Η «συνωμοσία» κατά του Ερντογάν

Μια γιγαντιαία συνωμοσία των Αμερικανών, των διεθνών κερδοσκόπων και άλλων σκοτεινών δυνάμεων βρίσκεται πίσω από την κατάρρευση της τουρκικής λίρας. Τελικός στόχος, η ανατροπή του Τούρκου προέδρου, κάτι σαν πραξικόπημα με οικονομικά και νομισματικά μέσα.

Αυτή είναι, σε αδρές γραμμές, η θεωρία συνωμοσίας που διακινεί μετ’ επιτάσεως ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν για να συσπειρώσει τον τουρκικό πληθυσμό σε μια μάχη κατά του κοινού εχθρού και να αποφύγει τον κίνδυνο να κατηγορηθεί ο ίδιος για το δράμα της τουρκικής οικονομίας.

Η αλήθεια, όμως, απέχει πολύ από τα κατασκευάσματα της πολιτικής προπαγάνδας, όσο και αν είναι αληθές ότι η κρίση της λίρας προσέλαβε νέα, δραματική τροπή, από τη στιγμή που οι τεταμένες αμερικανοτουρκικές σχέσεις μπήκαν στην εξίσωση, κλονίζοντας ακόμη περισσότερο την ήδη ασθενή εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτικών/κερδοσκοπικών κεφαλαίων προς την τουρκική οικονομία.

Η οικονομική πολιτική του ισλαμικού κόμματος του Ερντογάν δημιούργησε αρχικά αυτό που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ονομάζει “inclusive growth”, δηλαδή ανάπτυξη με οφέλη για τους ασθενέστερους. Ως το 2009, όταν η Τουρκία άρχισε να περπατάει χωρίς το «μπαστουνάκι» του ΔΝΤ, ο Ερντογάν εφάρμοζε αρκετά πιστά τις συνταγές του Ταμείου για «σφιχτή» δημοσιονομική και νομισματική πολιτική, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη επενδυτικών και κερδοσκοπικών κεφαλαίων.

Το στρατηγικό λάθος του Τούρκου ηγέτη έγινε στον απόηχο της παγκόσμιας κρίσης του 2008-2009: αντί να κρατήσει υπό έλεγχο τον εξωτερικό δανεισμό, ο Ερντογάν ενθάρρυνε το δανεισμό του ιδιωτικού τομέα σε συνάλλαγμα, με αποτέλεσμα οι εξωτερικές υποχρεώσεις τραπεζών και επιχειρήσεων να αυξηθούν με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου.

Για μια οικονομία, όπως η τουρκική, με μόνιμα ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών (από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ακόμη), τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης με… στεροειδή αναβολικά (δανεισμός σε συνάλλαγμα) είναι κατ’ εξοχήν επικίνδυνο, ιδιαίτερα όταν, όπως συνέβη τα τελευταία οκτώ χρόνια, τα δανεικά κατευθύνονται σε επενδύσεις που δεν βελτιώνουν την παραγωγικότητα της οικονομίας (δημόσια και ιδιωτικά κατασκευαστικά έργα).

Όταν η οικονομία έφθασε στο στάδιο της υπερθέρμανσης, με τον πληθωρισμό και το έλλειμμα του ισοζυγίου να ξεφεύγουν, ο Ερντογάν έκανε το δεύτερο μεγάλο λάθος του. Όχι μόνο αρνήθηκε με επιμονή να μπει φρένο με πιο σφικτή δημοσιονομική και, πρωτίστως, νομισματική πολιτική (υψηλότερα επιτόκια), αλλά χρησιμοποίησε την αναβάθμιση των προεδρικών εξουσιών για να θέσει υπό ασφυκτικό έλεγχο το υπουργείο Οικονομικών και την κεντρική τράπεζα, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη των διεθνών κεφαλαίων.

Το τελευταίο διάστημα, μάλιστα, με όσα δηλώνει συνεχώς για πόλεμο ή πολιορκία της Τουρκίας, αλλά και με τη μέχρι στιγμής άρνησή του για την αναγκαία αύξηση των επιτοκίων, κάνει όσους έχουν «ποντάρει», επενδυτικά ή κερδοσκοπικά στην τουρκική οικονομία και τη λίρα, να φοβούνται ότι οι τουρκικές αρχές κινούνται εκτός πραγματικότητας και θα αφήσουν την οικονομία να μπει σε μια ανεξέλεγκτη πορεία προς την κατάρρευση.

Ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γαμπρός του Ερντογάν και «τσάρος» της τουρκικής οικονομίας θα επιχειρήσει σήμερα να εξηγήσει το σχέδιό του για την αποφυγή της κατάρρευσης σε μια τηλεδιάσκεψη με εκατοντάδες εκπροσώπους επενδυτικών κεφαλαίων. Αν επιμείνει ότι δεν θα πρέπει να αυξηθούν τα επιτόκια για να υποστηριχθεί η λίρα και να συγκρατηθεί ο πληθωρισμός, που αναμένεται να αυξηθεί περίπου κατά πέντε μονάδες στην επόμενη μέτρηση, οι επενδυτές δεν θα δώσουν άλλη ευκαιρία στην τουρκική κυβέρνηση.

Αν ο Ερντογάν επιμείνει να προσπαθήσει να χρηματοδοτήσει με φθηνά δανεικά από το εξωτερικό ένα μοντέλο ανάπτυξης που έχει τελειώσει, μόνο και μόνο για να εδραιώσει την όλο και πιο αυταρχική του διακυβέρνηση, οι αγορές είναι βέβαιο ότι θα πουν «όχι, ευχαριστώ» και η εκροή κεφαλαίων θα «γονατίσει» την τουρκική οικονομία. Αυτό δεν θα είναι αποτέλεσμα σκοτεινής συνωμοσίας, αλλά απλώς πολύ κακής οικονομικής πολιτικής.