Ευρωεκλογές 2019: Μάχη για την “ψυχή” της Ευρώπης κόντρα στο… φάντασμα του φασισμού

Λίγα 24ωρα πριν τις ευρωεκλογές οι απρόσμενες πολιτικές εξελίξεις στην Αυστρία, με το σκάνδαλο «Ίμπιζα», τον διασυρμό ενός από τα κυριότερα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης και την προκήρυξη πρόωρων εθνικών εκλογών, ήρθαν να ταράξουν το πολιτικό σκηνικό της Ευρώπης και να αναπτερώσουν τις ελπίδες των δημοκρατικών δυνάμεων στη μάχη τους απέναντι στην επέλαση της ακροδεξιάς.

Προφανώς, το αν η αποδόμηση της ρητορικής των ακροδεξιών ως δήθεν «καθαρών» και «αδιάφθορων» απέναντι στα «βρώμικα» συστημικά κόμματα εξουσίας θα έχει πραγματικό αντίκτυπο στην κάλπη θα φανεί στο… χειροκρότημα. Άλλωστε, γεγονός είναι ότι μεσολαβούν και τα ιδιαιτέρα πολιτικά δεδομένα σε κάθε κράτος μέλος. Όμως, γεγονός είναι ότι το timing ήταν εξόχως βολικό για τη δημοκρατική Ευρώπη, που δεν θα αφήσει το απρόσμενο αυτό δώρο ανεκμετάλλευτο.

Σε κάθε περίπτωση θα προσπαθήσουμε να αποτυπώσουμε κάποια βασικά στοιχεία που αφορούν τα προεκλογικά πολιτικά δεδομένα σε χώρες-κλειδιά της Ε.Ε.

Γερμανία: Παραμένει ερώτημα το αν η Άνγκελα Μέρκελ ολοκληρώσει τη θητεία της

Η φετινή ευρωκάλπη είναι πιθανόν να εξελιχτεί σε ορόσημο για το εγχώριο πολιτικό σκηνικό. Ο πρώτος λόγος είναι ότι αναμένεται να επιβεβαιώσει ότι οι νέες ισορροπίες δυνάμεων ανάμεσα στα κόμματα, όπως αποτυπώθηκαν στις τελευταίες εθνικές εκλογές, έχουν παγιωθεί. Μιλάμε για την αποδόμηση των κομμάτων εξουσίας συνολικά, την κατάρρευση των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και την ενδυνάμωση των Πρασίνων ως τη νέα ισχυρή φωνή της αντιπολίτευσης.

Στις δημοσκοπήσεις ο δεξιός συνασπισμός Χριστανοδημοκρατών/ Χριστιανοκοινωνιστών (CDU/CSU) πέφτει στο 28% και το SPD καταρρέει στο 15%, που σημαίνει ότι ο λεγόμενος «μεγάλος συνασπισμός» χάνει συνολικά 20 (!) μονάδες σε σχέση με τις ευρωεκλογές του 2014. Στον αντίποδα οι Πράσινοι διατηρούν τη δυναμική των εθνικών εκλογών και ανεβαίνουν στη δεύτερη θέση με περίπου 19% (που μεταφράζεται σε αύξηση 8%). Κερδισμένη στο 12% εμφανίζεται και η ευρωσκεπτικιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία, αν και όχι με τη δυναμική που εμφανίζουν οι ακροδεξιοί σε άλλες χώρες (όπως η Γαλλία και η Ιταλία).

Το αποτέλεσμα αυτό ενδέχεται να επιταχύνει τις εσωτερικές εξελίξεις, με τη φημολογία ότι η Άνγκελα Μέρκελ δεν θα ολοκληρώσει τη θητεία της (που λήγει το 2021) να βρίθει. Μάλιστα, πολλοί θεωρούν ότι η προγραμματισμένη ομιλία της καγκελαρίου, στις 30 Μαΐου, μπορεί να έχει αποχαιρετιστήριο χαρακτήρα, καθώς αρχές Ιουνίου ακολουθεί ένα κρίσιμο εσωκομματικό ραντεβού του κομματικού μηχανισμού του CDU (μεταξύ άλλων και για να γίνει απολογισμός του ευρω-αποτελέσματος).

Γαλλία: Στα ύψη το πολιτικό θερμόμετρο ακόμη και στη… σκιά των «κίτρινων γιλέκων»

Στη Γαλλία οι εκάστοτε πρόεδροι σπάνια έχουν ενεργό ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωεκλογές, θέλοντας να κρατήσουν σαφείς τις διαχωριστικές γραμμές με την εγχώρια πολιτική σκηνή. Ο Εμμανουέλ Μακρόν έσπασε την παράδοση αυτή, γνωρίζοντας το υψηλό διακύβευμα για τον ίδιο και την κυβέρνησή του.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν σταθερά στην πρώτη θέση, όμως η διαφορά της με το κεντρώο κόμμα του Μακρόν δεν ξεπερνά τις μία-δυο μονάδες. Από εκεί και πέρα, οι υπόλοιπες δυνάμεις κινούνται πολύ χαμηλότερα.

Η οριακή διαφορά ανάμεσα στους δύο βασικούς μονομάχους ανεβάζει κάθετα το πολιτικό θερμόμετρο σε ένα διάστημα που η παρατεταμένη δράση του κινήματος των «κίτρινων γιλέκων» είχε ήδη φέρει σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση και έχει πλήξει την απήχηση του γάλλου ηγέτη.

Η κυρία Λεπέν, όπως και γενικότερα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, θέλει να αναδείξει την κάλπη σε δημοψήφισμα κατά του Μακρόν και των πολιτικών του. Αντιστοίχως, ο ίδιος θέλει μέσα από την κάλπη να σφραγίσει τα σχέδιά του για την επαναδιαμόρφωση της Ευρώπης, με τον ίδιο σε ρόλο κορυφαίου Ευρωπαίου ηγέτη. Ειδικά το τελευταίο φαίνεται και μέσα από τη νέα κεντρώα ευρωπαϊκή πλατφόρμα που δημιούργησε, την «Αναγέννηση», με στόχο να εξελιχτεί σε νέα πολιτική ομάδα στην Ευρωβουλή, συμπιέζοντας τις παλιές δυνάμεις του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών.

Ιταλία: Ο μεγαλύτερος ακροδεξιός… κίνδυνος τρώει pasta και πίνει καπουτσίνο!

Στην Ιταλία, στο πρόσωπο του Ματέο Σαλβίνι, του ηγέτη της Λέγκας του Βορρά, η ευρωπαϊκή ακροδεξιά συναντά την κυριότερη φωνή της. Η Λέγκα, όχι μόνο έχει διατηρήσει τη δυναμική των τελευταίων εθνικών εκλογών, αλλά έχει ενισχύσει τα ποσοστά της σε σημείο που να θεωρείται ο μεγαλύτερος κερδισμένος της κάλπης στην Ευρώπη συνολικά. Μάλιστα, με το ποσοστό της να έχει εκτοξευτεί στο 30% εκτιμάται ότι θα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στην Ευρωβουλή, μετά τους γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες.

Αν η πρόβλεψη αυτή επιβεβαιωθεί, ανοίγει τον δρόμο για σημαντικές εξελίξεις. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σημαίνει ότι ο Σαλβίνι θα προχωρήσει γοργά με τα σχέδιά του να σχηματίσει ένα ισχυρό μέτωπο ευρωσκεπτικιστών στη νέα Ευρωβουλή, σε συνεργασία με έτερους ομοϊδεάτες του, επηρεάζοντας τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και την κατεύθυνση των αποφάσεων στις Βρυξέλλες. Αντιστοίχως, σε τοπικό επίπεδο δεν αποκλείεται να έχουμε πολιτικές αλλαγές. Η ολοένα εντεινόμενη κόντρα του με τους κυβερνητικούς του συμμάχους, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, που δυσφορεί διότι ο συνεταίρος τους έχει πάρει… κεφάλι και απαιτεί αυξημένο ρόλο και λόγο, δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε διάλυση της συνεργασίας τους και εκ νέου προσφυγή της χώρας στις κάλπες. Άλλωστε, ο Σαλβίνι θεωρεί ότι μία νέα εθνική κάλπη θα τον ευνοήσει.

Σημειώνουμε πως οι Πεντάστεροι εμφανίζονται, επίσης, ανεβασμένοι (με το κέρδος τους στις 7 μονάδες), συντηρώντας την εικόνα ενίσχυσης των αντισυστημικών δυνάμεων, έναντι των παραδοσιακών παλιών κομμάτων εξουσίας. Όμως, το 18%-20% που συγκεντρώνουν σαφώς αλλάζει τις εσωτερικές ισορροπίες στον κυβερνητικό συνασπισμό.

Ισπανία: Διχασμός και μία από τα ίδια στη χώρα των… tapas

Με νωπό ακόμη το αποτέλεσμα της εθνικής κάλπης του Απριλίου, τα ισπανικά κόμματα γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να περιμένουν σημαντικές αλλαγές. Πραγματικά, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τους Σοσιαλιστές να καταγράφουν μία ακόμη πρωτιά στην ευρωκάλπη, η οποία θα είναι σημαντική σε ένα διάστημα που δεν έχουν καταφέρει ακόμη να σχηματίσουν κυβέρνηση.

Στον αντίποδα, το πάλαι ποτέ κορυφαίο κόμμα εξουσίας, το δεξιό Λαϊκό Κόμμα αγωνίζεται ακόμη να μαζέψει τα… κομμάτια του από το χαστούκι του ιστορικού χαμηλού ποσοστού του 16,7%.

Στη χώρα, πάντως, το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στις αυτοδιοικητικές εκλογές, που θα διεξαχθούν παράλληλα στις 17 περιφέρειες της χώρας. Οι τρεις κυριότερες αναμετρήσεις εντοπίζονται στη Μαδρίτη, στην ευρύτερη περιφέρεια της Μαδρίτης και στη Βαρκελώνη. Στις δύο πρώτες η Δεξιά αγωνίζεται να κρατήσει τα ηνία, με την ακροδεξιά του Vox να επηρεάζει τα δεδομένα.

Σημειώνεται ότι η ενδυνάμωση του νεοφασιστικού Vox θα επιβεβαιωθεί και στην ευρωκάλπη, οδηγώντας το κόμμα για πρώτη φορά και στην Ευρωβουλή, με περίπου 5 έδρες.

Ηνωμένο Βασίλειο: Μία προεκλογική εκστρατεία-καθρέφτης της οργής της κοινής γνώμης

Αφότου η χώρα απεδέχθη με βαριά καρδιά ότι είναι υποχρεωμένη να συμμετέχει στις ευρωπαϊκές εκλογές, λόγω της αναβολής του Brexit, η προεκλογική εκστρατεία εξελίχτηκε σε καθρέφτη της οργής της αγγλικής κοινής γνώμης για τη διαχείριση του διαζυγίου. Με λίγα λόγια, η καμπάνια και το διαφαινόμενο αποτέλεσμα της κάλπης δεν έχει διόλου να κάνει με ευρωπαϊκά ζητήματα, αλλά με το πολύπαθο Brexit.

Συνολικά, τα δύο στρατόπεδα ευρωσκεπτικιστών και ευρωπαϊστών μοιάζουν απόλυτα μοιρασμένα, γύρω στο 36-37%, αντανακλώντας το διχασμό της κοινωνίας απέναντι στην Ευρώπη, όμως το τοπίο περιπλέκεται στη διανομή των μεριδίων ανάμεσα στα κόμματα.

Σε επίπεδο κομμάτων, μακράν πρώτο φιγουράρει το νεότευκτο Κόμμα του Brexit, του Νάιτζελ Φάρατζ με περίπου 33%, που σχεδόν μονοπωλεί την αντιευρωπαϊκή ψήφο, ενώ ακολουθούν οι Εργατικοί στο 20% και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες με περίπου 16-17% (αμφότεροι στο φιλοευρωπαϊκό μπλοκ). Η είδηση της κάλπης -που δεν θα είναι καλά, καλά είδηση, δεδομένου ότι οι δημοσκοπήσεις έχουν δείξει το κλίμα- είναι η πλήρης κατάρρευση των Τόρις που κινούνται σε επίπεδα διασυρμού, στην καλύτερη περίπτωση γύρω στο 13% και στη χειρότερη στο μονοψήφιο 8%!

Βεβαίως, οι συντηρητικοί ελπίζουν ότι σε βάθος χρόνου θα ανακτήσουν τη δύναμή τους, εφόσον το διαζύγιο προχωρήσει ομαλά και οι ίδιοι αλλάξουν αρχηγό (η Τερέζα Μέι δεσμεύτηκε, επιτέλους, ότι θα παραιτηθεί). Το δεύτερο είναι βέβαιο, με τους δελφίνους να έχουν, ήδη, αρχίσει να παίρνουν θέση, όμως το πρώτο παραμένει ακόμη στον… αέρα.

Αυστρία: Είναι απίθανο να μην επηρεαστούν οι ψηφοφόροι από το σοκ του «Ίμπιζα»

Μετά τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, η Αυστρία έγινε έξαφνα ένας από τους πρωταγωνιστές της ευρωκάλπης, κυρίως διότι όλοι περιμένουν ή ελπίζουν ότι θα γίνει το σύμβολο της ανατροπής των δεδομένων στη μάχη μεταξύ ευρωπαϊκών δημοκρατικών δυνάμεων και ακροδεξιών ευρωσκεπτικιστών.

Μέχρι πρότινος, τα δεδομένα ήταν απλά. Το κυβερνών δεξιό Λαϊκό Κόμμα του νεοφιλελεύθερου Σεμπάστιαν Κουρτς ήταν σταθερά πρώτο, με τους Σοσιαλδημοκράτες δεύτερους και τον ακροδεξιό συνέταιρο του Κουρτς, το Κόμμα των Ελευθέρων τρίτο. Η εικόνα αυτή θεωρείτο δικαίωση της επιλογής του Κουρτς να ποντάρει σε μία εθνικολαϊκή υπερσυντηρητική συμμαχία, που φαινόταν να αντέχει κυβερνητικά και δημοσκοπικά. Ασχέτως αν στα ευρωπαϊκά φόρουμ αποτελούσε συχνά πρόβλημα με τις απόψεις της, είτε σε θέματα οικονομικής πολιτικής είτε στο καυτό Προσφυγικό.

Η εικόνα αυτή διαταράχθηκε με το λεγόμενο σκάνδαλο Ίμπιζα, την παραίτηση του αντικαγκελάριου και ηγέτη της ακροδεξιάς, Χάιντς Κρίστιαν Στράχε και την ουσιαστική διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού, που οδηγεί τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, πιθανότατα τον Σεπτέμβριο.

Το σοκ του σκανδάλου είναι απίθανο να μην επηρεάσει τους ψηφοφόρους. Το πόσο θα φανεί απευθείας στην κάλπη, δεδομένου ότι οι εξελίξεις έχουν κινηθεί πιο γρήγορα από τις δημοσκοπήσεις που δεν έχουν καν προλάβει να «μετρήσουν» τον αντίκτυπο.

Πολωνία: Ένα Άγιο… σκάνδαλο μπορεί να «σώσει» την Ευρώπη από τους εθνικιστές

Το αποτέλεσμα της ευρωκάλπης στην Πολωνία έχει ξεχωριστή σημασία για τις ισορροπίες στην Ευρώπη. Ο πρώτος λόγος είναι ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη χώρα του ανατολικοευρωπαϊκού μπλοκ, η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στη μάχη που μαίνεται μεταξύ δύσης και ανατολής, παλαιών και νέων μελών και η οποία, με αφορμή την οικονομική κρίση και τη διαχείριση του Προσφυγικού, έδειξε να βαθαίνει. Ο δεύτερος λόγος είναι πως το αποτέλεσμα θα είναι πρόκριμα για τις κρίσιμες βουλευτικές εκλογές του φθινοπώρου.

Η πολιτική ανατροπή στη Βαρσοβία -τόσο στις ευρωεκλογές όσο στις εθνικές εκλογές- είναι κρυφός, διακαής πόθος των Βρυξελλών και όχι μόνο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου, ο Πολωνός, Ντόναλντ Τουσκ παρέστη προσωπικά σε εντυπωσιακή διαδήλωση της φιλευρωπαϊκής αντιπολίτευσης στη Βαρσοβία, το περασμένο Σάββατο, καλώντας τον κόσμο να… ψηφίσει Ευρώπη για μία «ελεύθερη, δημοκρατική Πολωνία».

Ο Ευρωπαϊκός Συνασπισμός (που δημιουργήθηκε από συμμαχία κομμάτων της αντιπολίτευσης) ελπίζει σε νίκη κόντρα στο σκληροπυρηνικό Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) του υπερσυντηρητικού εθνικιστή πρωθυπουργού Γιάροσλαβ Κατσίνσκι. Μάλιστα, μετά από την προβολή ντοκιμαντέρ για σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων από ιερείς -το PiS διατηρεί στενές σχέσεις με την καθολική Εκκλησία- το προβάδισμα της αντιπολίτευσης έφτασε έως και στις δέκα μονάδες, αν και είναι δύσκολο να κρατηθεί σε τέτοια επίπεδα.