H «Πηγή Ειρήνης»… πηγή οικονομικής καταστροφής

Σημαντικές δυνάμεις και οπλισμό έχει ρίξει στη μάχη η Τουρκία, στα πλαίσια της επιχείρησης «Πηγή Ειρήνης», θέλοντας να εκμεταλλευτεί την οπλική υπεροχή της για να «τελειώσει» την αποστολή της στη βόρεια Συρία όσο το δυνατόν πιο γρήγορα (αν και προφανώς όχι αναίμακτα). Αλλά ήδη υπάρχει εύλογη ανησυχία για τις οικονομικές συνέπειες για την ήδη ευάλωτη οικονομία της.

Η Άγκυρα βιάζεται ξέροντας τις αντιδράσεις του διεθνούς παράγοντα και την πίεση που δέχεται στο εσωτερικό της Αμερικής ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ βέβαια και ο ίδιος ο Ερντογάν θέλει για τους δικούς του επικοινωνιακούς του λόγους μια γρήγορη νίκη. Όμως, έχει και έναν ακόμη λόγο, ίσως πιο σοβαρό: τις συνέπειες στην ίδια την οικονομία της, σε ένα διάστημα που κάθε άλλο παρά είναι σε καλή κατάσταση.

Ήδη οι απειλές του κυρίου Τραμπ προχθές ότι θα… καταστρέψει την τουρκική οικονομία αν οι Τούρκοι το… παρατραβήξουν(!) κατρακύλησαν την τουρκική λίρα στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων τεσσάρων μηνών έναντι του δολαρίου.

Προφανώς, οι απειλές του Αμερικανού προέδρου ήταν για εσωτερική κατανάλωση και το… αυτί του Σουλτάνου δεν ίδρωσε στο ελάχιστο. Όμως, ούτε ο ίδιος ούτε η κυβέρνηση του μπορούν να αγνοήσουν τον κίνδυνο που ελλοχεύει για την τουρκική οικονομία.

Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η κακή κατάσταση της οικονομίας είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο η δημοτικότητα του Ερντογάν άρχισε για πρώτη φορά εδώ και χρόνια να χάνει έδαφος, όπως φάνηκε και από το «χαστούκι» των δημοτικών εκλογών.

Απειλείται η ανάκαμψη

Μετά τους περσινούς κλυδωνισμούς που οδήγησαν το τουρκικό νόμισμα να καταρρεύσει σχεδόν κατά 30% και το διεθνή Τύπο να υποστηρίζει ότι η χώρα μπορεί να αναγκαστεί να ζητήσει βοήθεια από το ΔΝΤ, η αγορά τους τελευταίους μήνες είχε δείξει τάσεις σταθεροποίησης. Η λίρα είχε ισορροπήσει, ο πληθωρισμός επιτέλους είχε πάρει την κατιούσα και η περικοπή των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα λειτουργούσε υποστηρικτικά για τους ρυθμούς ανάπτυξης, με αποτέλεσμα κάποιοι να ελπίζουν ότι η τουρκική οικονομία είχε αφήσει πίσω της την χειρότερη κρίση εδώ και δυο δεκαετίες. Όμως, ξαφνικά αυτή την εβδομάδα όλα άλλαξαν.

Η Τουρκία, με την εισβολή της στη βόρεια Συρία, βρέθηκε στο στόχαστρο της διεθνούς κατακραυγής, πυροδότησε μια νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και όλοι οι διεθνείς αναλυτές άρχισαν να αναρωτιούνται κατά πόσο ο πόλεμος θα καθυστερήσει την ανάκαμψη της οικονομίας της.

Ο φόβος αυτός δεν έχει μόνο θεωρητική βάση, καθώς υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία απειλής: η νέα αποδυνάμωση της λίρας, η εκτόξευση του κόστους δανεισμού με τους κλυδωνισμούς στα τουρκικά ομόλογα, η διόγκωση των ελλειμμάτων και βέβαια η πιθανότητα να υπάρξουν προβλήματα στις τουριστικές ροές. Ο τουρισμός παραμένει μια ζωτική πηγή εισοδήματος και ξένου συναλλάγματος για τα κρατικά ταμεία, ενώ δίνει δουλειά, άμεσα ή έμμεσα, σε χιλιάδες Τούρκους.

Φόβοι για τον τουρισμό

Από πέρυσι και κυρίως φέτος ο τουριστικός κλάδος στη χώρα ανέκαμψε, μετά τα πέτρινα χρόνια που ακολούθησαν το πραξικόπημα, την πολιτική αναταραχή και τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 2016. Ο φόβος ότι οι Κούρδοι θα απαντήσουν με ασύμμετρο πόλεμο και επιθέσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, συνάμα με την ορατή απειλή της αναζωπύρωσης του ISIS και των εξτρεμιστών ισλαμιστών που αιματοκύλησαν τη χώρα πριν τρία χρόνια, είναι ορατός και βάσιμος.

Ήδη αρκετές δυτικές χώρες έχουν εκδώσει τις πρώτες προσεκτικές προειδοποιήσεις για τους υπηκόους τους που ταξιδεύουν στην Τουρκία, κυρίως προφανώς προς τις ανατολικές επαρχίες, επισημαίνοντας ταυτόχρονα την απειλή να υπάρξουν νέα τρομοκρατικά χτυπήματα. Και με το πρώτο χτύπημα, αν και όταν αυτό έρθει, οι προειδοποιήσεις θα μεταβληθούν σε ρητές οδηγίες.

Είναι ένας από τους προφανούς λόγους που η Άγκυρα θέλει να τελειώνει με τις επιχειρήσεις γρήγορα, ιδανικά πριν την άνοιξη και την έναρξη της επόμενης καλοκαιρινής περιόδου. Όμως, και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις να ολοκληρωθούν, τα θέρετρα της δεν προστατεύονται από την πιθανότητα τυφλών χτυπημάτων δεδομένου ότι το σπίρτο που άναψε, θα καίει για πολύ καιρό ακόμη.  

Ο κίνδυνος των κυρώσεων

Επιπλέον, ένας ακόμη σοβαρός κίνδυνος προέρχεται από την πιθανότητα το αμερικανικό Κογκρέσο να προχωρήσει με την πρόθεση του να δρομολογήσει οικονομικές κυρώσεις κατά της Τουρκίας, όχι μόνο διότι θέλει να δώσει ένα μάθημα στην Άγκυρα, αλλά να στείλει και ένα σαφές μήνυμα προς τον κύριο Τραμπ ότι δεν νοείται να κάνει κουμάντο μόνος του και να ανατρέπει την διπλωματική γραμμή της χώρας και τις συμμαχίες της.

Για την ώρα δεν είναι ακόμη σαφές ποια μορφή μπορούν να έχουν οι κυρώσεις αυτές –αν και πολλά ακούγονται για πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και μέτρα κατά των τουρκικών επιχειρήσεων. Επίσης, δεν είναι σαφές αν οι κυρώσεις αυτές μπορούν να συγκεντρώσουν την αυξημένη στήριξη των δύο τρίτων του Σώματος, κάτι που είναι απαραίτητο ώστε να μπορεί να παρακαμφθεί το οποιοδήποτε βέτο θελήσει να ασκήσει ο πρόεδρος Τραμπ –υποθέτοντας ότι ο Λευκός Οίκος θα προσπαθήσει να μπλοκάρει τα τιμωρητικά μέτρα.

 Όμως, το βέβαιο είναι ότι η ατμόσφαιρα στο Κογκρέσο μυρίζει μπαρούτι για την Τουρκία, με το ίδιο το κόμμα του κυρίου Τραμπ, ήτοι τους Ρεπουμπλικάνους να εμφανίζονται έξαλλοι, έχοντας υπόψη τους και την τουρκική απείθεια αναφορικά με το έτερο ευαίσθητο στρατηγικό θέμα της αγοράς των ρωσικών S-400.

Σε κάθε περίπτωση, όσο το θέμα αυτό θα είναι ανοιχτό, οι ξένοι επενδυτές θα είναι δικαιολογημένα επιφυλακτικοί και η τουρκική αγορά θα βρίσκεται σε… αναμμένα κάρβουνα. Μάλιστα, ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών και γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, πιθανότατα θα ταξιδέψει στην Ουάσιγκτον την επόμενη εβδομάδα, με αφορμή τις ετήσιες συνόδους της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ, αλλά απώτερο στόχο να έχει επαφές με Αμερικανούς αξιωματούχους και όχι μόνο για να προσπαθήσει να καταλαγιάσει τη θύελλα. Αλλά ο στόχος του, για την ώρα, δεν φαίνεται εύκολος.