Γραφείο Προϋπολογισμού: Κίνδυνος εκτροχιασμού από τις δικαστικές αποφάσεις για αναδρομικά και αυξήσεις

Τον κίνδυνο δημοσιονομικής εκτροπής από τις ολοένα αυξανόμενες δικαστικές διεκδικήσεις αναδρομικών αυξήσεων σε μισθούς και συντάξεις και από την αναμενόμενη πλειοδοσία εξαγγελιών για καταβολή των διεκδικούμενων ποσών από τα πολιτικά κόμματα, ενόψει των επικείμενων πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων, επισημαίνει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή στην τριμηνιαία έκθεσή του για την ελληνική οικονομία.

Βάσει των όσων τονίζουν πηγές του Γραφείου, τυχόν απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλει αναδρομικά τα επιδόματα εορτών και αδείας σε δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους ή οποιασδήποτε άλλης μορφής αυξήσεις αποδοχών, σε εφαρμογή δικαστικών αποφάσεων, θα έχει τεράστιο δημοσιονομικό κόστος δεδομένου ότι ολόκληρο το ποσό της απαιτούμενης δημόσιας δαπάνης θα πρέπει να εγγραφεί στον κρατικό προϋπολογισμό του έτους στο οποίο θα αποφασιστεί η καταβολή των αναδρομικών και των αυξήσεων, ανεξαρτήτως του εάν η πληρωμή αποφασιστεί να γίνει εφάπαξ ή σε δόσεις.

Το Γ.Π.Κ.Β. στην έκθεσή του σχολιάζει, πάντως, θετικά την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην αύξηση του κατώτατου μισθού, υποστηρίζοντας ότι το μέτρο αυτό θα επηρεάσει περισσότερο τους κλάδους επιχειρήσεων που απευθύνονται στην εγχώρια ζήτηση και σαφώς λιγότερο τους εξαγωγικούς κλάδους, οπότε δεν αναμένονται σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, στην έκθεση τονίζεται ιδιαίτερα ότι έχει σημειωθεί απώλεια προόδου στον τομέα της δημοσιονομικής διαχείρισης. Όπως διευκρινίζεται, «οι μεταρρυθμίσεις που νομοθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια βελτίωσαν σημαντικά την τεχνογνωσία και την αποτελεσματικότητα των δημοσιονομικών αρχών, όπως φάνηκε στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής σταθερότητας και αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους. Ωστόσο, ο σχεδιασμός έγινε σε ιδιαίτερα πιεστικές συνθήκες και δεν υπήρχε ούτε ο χρόνος ούτε οι πόροι (ανθρώπινοι και υλικοί) να εκπαιδευτεί επαρκώς το προσωπικό των επιμέρους φορέων ώστε να προσαρμοστεί ομαλά στο νέο πλαίσιο και να το εφαρμόζει αποτελεσματικά. Σήμερα που η χώρα επιστρέφει στην κανονικότητα θα πρέπει να υπάρξει σοβαρή μέριμνα ώστε να εξασφαλιστεί η ποσοτική και ποιοτική επάρκεια του ανθρώπινου δυναμικού που έχει την ευθύνη σχεδιασμού, ελέγχου και εφαρμογής του νέου δημοσιονομικού πλαισίου».

Το Γ.Π.Κ.Β. αξιολογεί θετικά και την έκδοση του πενταετούς ομολόγου, την οποία κρίνει «επιτυχημένη καθώς υπήρξε υπερκάλυψη των ζητούμενων ποσών, αλλά και σημαντική ποιοτική βελτίωση της σύνθεσης των αγοραστών». Τονίζει μεν ότι «το επιτόκιο παραμένει σημαντικά υψηλότερο από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης», προσθέτει ωστόσο ότι «καταγράφει μια αξιοσημείωτη αποκλιμάκωση σε σχέση με αντίστοιχες εκδόσεις του πρόσφατου παρελθόντος». Αναφέρει εξάλλου ότι «η ύπαρξη του ταμειακού αποθέματος ασφαλείας (cash buffer) έπαιξε ιδιαίτερα θετικό ρόλο καθώς προσφέρει χρονική άνεση για την επιλογή κατάλληλης χρονικής στιγμής τόσο για την πρόσφατη όσο και για μελλοντικές εκδόσεις».

Όσον αφορά τις δημοσιονομικές εξελίξεις, τα στοιχεία που παρατίθενται στην έκθεση του Γ.Π.Κ.Β. δείχνουν ότι πέρυσι το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν μεγαλύτερο κατά 700 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2017, εξέλιξη από την οποία όμως δεν μπορούν να προκύψουν συγκρίσιμα συμπεράσματα για το τι συνέβη με το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος σε όρους «προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής», καθώς ακολουθείται διαφορετική μεθοδολογία από την Eurostat και τους δανειστές στην καταγραφή των στοιχείων.

Στην έκθεση επισημαίνεται, εξάλλου, η διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ανήλθε στα 3,8 δισ. ευρώ το 2018) . Παρ’ ότι το άνοιγμα στο ισοζύγιο δεν θεωρείται μεγάλο, αυτό που τονίζεται είναι η αυξητική τάση η οποία αναμένεται να ενισχυθεί.

Αναφερόμενοι, ειδικότερα, στις γενικότερες εξελίξεις και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, οι συντάκτες της έκθεσης σημειώνουν τα εξής:

«Οι γενικές τάσεις της ελληνικής οικονομίας παραμένουν θετικές. Οι ρυθμοί μεγέθυνσης είναι θετικοί, η ανεργία συνεχίζει την αποκλιμάκωσή της και οι αμοιβές αυξάνονται. Τα οριστικά στοιχεία του 2018 δεν είναι ακόμα διαθέσιμα, ωστόσο οι περισσότερες εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης ενδέχεται να ξεπεράσει το 2%. Από την άλλη πλευρά, ο πληθωρισμός παραμένει σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έχει αυξηθεί.

Η σημαντικότερη πηγή ανησυχίας είναι η επιβράδυνση της Ευρωζώνης που ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τη χώρα μας μέσω της μείωσης των εξαγωγών. Παρά την αυξημένη αβεβαιότητα από το εξωτερικό περιβάλλον, η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης ενώ παράλληλα ανακτά σταδιακά την εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών. Τα θετικά αυτά στοιχεία εκτιμάται ότι θα έχουν ως αποτέλεσμα να εδραιωθεί η ανάκαμψη της οικονομίας το 2019. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, ότι ενώ οι τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2019 έχουν αναθεωρήσει προς τα κάτω το ρυθμό μεγέθυνσης της Ευρωζώνης κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες (από 1,9% σε 1,3%), η πρόβλεψη για την Ελλάδα έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω κατά 0,2 μονάδες (από 2% σε 2,2%).

Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αλλά οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των φορολογούμενων και ασφαλισμένων έχουν αυξηθεί, αν και με φθίνοντα ρυθμό. Το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνεχίζει να μειώνεται σε απόλυτα μεγέθη, ωστόσο ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων δανείων ως προς το σύνολο των δάνειων παραμένει υψηλός. Σε κάθε περίπτωση η μείωση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα πρέπει να επιταχυνθεί προκειμένου να ενισχυθεί η πιστοδοτική ικανότητα των τραπεζών και να επιταχυνθεί η ανάκαμψη της οικονομίας. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των μη-εξυπηρετούμενων δανείων θα βοηθούσε στη μείωση του κινδύνου που μεταδίδουν στην πραγματική οικονομία προκαλώντας θετικές επιπτώσεις στην οικονομική μεγέθυνση αλλά και περαιτέρω αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού. Οι συζητήσεις που γίνονται αυτό το διάστημα για τις ρυθμίσεις των οφειλών προς το δημόσιο, τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την προστασία των υπερχρεωμένων νοικοκυριών θα πρέπει να καταλήξουν σε ουσιαστικές και λειτουργικές λύσεις με ενιαίους κανόνες και κριτήρια που δεν στρεβλώνουν τα κίνητρα και δεν προκαλούν δημοσιονομικούς κινδύνους.

Τα δημοσιονομικά στοιχεία της γενικής κυβέρνησης δείχνουν βελτιωμένο αποτέλεσμα σε σχέση με το προηγούμενο έτος και είναι σχετικά ασφαλές να αναμένουμε υπέρβαση του στόχου και για το 2018, γεγονός που θα επιβεβαιώσει την αξιοπιστία της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Τονίζουμε ωστόσο ότι η υπέρβαση που καταγράφουμε με τη μεθοδολογία του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή δεν είναι συγκρίσιμη με το επίσημο δημοσιονομικό αποτέλεσμα (με μεθοδολογία ESA ή με ορισμό ενισχυμένης εποπτείας) και θα πρέπει να αναμένουμε τις οριστικές ανακοινώσεις προκειμένου να έχουμε ακριβή εικόνα.

Στο επόμενο διάστημα αναμένεται η ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων δράσεων προκειμένου να εκταμιευθούν τα κέρδη των Κεντρικών Τραπεζών της Ευρωζώνης από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων (ANFAs και SMPs). Η επιτυχής ολοκλήρωση των παραπάνω δράσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς ενδεχόμενη αρνητική απόφαση δεν θα στερήσει μόνο σημαντικά ποσά από το δημόσιο ταμείο, αλλά θα στείλει και ιδιαίτερα αρνητικό μήνυμα αναφορικά με την προσήλωση της χώρας στην υπεύθυνη οικονομική πολιτική. Πλέον αυτού, κάποιες από τις ενέργειες που εκκρεμούν αποτελούν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν τη λειτουργία του ελληνικού κράτους, (όπως οι επιλογές των γενικών/ειδικών γραμματέων ή η στελέχωση της ΑΑΔΕ)».