Η συγκλονιστική ίστορία του Pepe των Τουπαμάρος, του «φτωχότερου πρόεδρου στον κόσμο» – Δύο ντοκιμαντέρ ΕΔΩ

Η συγκλονιστική ίστορία του Pepe, του «φτωχότερου πρόεδρου στον κόσμο» Δείτε την ταινία του Álvaro Brechner: «Η Δωδεκάχρονη Νύχτα» ΕΔΩ! Από το βιβλίο «Τουπαμάρος-Ημερολόγια Φυλακής» και Εμίρ Κουστουρίτσα ντοκιμαντέρ «Ελ Πέπε. Μια Ανώτερη Ζωή» του Netflix…

https://www.justwatch.com/gr/%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CE%B1/el-pepe-mia-anotere-zoe

Μια λυρική ιστορία, ύμνος στο ανθρώπινο μεγαλείο, την θέληση για επιβίωση και τη δύναμη του πνεύματος ανθρώπων που σε συνθήκες δικτατορίας ξεπέρασαν τους εαυτούς τους αγωνιζόμενοι για δημοκρατία, ελευθερία, ισότητα. Ένα ιστορικό πολιτικό δράμα, δυστυχώς ακόμα επίκαιρο, βασισμένο σε αληθινά γεγονότα που συγκλόνισαν την Ουρουγουάη στη δεκαετία του ΄70.

Ο παππούς μας, ο «ΠΕΠΕ», ο θρυλικός αντάρτης των Τουπαμάρος, που πέρασε 14 χρόνια φυλακισμένος στην απομόνωση, στον πάτο ενός πηγαδιού, αυτή την βδομάδα, λίγες μέρες πριν από τα 89α γενέθλιά του, διαγνώστηκε με καρκίνο του οισοφάγου. Η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου. Ποιός είναι ο παππούς μας; Ο «φτωχότερος προέδρος στον κόσμο» ! (“el presidente mas pobre”) Η σημαντικότερη μορφή της Αριστεράς στη Λατινική Αμερική.

Ο ΧΟΣΕ ΑΛΜΠΕΡΤΟ – «ΠΕΠΕ» -ΜΟΥΧΙΚΑ ΚΟΡΔΑΝΟ, πρόεδρος της Ουρουγουής από το 2010 ΄έως το 2015 που κατάφερε να πετύχει όσα δεν μπόρεσαν ή δεν πρόλαβαν ο Τσε Γκεβάρα και ο Σαλβαδόρ Αλιέντε. Να αφήσει τα ίχνη στα οποία θα πρέπει να κινηθεί η προοδευτική διακυβέρνηση του 21ου αιώνα. Υλοποιόντας ένα εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης ανέβασε το ΑΕΠ σε επίπεδα ρεκόρ και έφερε ευημερία νικώντας την φτώχια, ενισχύοντας του ευάλωτους, αναδινέμοντας τον νέο παραγόμενο πλούτο, Η Ουρουγουάη, απέκτησε ενεργιακή αυτάρκεια, παράγει πλέον το 95% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται από ανανεώσιμες πηγές. Η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε πως: «Η Ουρουγουάη καθορίζει τις παγκόσμιες τάσεις στις επενδύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας». « Εγινε ο ηγέτης της πράσινης ενέργειας», σύμφωνα με την WWF.

Ο Jose “Pepe” Mujica, ο πιο φτωχός πρόεδρος στον κόσμο, ζεί πάντα στο ίδιο μικρό σπίτιμε ένα υπνοδωμάτιο , σε μία φάρμα έξω από το Μοντεβίδεο, μαζί με τη γυναίκα του, την, επίσης, αντάρτισσα των Τουπαμάρος και μέλος της Γερουσίας Lucia Toplansky και την … Μανουέλα, την σκυλίτσα του, η οποία μετά από ένα ατύχημα έμεινε με τρία πόδια. Δεν είχε ποτέ, χρέη, δάνεια και τραπεζικό λογαριασμό. Το μόνο περιουσιακό του στοιχείο είναι ένα παλιό Βολκσβάγκεν Beatle.

Δίνοντας το παράδειγμα σε μία εποχή λιτότητας επέστρεφε το 90% του μισθού του στο ταμείο του Κράτους για να διατεθούν σε όσους είχαν μεγαλύτερη ανάγκη. Κέρδισε την διεθνή καταξίωση γιατί προώθησε κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές ρηξηκέλεθρες και εξαιρετικά ελευθεριακές. Νομιμοποίησε τις εκτρώσεις, τον γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών, την χρήση της κάνναβης ΄και εθνικοποίησε της παραγωγής της διαλύωντας τα καρτέλ.

Θα μείνει στην ιστορία μόνο για την ασυνήθιστη ειλικρίνειά του, και τις ρητορικές του ικανότητες. Αλλά κυρίως θα τον θυμόμαστε για την ικανότητά του να μετατρέπει τις ιδέες του σε πράξεις.

«Έχω καρκίνο του οισοφάγου», είπε στην συνέντευξη Τύπου ο Ελ Πέπε. «Είναι προφανώς κάτι πολύ επικίνδυνο και διπλά περίπλοκο στην περίπτωσή μου, έχω δυο δεκαετίες ένα αυτοάνοσο νόσημα – τον υποχρέωσε να παραιτηθεί και από το αξίωμα του γερουσιαστή τον Οκτώβριο του 2020 – που έχει επηρεάσει μεταξύ άλλων τη νεφρική μου λειτουργία και δυσχεραίνει την αντιμετώπιση με χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση. Η ζωή είναι όμορφη, αλλά σε φθείρει, Το σημαντικό είναι να σηκώνεσαι κάθε φορά που πέφτεις και όταν νοιώθεις θυμό, να τον μετατρέπεις σε ελπίδα».

Η ιστορία
To φιλμ αφορά την ιστορία τριών κρατουμένων όλοι τους σημαντικές προσωπικότητες της χώρας. Ένας από αυτούς είναι ο μετέπειτα πρόεδρος της Ουρουγουάης Jose(Pepe)Mujica, και οι άλλοι δύο οι Mauricio Rosenkof (γνωστός σύγχρονος ποιητής και συγγραφέας) και Eleuterio Fernandez-Huidobro «Niato» που αφηγήθηκαν την ιστορία τους στο συγκλονιστικό βιβλίο-μαρτυρία «Τουπαμάρος-Ημερολόγια Φυλακής» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κουκίδα και πρόλογο του Eduardo Galeano). O Mujica μια ξεχωριστή και εξαιρετικά αγαπητή προσωπικότητα στην πατρίδα του και όλο τον πλανήτη είναι γνωστός και ως «ο φτωχότερος πρόεδρος στον κόσμο».

Το 1973, στην Ουρουγουάη, οι αντάρτες Τουπαμάρος, ένα πολιτικό κόμμα, με την ονομασία Κίνημα για την Λαϊκή Συμμετοχή, έχουν χάσει τον πόλεμο με τον στρατό και η δικτατορία κυβερνάει τη χώρα. Τρεις φυλακισμένοι αντάρτες μένουν στην απομόνωση για 12 χρόνια. Είναι οι Mujica, Rosenkof και Huidobro που συνελήφθησαν από τις δυνάμεις καταστολής το 1972, υπεβλήθησαν σε άγρια βασανιστήρια και παρέμειναν έγκλειστοι υπό απάνθρωπες συνθήκες για δεκατρία περίπου χρόνια, σε διάφορα στρατόπεδα και φυλακές της χώρας. Αυτοί και επτά ακόμη ηγετικά στελέχη των Τουπαμάρος έγιναν αντικείμενο του πιο ακραίου σαδισμού και της εκδικητικότητας της δικτατορίας.

Τους ονόμασαν «ομήρους» με την έννοια ότι εφεξής θα κρατούνταν από το στρατό, ο οποίος διατηρούσε το δικαίωμα να τους εκτελέσει ανά πάσα στιγμή, ως αντίποινα σε οποιαδήποτε απειλητική ενέργεια των συντρόφων τους που παρέμεναν ελεύθεροι. Αυτά τα χρόνια δεν είχαν καμία οπτική επαφή με τον έξω κόσμο. Δεν γνώριζαν ποτέ σε ποιο ακριβώς μέρος της χώρας κρατούνταν αφού άλλαζαν συχνά φυλακές και τόπους κράτησης. Δεν άκουγαν ειδήσεις παρά μόνον λίγο πριν την πτώση της δικτατορίας, ξαναείδαν το φως της ημέρας και τον έναστρο ουρανό περίπου μία δεκαετία μετά τη σύλληψή τους. Δεν βρέθηκαν ποτέ στο ίδιο κελί, ούτε είχαν το δικαίωμα επικοινωνίας μεταξύ τους και με τις οικογένειες τους. Έχασαν κάθε αίσθηση του χρόνου, των εποχών, των αλλαγών.

Επανειλημμένα έφτασαν πολύ κοντά στο θάνατο από την πείνα και τη δίψα στην οποία τους υπέβαλλαν οι δεσμοφύλακές τους, αναγκάστηκαν για μεγάλα διαστήματα να τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με τα έντομα των υγρών και σκοτεινών κελιών τους, τα περισσότερα από τα οποία είχαν τρύπιο ταβάνι, αλλά καθόλου παράθυρα, έρμαια της χειμωνιάτικης παγωνιάς, της βροχής και του καύσωνα. Χωρίς καμία ανθρώπινη επαφή, το μόνο από το οποίο μπορούσαν να κρατηθούν, ήταν ο ίδιος τους ο εαυτός και η εμπιστοσύνη ότι ήταν στην σωστή πλευρά της ιστορίας. Έτσι δεν επέτρεψαν στις δυνάμεις του δικτατορικού καθεστώτος να εισβάλουν στο μυαλό τους και την ψυχή τους. Συνέχισαν να πιστεύουν ότι ο αγώνας τους ήταν και ο μόνος δίκαιος αγώνας. Έβρισκαν τρόπους να τρέφουν το μυαλό τους και κατάφερναν να επικοινωνούν χτυπώντας κωδικοποιημένα την αλφάβητο στους τοίχους που τους χώριζαν ώστε το μυαλό να συνθέτει τις λέξεις, τις έννοιες κι η ψυχή τα συναισθήματα.

Η σκηνοθεσία και το σενάριο

Η σκηνοθεσία και το σενάριο του Álvaro Brechner δημιουργούν ένα εξαιρετικό, αξέχαστο αισθητικά και υπαρξιακά φιλμ που βιώνεται σαν μια ισχυρή και βαθιά εμπειρία από τον θεατή. Δεν είναι μόνον η πολύ δυνατή ιστορία. Είναι και το γεγονός ότι αποδίδεται μοναδικά, συγκινεί σαρωτικά και μένει στη συνείδηση του θεατή ως μάθημα για την ανάγκη των ανθρώπων να αντιστέκονται και τις δυνατότητες τους να προσαρμόζονται ακόμα και στις χειρότερες καταστάσεις. O Brechner αποδίδει την ιστορία του με λεπτή αίσθηση χιούμορ και ειρωνείας, στοχεύοντας στη φύση της στρατιωτικής αρτηριοσκλήρωσης και ανοησίας, αλλά και την ανθρώπινη βλακεία γενικότερα.

Επεκτείνεται στην αιώνια μάχη μεταξύ των δύο βασικών συνιστωσών τού ανθρώπινου ψυχισμού: του καλού και του κακού. Προβληματίζεται για τους εντυπωσιακούς ανθρώπινους ψυχολογικούς μηχανισμούς επιβίωσης που ενεργοποιούνται ως εκ θαύματος, ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες. Επικεντρώνεται σε εκείνα τα σημεία του βιβλίου των Rosenkof και Huidobro που είναι λιγότερο βίαια, περισσότερο φορτισμένα συναισθηματικά και περιέχουν ταυτόχρονα μία δόση χιούμορ ή ειρωνείας μέσα στην τραγικότητά τους. Οι ερμηνείες των ηθοποιών Antonio de la Torre, Chino Darín και Alfonso Tort είναι συγκλονιστικές. Η μουσική του Federico Jusid επίσης δυνατή, άκρως συγκινητική και φυσικά ξεχωρίζει η διασκευή του πασίγνωστου τραγουδιού «The sound of silence» με τη φωνή της Silvia Pérez Cruz.

Τα βραβεία

Το φιλμ απέσπασε 44 βραβεία και είχε συνολικά 77 υποψηφιότητες. Ισπανία, Αργεντινή, Γαλλία, 2018. Σκηνοθεσία – Σενάριο: Álvaro Brechner. Πρωταγωνιστούν: Antonio de la Torre, Chico Darín, Alfonso Tort, César Troncoso, Soledad Villamil, Sílvia Pérez Cruz, Mirella Pascual, NidiaTelles. Διάρκεια: 122

«Ελ Πέπε. Μια Ανώτερη Ζωή» στο Netflix του Εμίρ Κουστουρίτσα

Στην ζωή του Ελ Πέπε, του προέδρου της Ουρουγουάης Χοσέ Μουχίκα, «ζουμάρει» και η κάμερα του Εμίρ Κουστουρίτσα σε ένα ντοκιμαντέρ που πραγματικά αξίζει κανείς να δει στο αφιέρωμά μας. Το «Ελ Πέπε. Μια Ανώτερη Ζωή» του Netflix καταγράφει τον Μουχίκα, να μιλά για όσα έμαθε στη φυλακή, για τα ιδανικά του και για το μέλλον και μας φέρνει μια αχτίδα αισιοδοξίας μέσα στην πολιτική απαξίωση της σύγχρονης εποχής. «Νομίζω ότι είναι μια μοναδική περίπτωση, εμπλουτίζει τα συναισθήματά μας, αλλά και τις εμπειρίες μας, και είμαι πεπεισμένος ότι μια μέρα θα αποτελέσει έμπνευση για όσους σήμερα πιστεύουν στον σοσιαλισμό» λέει ο Κουστουρίτσα για τον πρωταγωνιστή του. Ο Μουχίκα δημιούργησε μιά «ουτοπική πραγματικότητα», κατάφερε με τις πράξεις του να εκμηδενίσει την απόσταση ανάμεσα στον πολίτη και τους «από πάνω». Ανάμεσα στη βάση και το απομονωμένο ρετιρέ. Ο μέσος πολίτης συντονίστηκε απόλυτα με τον πρόεδρό του, πράγμα ιστορικά σπάνιο και μοναδικό. Και ο αρχηγός, άφησε στην άκρη τον ιδεαλισμό για να βρεθούν πρακτικές λύσεις. Στην ταινία του, ο Kusturica φαντάζει δικαίως, απόλυτα γοητευμένος από τον συνομιλητή του. Ο Μουχίκα αυτο-χαρακτηρίζει τον τρόπο του, «νεο-στωικό»: «Όταν σε εκλέγει η πλειοψηφία για ένα αξίωμα, τότε πρέπει να ζεις σαν την πλειοψηφία, όχι σαν τη μειοψηφία», λέει ο ίδιος στον φακό. Ο Κουστούριτσα παρακολουθεί την πορεία του Μουχίκα από τις τελευταίες ημέρες του 2015, όταν και συνταξιοδοτήθηκε. Το νοσταλγικό ταγκό του Ελ Πέπε με τη γυναίκα του και η παραδοχή του πως λυπάται μονάχα που δεν έκανε παιδιά, φέρνει στην κάμερα το πιο ανθρώπινο πρόσωπό του. Η ταινία αποτελεί ένα φόρο τιμής στον αριστερό ηγέτη, από έναν σκηνοθέτη που τάσσεται ψυχή τε και σώματι στον πολιτικό ακτιβισμό, έχοντας χρόνια τώρα διαλέξει πλευρά.