Επικοινωνία μετεωρολογικών προγνώσεων ακραίου καιρού και κοινωνική σύγχυση

Του Γιώργου Παπαβασιλείου*
Με αφορμή την επικείμενη σημαντική άνοδο της θερμοκρασίας στη χώρα μας τις επόμενες ημέρες γίναμε για ακόμη μια φορά μάρτυρες της συνεπακόλουθης (και πλέον συνήθους) φρενίτιδας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Αυτή η φρενίτιδα εκδηλώνεται άλλοτε με υπερβολικούς τίτλους και άλλοτε με αβάσιμες και πολλές φορές αντιεπιστημονικές αναλύσεις μη μετεωρολόγων με μοναδικό αυτοσκοπό την αυτοπροβολή και την ματαιοδοξία του ποιος/α το είπε πρώτος/τη. Έτσι εύλογα άνοιξε η συζήτηση για ακόμη μια φορά γύρω από την επιστημονική επικοινωνία και τη κοινωνική σύγχυση που δημιουργείται όταν αυτή γίνεται με το λάθος τρόπο και από τα λάθος άτομα μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτό φυσικά να τονίσουμε ότι δεν αποτελεί πρωτοτυπία των “θερμών” καιρικών μοτίβων αλλά αφορά ευρύτερα κάθε καιρικό μοτίβο, γεγονός που απλά γίνεται πιο εμφανές όταν συζητάμε για την εκδήλωση ακραίου καιρού (π.χ., ψυχρές εισβολές, ακραίες χιονοπτώσεις, ακραίες καταιγίδες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές). Φυσικά αυτό δεν αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία αλλά είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, δύσκολα διαχειρίσιμο από την επιστημονική κοινότητα.

Στόχος κάθε επιστήμονα μετεωρολόγου που ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει στο ευρύ κοινό είτε μία τυπική μετεωρολογικά ημέρα είτε ένα ακραίο και πιθανώς επικίνδυνο καιρίκο φαινόμενο με πιθανές σημαντικές επιπτώσεις για τον άνθρωπο και τη φύση, είναι να μεταφέρει περιεκτικά και τεκμηριωμένα τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του φαινομένου. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται πολύ προσεκτικό φιλτράρισμα της πληροφορίας που προκύπτει από την ανάλυση πολλών μετεωρολογικών δεδομένων και εν συνεχεία την προσαρμογή της επικοινωνίας αυτής της πληροφορίας ώστε να να γίνει όσο πιο απλή και κατανοητή από το ευρύ κοινό.

Το ευρύ κοινό στην Ελλάδα, εν αντιθέσει με άλλες χώρες, δεν είναι εξοικειωμένο με μετεωρολογικούς όρους και εκεί πρέπει να επενδύσουμε ώς επιστημονική κοινότητα πολύ χρόνο και ενέργεια ώστε σταδιακά να εκπαιδεύσουμε τον κοσμο σε όρους και μετεωρολογικά φαινόμενα. Επίσης οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τον κόσμο και να επικοινωνούμε την αβεβαιότητα που συνοδεύει ένα καιρικό φαινόμενο είτε ώς προς την ένταση του είτε ώς προς την χωρική και χρονική κατανομή του. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες κακοποίησης της επιστήμης της μετεωρολογίας από μη μετεωρολόγους, κατα βάση παρουσιαστές καιρού σε μεγάλα δίκτυα της χώρας αλλά όχι μόνο, η οποία λόγω προσβασιμότητας και έκθεσης παίρνει πολύ γρήγορα ανεξέλεγκτες διαστάσεις δημιουργώντας μια συνεπακόλουθη σύγχυση στο ευρύ κοινό. Αν όμως θέλουμε να κάνουμε βήματα μπροστά, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επενδύσουμε στην επιστημονική επικοινωνία, δίνοντας βήμα σε μετεωρολόγους, και να στοχεύσουμε στην καλλίεργεια μιας νοοτροπίας, επαγρύπνισης και καλύτερης ενημέρωσης η οποια συμβάλει στην πρόληψη και την προστασία της κοινωνιας.

Τώρα όσον αφορά τις επόμενες ημέρες και σύμφωνα με τα νεότερα προγνωστικά στοιχεία, από την Τρίτη 11.07 αναμένουμε σταδιακή άνοδο της θερμοκρασίας στη χώρα μας σε πάνω από τα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα. Η άνοδος της θερμοκρασίας θα γίνει πιο αισθητή κυρίως από την Τετάρτη 12.07 οπότε και αναμένουμε σταδιακά να σημειωθούν τοπικά 38 – 40 ˚C. Το χρονικό διάστημα μεταξύ Πέμπτης και Σαββάτου 13 – 15.07 η θερμοκρασία αναμένεται να σημειώσει περαιτέρω άνοδο και θα ξεπεράσει σε αρκετές περιοχές τους 40 και τοπικά τους 42 ˚C. Από την Κυριακή 16.07 ξεκινάει μια περιόδος μεγαλύτερης προγνωστικής αβεβαιότητα όπου η θερμοκρασία αναμένεται να σημειώσει μικρή πτώση αλλά να διατηρηθεί σε πάνω από τα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα. Τέλος, αξίζει να τονίσουμε ότι με την επικράτηση θερμών και ξηρών συνθηκών στη χώρα μας τις επόμενες ημέρες αναμένουμε και σταδιακή άνοδος της επικινδυνότητας για δασικές πυρκαγιές σε μεγάλο μέρος της χώρας μας και θα πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα και επαγρύπνηση.

*Διδάκτωρ Μετεωρολογίας του Karlsruhe Institute of Technology και μεταδιδακτορικός ερευνητής της πυρομετεωρολογικής ομάδας FLAME της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών