Η Αμερική Πρώτη ή η Αμερική Μόνη;

Θα ξεκινήσω ομολογώντας ότι ο τίτλος δεν είναι δικός μου. Τον… δανείστηκα από συνάδελφο των Financial Times, διότι τον βρήκα εξαιρετικό και απόλυτα ταυτόσημο με τη δική μου άποψη, αν όχι απορία, για το τι θα φέρει η επικείμενη «εποχή Τραμπ».

Φτάσαμε, άλλωστε, στην ώρα μηδέν, στην οποία -καλώς ή κακώς- θα διαπιστώσουμε, αν όσα φοβόμαστε για τη διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ θα επιβεβαιωθούν ή αν ο μεγιστάνας με τον ρεαλισμό που συνήθως χαρακτηρίζει επαγγελματίες πολιτικούς αρχίσει, και αυτός, τις… κωλοτούμπες.

Σε κάθε περίπτωση… κοντός ψαλμός. Σε μια εβδομάδα από σήμερα, η αμερικανική υπερδύναμη θα γυρίσει σελίδα με την ορκωμοσία του νέου πλανητάρχη και το νέο επιτελείο που έχει στήσει με επιχειρηματίες, γύπες και υπερσυντηρητικά γεράκια θα πιάσει δουλειά προκειμένου να κάνει και πάλι την Αμερική ισχυρή. Ο κ. Τραμπ, εξάλλου, μεταπήδησε γρήγορα από τα αγαπημένο σύνθημα των συντηρητικών, το «America First», στην πιο… προχωρημένη δική του βερσιόν, του «Make America Great Again», εκτιμώντας, με τη λογική ενός επιχειρηματία της αγοράς, πως ο ισχυρότερος ανάγεται αυτομάτως και σε πρώτο.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ως καταρχήν επιχειρηματίας ερμηνεύει την πρόκληση που έχει μπροστά του και τα σημερινά παγκόσμια δεδομένα, με τη γλώσσα της οικονομίας και των αριθμών και όχι της πολιτικής και της διπλωματίας. Και με βάση αυτή έχει προ πολλού ξεκαθαρίσει ότι θεωρεί ως κύριο αντίπαλο και εχθρό της Αμερικής, όχι τη Ρωσία, αλλά τη Κίνα και την οικονομική και εμπορική ενδυνάμωση της.

Στα μάτια του κ.Τραμπ η Ουκρανία φαντάζει μακρινή και αδιάφορη, και η Κριμαία ακόμη περισσότερο. Και η Μέση Ανατολή (και άρα το Συριακό) τον ενδιαφέρει πιο πολύ λόγω των επιπτώσεων που επιφέρει στην παγκόσμια ασφάλεια, το πετρέλαιο και το νούμερο ένα (κατά τον ίδιο) φίλο των ΗΠΑ, το Ισραήλ, παρά λόγω της επιρροής που ασκεί στα γεωπολιτικά παιχνίδια Αμερικής και Ρωσίας, και των μικρότερων δυνάμεων της περιοχής (βλέπε Τουρκία).

Οι δικοί του κανόνες και οι δικές του προτεραιότητες είναι ότι η Αμερική θα βοηθάει, αλλά όχι δωρεάν (στα πλαίσια του ΝΑΤΟ), ότι θα κυνηγήσει τα φτηνά εισαγόμενα προϊόντα από το Μεξικό και τη Κίνα, ότι θα κοιτάξει να στηρίξει την αμερικανική βιομηχανία και παραγωγικότητα και ότι θα επαναδιαπραγματευτεί τους όρους των διεθνών εμπορικών συνθηκών όπως η NAFTA και η Trans-Pacific Partnership. Αυτό, κατά το σκεπτικό του, δεν σημαίνει ότι θέλει να χαλάσει τις σχέσεις των ΗΠΑ με τους παραδοσιακούς συμμάχους τους, αλλά ότι περιμένει από όλους τους υπόλοιπους να προσαρμοστούν σε αυτό που ο ίδιος σχεδιάζει και επιθυμεί, με γνώμονα την αμερικανική οικονομία.

Βεβαίως, το γεγονός ότι η λογική αυτή «μπάζει» νερά από παντού, σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά και σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, συνιστά διαφορετική κουβέντα. Ειδικά δε, οι Κινέζοι είναι προφανές ότι δεν θα καθίσουν με σταυρωμένα τα χέρια, αν τους επιβληθούν, για παράδειγμα, υπέρογκοι δασμοί στα προϊόντα τους. Και είναι απορίας άξιον αν ο κ. Τραμπ το περιμένει και πως θα αντιμετωπίσει με ψυχραιμία ένα θεαματικό sell off στην αμερικανική αγορά, αν οι Κινέζοι αποφασίσουν να του δώσουν ένα καλό μάθημα, ξεπουλώντας μετοχές ή ακόμη καλύτερα αμερικανικά ομόλογα. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η Κίνα είναι μακράν ο νούμερο ένα κάτοχος αμερικανικών ομολόγων, ελέγχοντας σε μεγάλο βαθμό το αμερικανικό χρέος.

Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ο αρχικός ενθουσιασμός της Wall Street, για την πρόθεση του κ. Τραμπ να μειώσει τους εταιρικούς φόρους και να καταργήσει ορισμένους από τους αυστηρούς κανόνες που διέπουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα φαίνεται να εξανεμίζεται. Η πρώτη συνέντευξη Τύπου του εκλεγμένου προέδρου την Τετάρτη, κρίθηκε ως άκρως απογοητευτική, κατεβάζοντας δραστικά τον πήχη των προσδοκιών. Υπό την έννοια αυτή, πολλοί ελπίζουν ότι με τον ίδιο τρόπο θα ξεφουσκώσουν και οι βαρύγδουπες εξτρεμιστικές εξαγγελίες του στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής. Ίδωμεν…