Handelsblatt: Πώς η Ρωσία διεξάγει τον πόλεμο προπαγάνδας της στη Λατινική Αμερική

Η καθημερινή εφημερίδα “La Jornada”, κάτι σαν το κεντρικό όργανο όλων των Μεξικανών αριστερών και της κυβέρνησης του προέδρου Andres Manuel López Obrador, δεν προσπαθεί καν να είναι αντικειμενική, σύμφωνα με την Handelsblatt. “Η Ρωσία καλεί τον ΟΗΕ να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία της σφαγής στην Ουκρανία”, έγραφε η εφημερίδα στο πρωτοσέλιδό της στις 4 Απριλίου.

Η εφημερίδα υιοθέτησε έτσι τη ρωσική αφήγηση για τις φρικαλεότητες στη Μπούτσα, έστω και αν έγραψε με πλάγια γράμματα τη λέξη “σκηνοθεσία”. Τις ημέρες που ακολούθησαν τον τίτλο, η εφημερίδα συνέχισε ωστόσο να δίνει τη ρωσική εκδοχή των γεγονότων, εν μέρει αφιλτράριστη, στα πρωτοσέλιδά της.

Τουλάχιστον υπήρξε κάποια κριτική στα κοινωνικά δίκτυα. Η “La Jornada” αναφερόταν με τάση στον πόλεμο στην Ανατολική Ευρώπη, είπαν.

Στο Μεξικό, δεν είναι μόνο τα μέσα ενημέρωσης που δυσκολεύονται μερικές φορές να αποστασιοποιηθούν από τη Ρωσία. Ενώ τα μέλη του κυβερνώντος κόμματος Morena επικαλούνται ακόμη και την εγγύτητά τους με τη Μόσχα, ο αριστερός αυταρχικός αρχηγός του κράτους López Obrador προσπαθεί να κρατήσει μια ελάχιστη απόσταση.

Ωστόσο, το Μεξικό δεν υποστήριξε τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, ούτε η Βραζιλία και το Ελ Σαλβαδόρ. Η Κούβα και η Νικαράγουα ψήφισαν ακόμη και κατά του ψηφίσματος.

Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν αντιμετωπίζεται μόνο με κατανόηση από τα μέσα ενημέρωσης και τους λατινοαμερικάνους ηγέτες, αλλά και από τον πληθυσμό. Αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην επέκταση του ξένου ραδιοτηλεοπτικού φορέα RT της Μόσχας και της ειδησεογραφικής πύλης Sputnik.

Το παρακλάδι RT en Español ξεκίνησε στη Λατινική Αμερική το 2009 και έκτοτε έχει αποκτήσει τεράστια εμβέλεια.

Με πληθυσμό περίπου 500 εκατομμυρίων Λατίνων, η αγορά των δυνητικών αποδεκτών είναι πολύ μεγάλη και ο στόχος της Ρωσίας σαφής: η Μόσχα θέλει να αναλάβει την ηγεσία της κοινής γνώμης σε μια σημαντική περιοχή του κόσμου, να δημιουργήσει συμμάχους και να κερδίσει υποστήριξη για την πολιτική του Κρεμλίνου και τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

Για τα μέσα ενημέρωσης που είναι πιστά στον Πούτιν, η πληροφορία είναι τελικά ένα όπλο και το κοινό ο στόχος τους.

Ακροατήριο εκατομμυρίων

Τα προφίλ του RT en Español στο Facebook και στο Twitter έχουν συνολικά σχεδόν 30 εκατομμύρια οπαδούς. Το ισπανικό παρακλάδι του ρωσικού κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα είναι έτσι πολύ πιο επιτυχημένο από το αγγλικό: το RT en Español ακολουθείται από πάνω από 18 εκατομμύρια χρήστες στο Facebook, ενώ η αγγλόφωνη προσφορά έχει μόνο 7,4 εκατομμύρια. Οι αναρτήσεις της RT κοινοποιούνται συχνότερα στην περιοχή από εκείνες της ισπανικής εφημερίδας “El País” ή του αμερικανικού CNN en Español.

Άλλα διεθνή, πλήρως ή εν μέρει κρατικά χρηματοδοτούμενα ισπανόφωνα μέσα ενημέρωσης, όπως το BBC Mundo ή η Deutsche Welle Español, έχουν επίσης σημαντικά λιγότερους χρήστες.

Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων AP, το RT en Español και το Sputnik είναι τα κανάλια με τη συχνότερη πρόσβαση για πληροφορίες σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία στα ισπανικά. Από την έναρξη του επιθετικού πολέμου, οι πλατφόρμες έχουν καταγράψει σημαντική αύξηση της επισκεψιμότητας, η οποία οφείλεται κυρίως στις ρωσικές διπλωματικές αποστολές και τα bots.

Τόσο το RT όσο και το Sputnik ξεχωρίζουν στη Λατινική Αμερική κυρίως ως φερέφωνο προπαγάνδας της Μόσχας. Κατά συνέπεια, δεν χρησιμοποιούν τις λέξεις “εισβολή” και “πόλεμος” σε σχέση με την παράνομη εισβολή στην Ουκρανία και συνεχίζουν να μιλούν για “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”.

Το αργότερο από την επίσκεψη του Πούτιν στην περιοχή το 2014, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν αποκτήσει ερείσματα στους κυβερνητικούς κύκλους από την Αργεντινή έως την Κούβα. Η Αργεντινή ερευνήτρια των μέσων ενημέρωσης Adriana Amado αναφέρει το παράδειγμα της Cristina Fernández de Kirchner. “Ως πρόεδρος της Αργεντινής, ήταν πιο πιθανό να δώσει συνεντεύξεις στο Russia Today παρά σε μέσα ενημέρωσης της χώρας της”, είπε.

Ο πληθυσμός όμως συχνά δεν εμπιστεύεται τα δικά του και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Τα φιλοκρεμλινικά μέσα εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι οι άνθρωποι στην περιοχή αντιλαμβάνονται τη Ρωσία ως αντίπαλο δέος των συχνά αντιδημοφιλών ΗΠΑ, όπως εξηγεί ο Amado. Τα κανάλια θεωρούνται ως “εναλλακτική λύση στη δυτική αφήγηση”, είπε.

Οι κάτοικοι της Λατινικής Αμερικής γνωρίζουν συχνά ότι το RT και το Sputnik χρηματοδοτούνται από τη Μόσχα. Ταυτόχρονα, θεωρούν επίσης ότι τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και το BBC είναι μόνο φαινομενικά ανεξάρτητα λόγω των δικών τους οικονομικών συμφερόντων.

Καμία εμπιστοσύνη στα εθνικά μέσα ενημέρωσης

Εδώ και σε πολλές άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, ο σκεπτικισμός απέναντι στους εκδότες εθνικών εφημερίδων και στους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς είναι βαθύς.

Αυτά συχνά ανήκουν σε ομίλους ή πλούσιες οικογένειες που χρησιμοποιούν τα μέσα ενημέρωσης για να εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους ή να ασκούν πολιτική. Άλλες, όπως η “La Jornada”, βρίσκονται κοντά στην κυβέρνηση και ως εκ τούτου εξαρτώνται συχνά από την κρατική διαφήμιση. Έτσι, τα μέσα ενημέρωσης της Λατινικής Αμερικής σπάνια εγγυώνται μια πλήρως ανεξάρτητη και αντικειμενική ενημέρωση.

Εν τω μεταξύ, ο κόσμος δεν είναι καθόλου καλύτερα με τα ρωσικά κανάλια πληροφόρησης. Σύμφωνα με δημοσίευμα της El País, οι συντάκτες του RT στη Λατινική Αμερική πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες των Ρώσων ανωτέρων τους και να γράφουν, για παράδειγμα, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η αιτία σχεδόν όλων των αρνητικών γεγονότων στον κόσμο.

Έτσι, στα τέλη Φεβρουαρίου, το RT ξεκαθάρισε στο κοινό του, αναφερόμενο στις ΗΠΑ: “Μην ξεχνάτε ποτέ ποιος είναι η πραγματική απειλή για τον κόσμο”. Μια φράση που συμμερίζονται όχι μόνο Κινέζοι διπλωμάτες αλλά και αμέτρητοι χρήστες της Λατινικής Αμερικής.