Η ψήφος των χαμένων γενεών

Έχει ανοίξει το τελευταίο διάστημα μια συζήτηση στη δημόσια σφαίρα για την ψήφo των κατοίκων εξωτερικού που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους.

Γράφει ο: Χαράλαμπος Χριστόπουλος*

Η αξιωματική αντιπολίτευση προβάλλει το αίτημα αυτό σε αντιδιαστολή της κυβερνητικής πρότασης για «σπάσιμο» της εκλογικής περιφέρειας της Β΄Αθηνών και του υπολοίπου Αττικής. Ζητά να ψηφίζουν όσοι έχουν ελληνικό διαβατήριο στον τόπο που κατοικούν εφόσον είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και να μην αναγκαστούν να έρθουν από το εξωτερικό για να επιλέξουν την επόμενη κυβέρνηση της χώρας. Αυτό θέτουν ως προαπαιτούμενο για να δώσουν και οι ίδιοι θετική ψήφο στην κυβερνητική πρόταση για «σπάσιμο» ώστε να ισχύσει στις εκλογές του 2019 (σύμφωνα με το Σύνταγμα για να ισχύσει άμεσα η όποια αλλαγή στον εκλογικό νόμο χρειάζονται 200 ψήφοι)

Η «αλεπού» στο παζάρι

Είναι ξεκάθαρο ότι η αξιωματική αντιπολίτευση της χώρας θεωρεί ως προνομιακό εκλογικό σώμα για την ίδια τους κατοίκους εξωτερικού, πολύ περισσότερο όσους από την Ελλάδα λείπουν από την δεκαετία του 60. Για αυτό το λόγο επιλέγει ο Κυριάκος Μητσοτάκης να επαναφέρει το θέμα της ψήφου από απόσταση (επιστολική) με το επιχείρημα ότι προβλέπεται στο Σύνταγμα. Παράλληλα, διαπραγματεύεται ένα άλλο ζήτημα για το οποίο έχει θετική θέση αλλά αρνείται να το ψηφίσει αν δεν γίνει αυτό που ο ίδιος ζητά. Υπάρχει επομένως μια προσπάθεια συναλλαγής και όχι μια πολιτική μάχη θέσεων. Αυτό θα μπορούσε εύκολα να επεκταθεί από την κυβερνητική πλευρά σε ένα άλλο ενδιαφέρον ζήτημα. Αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζητά την ψήφο των Ελλήνων κατοίκων εξωτερικού αδιακρίτως τότε μπορεί εύκολα ο Αλέξης Τσίπρας να ζητήσει αυτό το δικαίωμα να περιοριστεί λελογισμένα, όπως και έκανε ήδη με ομιλία του στη Βουλή.

Τα προβλήματα της πρότασης Μητσοτάκη

Αρχικά, το επιχείρημα ότι προβλέπεται στο Σύνταγμα επιστολική ψήφος άρα πρέπει να εφαρμοστεί είναι σε κάθε περίπτωση αίολο διότι το Σύνταγμα δίνει αυτή την δυνατότητα μεν, αλλά ορίζει ρητά ότι επαφίεται στην βούληση του κοινού Νομοθέτη η κατάρτιση του εκλογικού νόμου και επομένως και της διενέργειας των εκλογών. Επιπλέον, υπάρχει απόφαση του δικαστηρίου της ΕΣΔΑ στην υπόθεση Σιταρόπουλος-Γιακουμόπουλος εναντίον Ελλάδας που επιβεβαιώνει τον παραπάνω ισχυρισμό και θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν είναι σε καμία περίπτωση υποχρεωμένη να δώσει μέσω του εκλογικού της νόμου την επιστολική ψήφο.

Επιπρόσθετα, υπάρχει μια σειρά ερωτημάτων που πρέπει πολιτικά να απαντηθούν. Η ψήφος στην εκλογική διαδικασία δίδεται με ποικίλα κριτήρια. Θα ήταν λογικό όμως να μπορεί να διευκολυνθεί στην ψήφο του ένας άνθρωπος που ζει 40 χρόνια στις ΗΠΑ, δεν έχει στην Ελλάδα περιουσία και δεν έχει επαφή με την ελληνική πραγματικότητα;

Θα ήταν λογικό για παράδειγμα να έρθει ο ομογενής 3ης γενιάς και να λάβει δικαίωμα ψήφου(εφόσον λαμβάνει ελληνικό διαβατήριο) όταν δεν μιλά καν τη γλώσσα απλά και μόνο εξ αιτίας των προγόνων του;

Φυσικά όλα τα παραπάνω είναι δυνατά αφού στην Ελλάδα ισχύει το δίκαιο της καταγωγής και όχι το δίκαιο του εδάφους. Επομένως, αν ισχύσει η πρόταση Μητσοτάκη όπως παρουσιάζεται θα μιλούμε για τεράστια διεύρυνση του εκλογικού σώματος από ανθρώπους που δεν υφίστανται τις συνέπειες της πλειοψηφίας των πολιτικών που ακολουθεί η εκάστοτε κυβέρνηση.

Η πρακτική στις άλλες χώρες

Στις περισσότερες χώρες δίδεται πράγματι η δυνατότητα ψήφου στους κατοίκους εξωτερικού. Στην μεγάλη τους πλειοψηφία όμως αυτό γίνεται λελογισμένα. Σε όλες τις περιπτώσεις τοποθετείται ένα χρονικό όριο απουσίας από την χώρα που ποικίλει ανά κράτος. Είναι, ίσως μια λογική συνυφασμένη με την κατάσταση που βιώνουμε και εμείς ως χώρα τα τελευταία χρόνια που λόγω της κρίσης εκατοντάδες χιλιάδες καταρτισμένοι νέοι ακολούθησαν τον δρόμο της μετανάστευσης.

Για την «χαμένη» γενιά

Κανένας άνθρωπος δεν γίνεται μετανάστης από επιλογή. Είναι δεδομένο πως οι άνθρωποι που κατά καιρούς έφυγαν από την Ελλάδα για άλλους τόπους το έκαναν γιατί δεν είχαν επιλογή. Πολλοί από όσους έφυγαν τα τελευταία χρόνια θα ήθελαν να ξαναγυρίσουν αν υπήρχε η δυνατότητα. Η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για ψήφο στη γενιά του brain drain που ονομάστηκε «χαμένη», ενώ μόνο τέτοια δεν είναι, είναι μια πιο λογική πολιτικά πρόταση αν αναλογιστεί κανείς ότι οι άνθρωποι αυτοί μεγάλωσαν εδώ, έχουν επαφή και πληροφόρηση για την Ελλάδα, έχουν οικογένειες και περιουσία εδώ και το κυριότερο έχουν προοπτική επιστροφής καθώς δεν λείπουν πολλά χρόνια.

Ένα ενδιαφέρον ερώτημα

Το επιχείρημα της αντιπολίτευσης είναι απλό. Εφόσον κάτι το εφαρμόζουν τόσες πολλές χώρες πρέπει να το κάνουμε και εμείς. Σε πολλές χώρες παράλληλα δίδεται δικαίωμα ψήφου και στους μετανάστες που ζουν εκεί, μιλούν τη γλώσσα, πληρώνουν φόρους και έχουν στήσει την ζωή τους στον τόπο διαμονής τους. Κάποιοι από αυτούς είναι Έλληνες. Πρέπει λοιπόν να τεθεί το ερώτημα για ποιο λόγο δεν εφαρμόζεται –με την κατάλληλη νομοθετική διαδικασία- και στην Ελλάδα το εν λόγω μέτρο;

Πολιτικό μπούμερανγκ

Έχει αναφερθεί σε αρθρογραφία στον τύπο ότι ο Αλέξης Τσίπρας φοβάται τους νέους, γιατί έχοντας ζήσει στο εξωτερικό, θα έρθουν και θα ψηφίσουν τον ευρωπαϊστή Μητσοτάκη. Ίσως θα αποκτήσουν μια καλύτερη άποψη αν ρωτήσουν τους νέους που οι κυβερνήσεις της ΝΔ έστειλαν στην μετανάστευση την γνώμη τους για τον Τζέρεμι Κόρμπιν. Έπειτα, μπορούν να ρωτήσουν τους νέους τη γνώμη τους για τον Άδωνι.

*Ασκούμενος Δικηγόρος