Η Ευρώπη της ξεφτίλας με ηγέτες για τα πανηγύρια

Μια απόφαση σκιά του αρχικού σχεδίου από κάθε άποψη είναι το τελικό κείμενο στο οποίο κατέληξαν οι «27» μετά από τέσσερις ημέρες διαβουλεύσεων στις Βρυξέλλες. Και το γεγονός πως βγήκαν όλοι να πανηγυρίσουν, επειδή κατάφεραν να συμφωνήσουν, δείχνει πόσο χαμηλά έχει πέσει πλέον ο πήχης στην ενωμένη Ευρώπη και το πόσο μας παραμυθιάζουν οι ανίκανοι πολιτικοί που μας κυβερνούν.

Στην ουσία η μειοψηφία επικράτησε σε όλες τις περιπτώσεις, είτε μιλάμε για την αναλογία των κονδυλίων σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ολλανδίας και των συμμάχων της είτε μιλάμε για το επίμαχο θέμα του Κράτους Δικαίου που έθιγε κυρίως την Ουγγαρία και την Πολωνία. Κοινώς όχι μόνο επικράτησε η μειοψηφία εκβιάζοντας όλους τους υπόλοιπους, αλλά στη μειοψηφία αυτή δεν ανήκαν καν οι υποτιθέμενα ισχυρές χώρες και δη, ο γαλλογερμανικός άξονας.

Ειδικά το γεγονός ότι η Άνγκελα Μέρκελ δεν μπόρεσε να επιβληθεί στους άλλοτε συμμάχους της στο βορρά, είναι από μόνο του είδηση διότι λέει πολλά, ειδικά αν λάβουμε υπόψη τις αποκαλύψεις της Bild πως υπήρχαν στελέχη στην κυβέρνηση, όπως ο υφυπουργός Εξωτερικών, Μίχαελ Ροτ, ήτοι το «δεξί χέρι» του υπουργού Εξωτερικών, Χάικο Μάας, που στήριζαν σθεναρά τις ολλανδικές προτάσεις.

Έτσι, λοιπόν, αναφορικά με τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό, τα κονδύλια μειώνονται στα 1,074 τρισ. ευρώ, κάτι που ήδη έχει προκαλέσει αντιδράσεις από την Ευρωβουλή, που προ πολλού είχε απειλήσει ακόμη και με μπλοκάρισμα του προϋπολογισμού (διότι θα πρέπει να τον επικυρώσει) εφόσον κρίνει ότι κινείται κάτω από τα επίπεδα που χρειάζεται η Ευρώπη.

Αντιστοίχως το περίφημο και πολύπαθο, πριν καν στηθεί, Ταμείο Ανάκαμψης για τη στήριξη των οικονομιών από τις συνέπειες της πανδημίας διατηρεί μεν τα 750 δισ. ευρώ του αρχικού σχεδίου (ίσως το μόνο στοιχείο που τελικά ενώνει το νέο με το αρχικό σχέδιο), αλλά από εκεί και πέρα οι ισορροπίες μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων αλλάζουν ριζικά.

Οι επιχορηγήσεις πέφτουν δραστικά από τα 500 στα 390 δισ. και τα δάνεια αυξάνονται από τα 250 στα 360 δισ.  ευρώ όπως απαιτούσαν οι «σκληροί». Με δεδομένο μάλιστα ότι οι περισσότερες χώρες του Νότου θα προσπαθήσουν να περιορίσουν όσο μπορούν τη λήψη δανείων δεδομένου του ελέγχου που συνεπάγονται και να λάβουν μόνο τις επιχορηγήσεις, η πραγματική δεξαμενή των κονδυλίων στήριξης είναι τα συγκεκριμένα 390 δισ. ευρώ.  

Ακόμη χειρότερα για τον… συμβιβασμό αυτό συμφωνήθηκε η αύξηση των επιστροφών (τα λεγόμενα rebates) για αρκετές χώρες, κυρίως τις «σκληρές». Κοινώς όχι μόνο υποχρέωσαν τους υπόλοιπους να κατεβάσουν και να αλλάξουν το πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά βγήκαν και άμεσα κερδισμένες. Οι ετήσιες επιστροφές της Αυστρίας σχεδόν διπλασιάστηκαν στα 565 εκατ. ευρώ, ενώ της Ολλανδίας εκτοξεύτηκαν από τα 1,57 δισ. στα 1,92 δισ. ευρώ. Μόνο η Γερμανία συμβιβάστηκε αποδεχόμενη να μην αλλάξουν οι δικές της επιστροφές. Η μόνη έκφραση που σκέφτομαι πως ταιριάζει στους Νότιους που δέχτηκαν το συμβιβασμό αυτό είναι το… «και κερατωμένοι και δαρμένοι».

Αναφορικά με τη λήψη αποφάσεων, ήτοι τη διακυβέρνηση του Ταμείου, ο κύριος Μητσοτάκης στις δηλώσεις του πανηγύρισε πως καμία χώρα δεν θα έχει δικαίωμα βέτο  στην εκταμίευση των δανείων. Αυτό ισχύει μεν, αλλά όχι ακριβώς. Και εδώ η Ολλανδία και οι σύμμαχοι τους έλαβαν το δωράκι τους με τη φόρμουλα του «φρένου ασφαλείας», όπως ονομάστηκε, το οποίο επιτρέπει σε μία χώρα, εφόσον έχει ενστάσεις για την εκταμίευση κονδυλίων σε άλλο κράτος μέλος, να φέρει το θέμα στο συμβούλιο και στο μεταξύ να «σηκώσει το χειρόφρενο» , παγώνοντας προσωρινά την εκταμίευση. Ενδεχομένως τα χρήματα στην πορεία θα απελευθερωθούν, όμως η όλη διαδικασία θα φέρει μήνες καθυστερήσεων και διαβουλεύσεων, στο πλαίσιο της Κομισιόν και του συμβουλίου.

Όσον αφορά την περίφημη ρήτρα για το Κράτος Δικαίου, που συνδέει τη συνέχιση ή τη διακοπή της βοήθειας με το αν ένα κράτος μέλος σέβεται τις δημοκρατικές αξίες και αρχές της Ένωσης, στο οποίο επίσης επέμενε η Ολλανδία (έχοντας αυτή τη φορά πολύ περισσότερους συμμάχους στο πλευρό της), η σθεναρή αντίσταση της Ουγγαρίας του Όρμπαν και της Πολωνίας οδήγησε επίσης σε μια βολική φόρμουλα.

Σύμφωνα με αυτή, μπορεί πράγματι να τεθεί θέμα παραβίασης του Κράτους Δικαίου από ένα κράτος μέλος, αλλά η διακοπή της χρηματοδότησης πρέπει να επικυρωθεί με ειδική ενισχυμένη πλειοψηφία από τα κράτη μέλη (το 55% των μελών που θα πρέπει να αντιπροσωπεύουν το 65% του συνολικού πληθυσμού. Κοινώς… τρέχα-γύρευε να εγκριθεί πρακτικά, που σημαίνει ότι δεν πρόκειται ποτέ η ρήτρα να ενεργοποιηθεί.   

Μετά από όλα αυτά οι περισσότεροι ηγέτες, μάλλον ανακουφισμένοι επειδή τελείωσε η  εξουθενωτική τετραήμερη διαπραγμάτευση, βγήκαν να πανηγυρίσουν στις κάμερες και στα social media για την… ιστορική απόφαση και το… δύσκολο αλλά απαραίτητο συμβιβασμό. Και επικοινωνιακά να μας πείσουν, πως πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι. Όμως, το πόσο ευχαριστημένοι θα πρέπει πραγματικά να είμαστε αποδεικνύεται από την πραγματική ανάλυση των στοιχείων.

Άλλωστε, με την επέλαση της πανδημίας να συνεχίζεται και να αφήνει πίσω της ανθρώπινα θύματα και καμένη γη στο οικονομικό πεδίο, θα φανεί εκ του αποτελέσματος αν τα κονδύλια αυτά είναι αρκετά για να ορθοποδήσουν οι οικονομίες της περιοχής και μάλιστα χωρίς να στραφούν στα δάνεια του Ταμείου Ανάπτυξης και τις πιστωτικές γραμμές του ESM (σύμφωνα με την έτερη απόφαση, την άνοιξη από το Eurogroup), που θα κρατήσουν τους λαούς για χρόνια δεσμευμένους στην αποπληρωμή και αυτών των χρεών.

Αυτό βέβαια αφορά το αύριο. Εμείς για την ώρα θα πρέπει, υποτίθεται, να πανηγυρίσουμε…