Η κουλτούρα του γείτονα και πως επιζητά το μισό Αιγαίο!

Του Μιχάλη Κονιόρδου*
Κάθε φορά που δημιουργείται μία ένταση με την Τουρκία ή για να είμαστε πιο ακριβείς, κάθε φορά που δημιουργεί η Τουρκία μια ένταση με την Ελλάδα, ο Τύπος γεμίζει -και καλά κάνει- με αναλύσεις, άρθρα και εκπομπές που αναφέρονται στα ελληνοτουρκικά ζητήματα.

Η κοινή αγωνία όλων των αρθρογράφων περιστρέφεται γύρω από το ποια είναι τα όρια της Τουρκίας: τι ζητάει η κάθε τουρκική εξουσία; πως το ζητάει; μέχρι που θα φθάσουν οι απαιτήσεις της; τι μέσα σκοπεύει να χρησιμοποιήσει κάθε φορά που ξεκινάει μία ένταση;

Αυτή την εποχή για παράδειγμα πέρα από τις συνεχόμενες και εμπρηστικές τουρκικές δηλώσεις για αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών που αποτυπώνονται με μία έξαρση της τουρκικής ρητορικής και η οποία έχει περάσει πλέον σε ένα άλλο επίπεδο, σε ένα επίπεδο ευθείας αμφισβήτησης της κυριαρχίας της Ελλάδος επί των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, «γίνεται πάρτι» στον αέρα από τις πτήσεις και υπερπτήσεις μη επανδρωμένων τουρκικών αεροσκαφών.

Είναι αλήθεια πως αυτά αναχαιτίζονται «σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, κατά πάγια τακτική» μας ενημερώνει το ΓΕΕΘΑ ενώ το ΥΠ.ΕΞ. προβαίνει σε διαβήματα όπου δει. Παρ’ όλα αυτά η ανησυχία είναι έντονη καθώς η Τουρκία έχει ενισχύσει το στόλο της με δεκάδες οπλισμένα μη επανδρωμένα σκάφη, ενώ η τουρκική αμυντική βιομηχανία σχεδιάζει τη ναυπήγηση μη επανδρωμένων πλοίων:

«Με την εμπειρία την οποία αποκτήσαμε από την κατασκευή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, ναυπηγούμε οπλισμένα μη επανδρωμένα σκάφη. Τώρα εργαζόμαστε πάνω στα συστήματα τα οποία, θα κυκλοφορούν σαν κοπάδι στις θάλασσες» δήλωσε πρόσφατα περιχαρής ο Τούρκος πρόεδρος…

Φρίκη και μόνο που διαβάζεις την τουρκική προεδρική δήλωση για κοπάδι μη επανδρωμένων σκαφών… Φανταστείτε να κολυμπάτε αμέριμνα σε καμιά αιγαιοπελαγίτικη ακρογιαλιά και να εμφανίζεται ξαφνικά τούτο το κοπάδι! Σαν από ταινία των αδελφών Μαρξ.

Η Τουρκία δοκιμάζει τις αντοχές της Αθήνας και ασκείται στην επίδειξη υπεροχής σε ένα τεχνολογικό πεδίο που ούτως ή άλλως έχει υπάρξει δραστήρια σε εμπόλεμες ζώνες όπως η Λιβύη, η Συρία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, στέλνοντας το σαφές μήνυμα «εμείς πετάμε στο κομμάτι του Αιγαίου που μας ανήκει είτε σας αρέσει είτε όχι». Ποιο είναι το κομμάτι εκείνο που ισχυρίζονται πως τους ανήκει;

Τι κάνουν οι διπλωμάτες όταν υπηρετούν την θητεία τους σε μια Πρεσβεία ή ένα Προξενείο της χώρας τους στο εξωτερικό; Προσπαθούν να προωθήσουν τα συμφέροντα της χώρας τους μέσα από μια σειρά από δραστηριότητες, είναι η προφανής απάντηση. Άλλοι το καταφέρνουν με επιτυχία, άλλοι λιγότερο καλά, άλλοι επιτυγχάνουν πενιχρά αποτελέσματα. Συνήθως το «ψήσιμο» του συνομιλητή επιτυγχάνεται έξω από τα όρια των επισήμων εκδηλώσεων και συναντήσεων, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις κατά την διάρκεια των ιδιωτικών κοινωνικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στην χώρα της ξενιτιάς.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι το μόνιμο μοτίβο, η πάγια μεθοδολογία που ακολουθούν οι Τούρκοι διπλωμάτες. Όταν καταφέρουν να δημιουργήσουν μια σχέση έστω και μερικής εμπιστοσύνης με τον εκάστοτε συνομιλητή τους – αυτό συνήθως επιτυγχάνεται στα τραπεζώματα κι αφού τα οινοπνεύματα λυγίσουν τις αντιστάσεις – αρχίζουν οι πάσης φύσεως εκμυστηρεύσεις, κι όταν κριθεί πως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ο Τούρκος διπλωμάτης ξεφουρνίζει τον (επίμονο) πόνο του και φτάνει στο δια ταύτα:

Βγάζει ένα κομμάτι χαρτί – αν βρίσκονται σε ταβέρνα κι υπάρχει χάρτινο τραπεζομάντηλο, κόβει ένα κομμάτι του, άλλοτε πάλι χρησιμοποιεί μια χαρτοπετσέτα – σχεδιάζει δύο ημιπαράλληλες γραμμές, ορίζει την μία πλευρά ως Α και την άλλη ως Β , στο δε ενδιάμεσο κενό μεταξύ της Α και της Β πλευράς, βάζει 4-5 κουκίδες σαν πινελιές.

Να κάπως έτσι:

Και συνεχίζει λέγοντας στον ομοτράπεζο συνομιλητή του : «Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο χώρες, την Α και την Β, ανάμεσά τους μια λίμνη, μια θάλασσα τέλος πάντων κι ανάμεσά τους διάφορα νησιά και βραχονησίδες, πως θα διευθετούσες εσύ τα όρια ευθύνης της Α και της Β χώρας ; Πέρα από τυχόν ιστορικές και γεωγραφικές αναφορές, ποια θα ήταν η αφετηρία σκέψης σου πριν διευθετήσεις την οριοθέτηση;»

Ο συνομιλητής καλοπροαίρετα χαράζει μια διαχωριστική γραμμή στην μέση της υποθετικής θάλασσας ή λίμνης που χωρίζει τις επίσης υποθετικές χώρες Α και Β. Η δουλειά έγινε. Ένα καλό πρώτο βήμα για όταν το «θέμα» πάρει τον δρόμο του για τα διεθνή Fora. Στις επόμενες κοινωνικές επαφές το «θέμα» αναπτύσσεται, αναλύεται και εξειδικεύεται προσαρμοσμένο στο τουρκικό ανομολόγητο (;) που έρχονται τελευταία τα μη επανδρωμένα εξ’ ανατολών αεροσκάφη να μας υπενθυμίσουν: το μισό Αιγαίο!

Και μετά; Και μετά θα αρχίσουν τα παζάρια κι ότι προκύψει. Αυτή είναι η πολιτική «αλά Τούρκα» κατά πως λέγεται στην διπλωματική αργκό: ορίζεται ένας κατά περίπτωση μαξιμαλιστικός -και κατ’ επίφαση, συχνά- στόχος και μετά αρχίζουν τα παζάρια κι όπου κάτσει. Όσο λιγότερα είναι τα κέρδη απ’ τα παζάρια, τόσο περισσότερο επιστρατεύεται η επωδός «Όλος ο κόσμος θέλει να μας διαμελίσει, να μας κομματιάσει… δε μας αγαπάει ο κόσμος… ο Τούρκος δεν έχει άλλο φίλο εκτός από τον Τούρκο…».

«Ο πολιτισμός είναι ο συλλογικός προγραμματισμός του μυαλού που διακρίνει τα μέλη μιας κατηγορίας ανθρώπων από μια άλλη», μας θυμίζει ο Hofstede βαθύς γνώστης της διαπολιτισμικής επικοινωνίας και στο ερώτημα «Τι είναι ο Συλλογικός Προγραμματισμός;», μας εξηγεί πως είναι «Ο τρόπος με τον οποίο μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ή εθνικοτήτων εκπαιδεύεται από πολύ μικρή ηλικία για να εσωτερικεύσει τη συμπεριφορά και τις στάσεις της ομάδας».

Αυτή λοιπόν η επωδός για τον Τούρκο δεν έχει άλλο φίλο εκτός από τον Τούρκο, είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες του συλλογικού προγραμματισμού της τουρκικής κουλτούρας, του τουρκικού πολιτισμού.

Αν προσθέσουμε την λογική του αέναου παζαρέματος ως τρόπου συμπεριφοράς προς τον «άλλο» και την κεμαλική προσωπολατρία που καλλιεργείται στην διάρκεια των σχολικών χρόνων, αποκτούμε μια εικόνα του συλλογικού προγραμματισμού της τουρκικής κουλτούρας.

Θα αναφερθώ στην ποιοτική ενημερωτική εκπομπή «ROADS» του Πάνου Χαρίτου, στις 30/6/2020: “Τουρκία, μια οικονομία σε ελεύθερη πτώση”.

Σ’ ένα οδοιπορικό, που έγινε λίγο πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, ακαδημαϊκοί, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, οικονομολόγοι σχολιάζουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τις εξελίξεις στα σύνορα του Έβρου και τη θαλάσσια μεθόριο, τη δεινή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας, ενώ καθημερινοί άνθρωποι μιλούν για τη μεγάλη κρίση που πλήττει τη χώρα, την υψηλή ανεργία, τους χαμηλούς μισθούς και τη δύσκολη καθημερινότητα υπό τη σκιά του Τούρκου προέδρου.

Στο 48ο λεπτό της εκπομπής -που αξίζει τον κόπο να την παρακολουθήσει και δυο και τρείς και περισσότερε φορές- ο κ. Μπεκίρ Αϊρντίρ, επικεφαλής εταιρείας δημοσκοπήσεων KONDA παρουσιάζει παραστατικά τον συλλογικό προγραμματισμό της τουρκικής κουλτούρας:

«Διότι ο εθνικισμός που υπάρχει στην τουρκική κοινωνία και στον λαό, είναι μία έννοια που με το νομικό και εκπαιδευτικό σύστημα, το κράτος τους έβαλε να αποστηθίσουν. Δηλαδή, “Όλος ο κόσμος θέλει να μας διαμελίσει, να μας κομματιάσει… δε μας αγαπάει ο κόσμος… ο Τούρκος δεν έχει άλλο φίλο εκτός από τον Τούρκο…”. Είναι πράγματα που στην οκταετή υποχρεωτική εκπαίδευση (…) το κράτος τοποθέτησε στον εγκέφαλό μας».

Ταμάμ…

* Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε εδώ