Ερασιτεχνικό Θέατρο: Μία άσκηση συλλογικής δημιουργίας

Γράφει ο Πάνος Σκουρολιάκος*
Αρχέγονη είναι η ανάγκη του ανθρώπου να νιώσει, να αισθανθεί και να σκεφθεί για τα του βίου του. Τι θα τον διευκόλυνε για αυτήν την παρατήρηση και την ενεργοποίηση της συγκίνησης; Μα η κατασκευή μιας άλλης ζωής. Μιας άλλης πραγματικότητας. Συμπεφωνημένα ψευδούς, αλλά με όλες τις προϋποθέσεις της αληθινής. Δημιουργεί, λοιπόν, το θέατρο. Τοποθετεί απέναντί του αυτή την κατασκευασμένη πραγματικότητα και την παρατηρεί.

Συμπεριφέρεται ως επιστήμονας στο εργαστήριό του. Δοκιμάζει δόσεις, αναλογίες, αντιδράσεις, συγκρούσεις. Υλικό του, αποτελούν γεγονότα, ανθρώπινοι χαρακτήρες, πράξεις που πηγάζουν από τα συναισθήματα, αλλά και τα επηρεάζουν, ώστε να καταλήξει εντέλει σε συμπεράσματα και διδάγματα ζωής. Είναι μια επιστημονική διαδικασία το θέατρο; Όχι. Και τούτο γιατί, πρωτίστως, είναι ψυχαγωγία. Αγωγή ψυχής. Ζητούμενο, δε, είναι να εκπληρεί και τις δύο έννοιες του όρου.

Καλλιέργησε και έφτασε σε υψηλά επίπεδα την τέχνη του θεάτρου, ο άνθρωπος. Ασχολήθηκε φανατικά με αυτήν και την εξέλιξε. Την εμπλούτισε με ό,τι καλύτερο είχαν να προσφέρουν και οι άλλες τέχνες. Στους ήχους, τα χρώματα, την κίνηση, τα κείμενα. Και το κοινό, ακολούθησε την συντεχνία των θεατρίνων, απολαμβάνοντας, επιβραβεύοντας ή απορρίπτοντας τα έργα της.

Όμως, η ανάγκη για τη συμμετοχή στο μυστήριο του θεάτρου, ωθεί τον θεατή να γίνει ο ίδιος δημιουργός και μαζί με άλλους από τον κοινωνικό του περίγυρο, να καταθέσουν τη δική τους δημιουργική αγωνία πάνω στη σκηνή. Γράφοντας έργα ή διαλέγοντας κάποιο από τα καταξιωμένα του παρελθόντος, τα μέλη είτε ενός εργασιακού χώρου, είτε μιας γειτονιάς είτε ενός σχολείου ή πανεπιστημίου, γίνονται ηθοποιοί, συγγραφείς, σκηνοθέτες, τεχνικοί. Πολλές φορές, η ανάγκη επιβάλλει να συμμετέχουν και με περισσότερες της μιας ιδιότητες. Άλλες πάλι, να μοιράζονται την ευθύνη μιας εξ’ αυτών με πολλούς άλλους μαζί, λόγω της μεγάλης διαθεσιμότητας.

Έτσι λοιπόν, δημιουργείται το Ερασιτεχνικό Θέατρο. Δεν είναι απλώς ένας χώρος, όπου κάποιοι «αδαείς» προσεγγίζουν μια τέχνη δύσκολη και απαιτητική. Είναι, κυρίως, ένα πεδίο όπου ασκείται κάποιος στη συμμετοχή στην ομάδα και στη συλλογική δημιουργία. Το θέατρο δεν είναι μοναχική τέχνη, όπως η ποίηση ή η ζωγραφική. Είναι τέχνη συλλογική, η οποία και εμπεριέχει τις άλλες τέχνες. Τις θέλει συνδημιουργούς και απαιτεί «θεατρική και σκηνική συντροφικότητα». Για να κατακτήσει κανείς αυτή τη συντροφικότητα, πρέπει και να την θέλει, αλλά και να αφοσιωθεί στην εμπέδωσή της. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο ερασιτέχνης καλλιεργείται, εντρυφώντας σε κείμενα, ιστορικότητα, κοινωνικές συνθήκες, ψυχολογικές παραμέτρους. Μορφώνεται εντός της ομάδας και του στόχου της, συνεισφέροντας και ο ίδιος στη μόρφωση και την καλλιέργεια των άλλων, με τη δική του συμβολή, τη δική του «προίκα».

Είναι μεγάλη η ιστορία του Ερασιτεχνικού Θεάτρου στη διαδρομή του λαού μας. Από τις «Ζακυνθινές Ομιλίες» (το ερασιτεχνικό «θέατρο του δρόμου» στη Ζάκυνθο, που καταγράφηκε από το 1666 και συνεχίζει έως και σήμερα), το ιησουίτικο προπαγανδιστικό θέατρο στα νησιά του Αιγαίου (γύρω στα 1600 με 1700), το θέατρο που αναπτύχθηκε πριν από την επανάσταση του ‘21 στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και στα παλάτια των Ελλήνων (Ρωμιών) ηγεμόνων, το Θέατρο του Βουνού από το ΕΑΜ κατά την αντίσταση στη γερμανική κατοχή, το φοιτητικό θέατρο, το θέατρο στα σχολεία, στους εργασιακούς χώρους, θέατρο ιδιαίτερων κατηγοριών όπως ΑμΕΑ, έως και τις μικρές ή μεγάλες ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες, σε όλες τις γωνιές της χώρας. Σήμερα, πολλά και άξια λόγου φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου φιλοξενούν τις δημιουργίες των ερασιτεχνών ηθοποιών, συμβάλλοντας στην επικοινωνία των θιάσων και την ευγενική άμιλλα μεταξύ τους.

Το Ερασιτεχνικό Θέατρο δίνει την ευκαιρία σε πολλά μέλη του να ανακαλύψουν το τάλαντό τους και κάποιοι από αυτούς να ακολουθήσουν την τέχνη του Διόνυσου ως αποκλειστικοί θεράποντές της. Προικίζει, λοιπόν, το επαγγελματικό θέατρο με νέο, πολύτιμο δυναμικό. Αλλά κυρίως, χαρίζει σε όσους συμμετέχουν την ικανοποίηση της συλλογικής προσπάθειας, τη χαρά της δημιουργίαςκαι την εμπειρία της ανακάλυψης νέων κόσμων και ανθρώπινων πτυχών, που δεν είχαν φανταστεί ακόμα και για διπλανά τους, γνωστά, οικεία πρόσωπα. Πάνω από όλα όμως, δίνει τη χαρά της προσφοράς στη μικρή τους πόλη, στο σχολείο, στο εργατικό συνδικάτο, στην κοινωνία.

* Βουλευτής Περιφέρειας Ανατολικής Αττικής,
αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.