Η απομυθοποίηση του Πούτιν

Του Γιάννη Λοβέρδου*
Καθώς συμπληρώνενται ενας μήνας από τότε που ξεκίνησε η εισβολή των ρώσων στην Ουκρανία και ο πρώτος μεγάλος πόλεμος από το 1945 στο κέντρο της Ευρώπης, δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία ότι η Μόσχα έχει αποτύχει σε όλες της τις επιδιώξεις.

Η προσπάθεια της να επιβάλει με τη βία την επέκταση της αυτοκρατορίας της στην κεντρική Ευρώπη, έχει αποτύχει. Και στρατιωτικά αλλά κυρίως πολιτικά και ηθικά, έχει απωλέσει το πλεονέκτημα που στην αρχή του πολέμου φαινόταν να διατηρεί. Αυτό εξέπληξε πολλούς από τους φίλους της Ρωσίας αλλά, υποθέτω, περισσότερο τον ίδιο τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος προφανώς δεν περίμενε την εξέλιξη αυτή της εμπλοκής του στην γειτονική Ουκρανία.

Ο πόλεμος αστραπή που περίμενε ότι θα πετύχαινε εις βάρος του καθεστώτος του Κιέβου, το οποίο χαρακτήριζε δήθεν ως «ναζιστικό», κατέδειξε οτι δεν είχε αντιληφθεί τις μεγάλες αλλαγές, που έχουν συντελεσθεί στη νοοτροπία των λαών της Ευρώπης και ιδίως των νεώτερων γενεών, που ελκύονται περισσότερο απο το ευρωπαϊκό πρότυπο παρά από την αυτοκρατορική παράδοση της τσαρικής Ρωσίας και της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης. Και το χειρότερο, δεν μπόρεσε να καταλάβει οτι οι Ουκρανοί έχουν πλέον σφυρηλατήσει τη δική τους εθνική συνείδηση και δεν είναι ένα απλώς τμήμα της Ρωσίας. Και το χειρότερο για τον Ρώσο ηγέτη έδειξε ότι μόνον πανίσχυρος δεν είναι, όπως οι υποστηρικτές του πίστευαν

Ο πρόεδρος Πούτιν απέτυχε διότι υπερεκτίμησε τη δύναμη του ρωσικού στρατού, υποτίμησε την αποτελεσματικότητα και τον δυναμισμό της Δύσης, που πίστευε οτι βρισκόταν σε βαθιά παρακμή. Και κυρίως υποτίμησε την αποφασιστικότητα των Ουκρανών, που πλέον αποτελούν, κι επιθυμούν να αποτελούν ένα ανεξάρτητο ευρωπαϊκό έθνος με δυτικό προσανατολισμό.

Δεν γνωρίζω αν ο Ρώσος ηγέτης πάσχει από κάποια ψυχική η σωματική ασθένεια, η και συνδυασμό των δύο, όπως κάποιοι επιστήμονες ισχυρίζονται. Αυτό που γνωρίζω είναι αυτό που η ιστορία διδάσκει. Οτι όταν ένας ηγέτης κατακτά την απόλυτη εξουσία και τη διατηρεί χωρίς να έχει ισχυρή αμφισβήτηση επί 25 ολόκληρα χρόνια, όπως συμβαίνει με τον Πούτιν, χάνει την επαφή με την πραγματικότητα και καταλαμβάνεται από τη λεγόμενη «τρέλα του μεγαλείου». Νομίζει ότι είναι παντοδύναμος κι αλάνθαστος και ταυτίζεται με το έθνος το οποίο κυβερνά. Ο Πούτιν, όπως κάθε απόλυτος μονάρχης στη θέση του, φθάνει στο σημείο να πιστεύει πως η Ρωσία είναι ο ίδιος. Το κράτος- έθνος είμαι εγώ, όπως θα έλεγε κι ο Λουδοβίκος ο ΙΔ’ της Γαλλίας

Από την παγίδα αυτή ουδείς ξεφεύγει. Και συνήθως οι ηγέτες αυτού του τύπου έχουν κακό τέλος, όπως πάλι η ιστορία διδάσκει. Ελάχιστοι έχουν ξεφύγει από την μοίρα αυτή, όπως ο Στάλιν, που πέθανε στον ύπνο του αλλά μετά αποκαθηλώθηκε από τους διαδόχους του, κι ο Φράνκο, ο δικτάτορας της Ισπανίας, που ναι μεν πέθανε μετά δεκαετίες απόλυτης εξουσίας χωρίς να ανατραπεί αλλά το οικοδόμημα, που είχε δημιουργήσει κατέρρευσε ως χάρτινος πύργος αμέσως μετά τον θάνατο του.

Δεν γνωρίζω φυσικά τι θα συμβεί με τον Πούτιν. Εκείνο που σίγουρα γνωρίζω είναι ότι ο μύθος, που είχε κατασκευασθεί κι είχε επικρατήσει ακόμα και μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης, που θαύμαζε τον πανίσχυρο ορθόδοξο ηγέτη, που θα κατέστρεφε τη Δύση και τους εχθρούς του ελληνισμού και θα επέστρεφε, αφού κατανικούσε την Τουρκία, την Κωνσταντινούπολη στους Έλληνες, έχει ήδη καταρρεύσει. Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Και πολύ πιο σύνθετα. Κι όταν θέλουμε να έχουμε άποψη για τόσο σύνθετα πράγματα καλό είναι να μαθαίνουμε ιστορία και να διδασκόμαστε από αυτή.

*βουλευτής Β2 Αθηνών, δημοσιογράφος