαιώματα των δικαιούχων» μέχρι τον ενάεριο χώρο του Αιγαίου.