Γερμανία: “Καμπανάκι” για την ενεργειακή της επάρκεια

Για τη Γερμανία έχει αρχίσει η αντίστροφή μέτρηση για να αποτρέψει μια πρωτοφανή -για ανεπτυγμένο κράτος- ενεργειακή κρίση ενόψει του επερχόμενου χειμώνα.

Τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης αισθάνονται την πίεση από τις περικοπές των παραδόσεων ρωσικού φυσικού αερίου, ωστόσο καμία άλλη χώρα δεν είναι τόσο εκτεθειμένη όσο η μεγαλύτερη οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου, όπου σχεδόν τα μισά νοικοκυριά βασίζονται στο φυσικό αέριο για τη θέρμανσή τους.

Η κυβέρνηση του καγκελάριου Όλαφ Σολτς άργησε να αντιμετωπίσει την ευαλωτότητα της Γερμανίας, θέτοντας μόλις πρόσφατα στόχους για τη μείωση της ζήτησης, καθώς οι προσπάθειες για την εξασφάλιση εναλλακτικών προμηθειών δεν έχουν αποτέλεσμα. Με τη Μόσχα να συνεχίζει να περικόπτει τις παραδόσεις και τη Γαλλία να φέρεται διατεθειμένη να εξάγει ηλεκτρική ενέργεια στις γείτονες χώρες, ο κίνδυνος για μια ενεργειακή κρίση στη Γερμανία φουντώνει.

Σύμφωνα με το Bloomberg, το Κρεμλίνο πιθανότατα θα διατηρήσει σε χαμηλά επίπεδα τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη όσο συνεχίζεται η αντιπαράθεση για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι οι ελλείψεις θα συνεχιστούν και η τιμή του φυσικού αερίου θα εξακολουθήσει να σκαρφαλώνει σε ιστορικα υψηλά.

Η Γερμανία απειλείται με δελτίο για την προμήθεια φυσικού αερίου και οικονομική ύφεση με τις αρχές να ανησυχούν πως θα ξεσπάσει κοινωνική αναταραχή εάν οι ενεργειακές ελλείψεις κινηθούν σε ανεξέλεγκτα επίπεδα. Το Βερολίνο δεν μπορεί να υπολογίζει ούτε σε βοήθεια από το Παρίσι, καθώς οι προβληματικοί πυρηνικοί αντιδραστήρες της Γαλλίας, θα επιδεινώσουν τις ελλείψεις σε φυσικό αέριο.

Η Ρωσία -ιστορικά ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλύπτοντας περίπου το 40% της ζήτηση- έχει μειώσει σταδιακά τις παραδόσεις ως αντίποινα για τις κυρώσεις που της έχουν επιβληθεί. “Η πολιτική της Ρωσίας ήταν πάντοτε να διχάζει, διότι τότε γίνεται ισχυρότερη”, δήλωσε ο Μάρτινς Κάζακς, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Λετονίας. “Αν επιτρέψουμε στους εαυτούς μας (σ.σ.: κράτη της ΕΕ) να διχαστούν, τότε θα αποδυναμωθούμε και άλλο”.

Την περασμένη εβδομάδα, η Gazprom απέδωσε τις μειωμένες ροές μέσω του Nord Stream σε ένα πρόβλημα με την τουρμπίνα του αγωγού που έριξε την πληρότητα στο 20%. Οι τιμές του φυσικού αερίου έκαναν ράλι άνω του 30% την περασμένη εβδομάδα και οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έσπασαν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο.

Ο Χάμπεκ χαρακτήρισε το σκεπτικό της Gazprom ως “αστείο”, αλλά αναγνώρισε ότι η κατάσταση είναι κρίσιμη και επανέλαβε την έκκλησή του προς τις εταιρείες και τους καταναλωτές να εντείνουν τις προσπάθειες εξοικονόμησης ενέργειας. Για να γεφυρωθεί το κενό, το υπουργείο Οικονομίας ανακοίνωσε πως θα επιτρέψει την αναβίωση των παροπλισμένων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα, σε μια κλιματική οπισθοδρόμηση, και συνιστά στους Γερμανούς να εγκαθιστούν πιο αποδοτικά συστήματα στα μπάνια τους και να πλένουν τα ρούχα σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.

Εάν τα μέτρα για την εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης αποτύχουν, η γερμανική κυβέρνηση έχει τη δικαιοδοσία να κηρύξει “κατάσταση έκτακτης ανάγκης”, η οποία θα σημαίνει ότι το κράτος θα αναλάβει τον έλεγχο της διανομής του φυσικού αερίου.

Νοικοκυριά και σημαντικές υποδομές, όπως τα νοσοκομεία, κερδίζουν χρόνο λόγω του καλοκαιρίου, αλλά κανείς δεν εγγυάται ότι οι θερμοκρασίες των δωματίων θα είναι τον χειμώνα το ίδιο άνετες με πέρσι τον χειμώνα.

Οι αυξήσεις στις τιμές ενέργειας θα εντείνουν την πίεση στα οικονομικά ασθενέστερα στρώματα. Ήδη περίπου ένας στους τέσσερις Γερμανούς έχει περιέλθει σε ενεργειακή ένδεια, που σημαίνει ότι το κόστος για τη θέρμανση και την ηλεκτοδότηση επηρεάζει την ικανότητα κάλυψης άλλων δαπανών, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών της Κολωνίας. Η κυβέρνηση επεξεργάζεται πλέον προγράμματα στήριξης των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα.

Ο επερχόμενος χειμώνας θα αναγκάσει τις ενεργειακές εταιρείες σε Ευρώπη και Ασία να δώσουν μάχη για τα ήδη περιορισμένα αποθέματα LNG. Η εκτίναξη των τιμών ως επακόλουθο αυτού του σεναρίου θα μπορούσε να μειώσει κατά 17% τη βιομηχανική ζήτηση για το καύσιμο, εκτιμά η Penny Leake, αναλύτρια της Wood Mackenzie. “Εάν οι ροές μέσω του Nord Stream παραμείνουν στο 20%, πλησιάζουμε στην επικίνδυνη ζώνη”, τόνισε η ίδια.

Με τις υποδομές αποθήκευσης φυσικού αερίου να εμφανίζουν πληρότητα 68% και το ποσοστό αυτό να αναμένεται πως θα υποχωρήσει και άλλο μετά τις μειωμένες ροές μέσω Nord Stream την προηγούμενη εβδομάδα, η Γερμανία κινδυνεύει να χάσει τον στόχο για 95% πληρότητα μέχρι την 1η Νοεμβρίου, ειδικά εάν δεν ληφθούν περαιτέρω μέτρα.

Ο επιχειρηματικός κλάδος αντιδρά . Έρευνα του επιχειρηματικού λόμπι DIHK σε 3.500 επιχειρήσεις έδειξε ότι το 16% των βιομηχανιών εξετάζει το ενδεχόμενο να μειώσει την παραγωγή ή να εγκαταλείψει ορισμένες δραστηριότητες λόγω της ενεργειακής κρίσης. Μεταξύ αυτών, η BASF SE, με τον χημικό “κολοσσό” να προσανατολίζεται σε μείωση της παραγωγής αμμωνίας, για την οποία χρειάζονται σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου, αφού η εκτίναξη του κόστους καθιστά ασύμφορη οικονομικά την εν λόγω δραστηριότητα της εταρείας.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η Γερμανία κινδυνεύει να χάσει το 4,8% της οικονομικής της παραγωγής εάν η Ρωσία διακόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου και η Bundesbank έχει προσδιορίσει την πιθανή ζημία σε 220 δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες πιθανότατα θα στραφούν σε περιοχές με αξιόπιστους πόρους ανανεώσιμης ενέργειας, όπως οι ανεμοδαρμένες ακτές της Γερμανίας ή οι πλούσιες σε ηλιακή ενέργεια περιοχές της Μεσογείου, με αποτέλεσμα να υποβαθμιστούν ενδεχομένως οι βιομηχανικές περιοχές κατά μήκος του Ρήνου και στον γερμανικό νότο. Ορισμένα στελέχη της χημικής βιομηχανίας λένε ότι η παραγωγή θα μπορούσε να μεταφερθεί στην Τουρκία, όπου υπάρχει πρόσβαση σε αγωγούς του Αζερμπαϊτζάν.

“Το οικονομικό μας σύστημα κινδυνεύει να καταρρεύσει”, τόνισε ο Michael Kretschmer, πρωθυπουργός του κρατιδίου της Σαξονίας. “Αν δεν προσέξουμε, η Γερμανία θα μπορούσε να αποβιομηχανοποιηθεί”, δήλωσε στην εφημερίδα Die Zeit.

Όπως επισημαίνει το δημοσίευμα του Bloomberg, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το Βερολίνο δυσκολεύτηκε να αντιδράσει, εγκλωβισμένο από μια μακροχρόνια πολιτική συνεργασία με τη Ρωσία και την απροθυμία του βιομηχανικού κλάδου να εγκαταλείψει το φθηνό φυσικό αέριο. Αυτή η εποχή, όμως, έχει παρέλθει.

Η Γερμανία χρειάζεται τώρα στήριξη αφού δεν ακολούθησε τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος, και ενδέχεται να επιβάλει εκ νέου διαχωριστικές γραμμές στο μπλοκ.

Η χώρα βρίσκεται σε δυσμενή θέση λόγω της μεγάλης ζήτησης για θέρμανση και χρήση στις βιομηχανίες, μα και λόγω των χαμηλών επιπέδων φυσικού αερίου στις υποδομές αποθήκευσης. Μόλις τώρα το Βερολίνο αναπτύσσει υποδομές για LNG, αλλά ο πρώτος πλωτός τερματικός σταθμός δεν θα είναι έτοιμος εγκαίρως για να βοηθήσει φέτος, όπως ήλπιζε η κυβέρνηση, σύμφωνα με τον γερμανικό ενεργειακό κολοσσό Uniper, ο οποίος επενδύει στην εγκατάσταση και λαμβάνει ένα πακέτο διάσωσης ύψους 17 δισ. ευρώ.

Εντούτοις, υπάρχουν και αισιόδοξες ενδείξεις. Η Mercedes-Benz ανακοίνωσε ότι το εργοστάσιο στο Sindelfingen μπορεί πλέον να λειτουργήσει χωρίς φυσικό αέριο. Επιπλέον, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δείχνει να αντέχει. Οι χώρες της ΕΕ κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για μείωση της χρήσης φυσικού αερίου κατά 15% μέχρι τον φετινό χειμώνα, εάν η Ρωσία κλείσει τη στρόφιγγα. Αν και υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις, το σχέδιο καθιστά υποχρεωτικό τον περιορισμό χρήσης φυσικού αερίου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Στο Ludwigshafen, ένα βιομηχανικό κέντρο στον ποταμό Ρήνο, οι τοπικοί αξιωματούχοι εξετάζουν ποιες υποδομές μπορούν να μείνουν ανοιχτές σε περίπτωση επιδείνωσης της κρίσης. Εξετάζουν ακόμη τη μετατροπή ενός δημοτικού σταδίου σε μια “όαση ζεστασιάς”, για εκατοντάδες ανθρώπους προκειμένου να γλιτώνουν από την παγωνία για κάποιες ώρες την ημέρα.

“Γνωρίζουμε ότι πολλοί άνθρωποι ανησυχούν αυτή τη στιγμή και λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη αυτές τις ανησυχίες”, δήλωσε η Jutta Steinruck, δήμαρχος του Ludwigshafen. “Ο καθένας μπορεί να κάνει κάτι από μόνος του και να εξοικονομεί ενέργεια όπου είναι δυνατόν. Κάθε κιλοβατώρα που εξοικονομούμε τώρα θα μας βοηθήσει το φθινόπωρο και τον χειμώνα”.