Η τακτική της πρόκλησης στην αντιπαράθεση ΗΠΑ–Κίνας

杀敌八百，自损一千 «Σκοτώνεις 800 εχθρούς, αλλά ζημιώνεις τον εαυτό σου κατά 1.000»

Η φράση αυτή, βγαλμένη από την παραδοσιακή κινεζική σοφία, αποτυπώνει μια βαθιά στρατηγική προσέγγιση που παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα, επηρεάζοντας ακόμα και τις κινήσεις της σύγχρονης Κίνας στη διεθνή σκακιέρα. Όποιος γνωρίζει την κινεζική κουλτούρα, αντιλαμβάνεται πως η γεωπολιτική της Κίνας βασίζεται συχνά σε αρχές βαθιά ριζωμένες στην Ιστορία της.

Μία από αυτές είναι η στρατηγική 激将法 (jī jiàng fǎ), γνωστή ως τακτική της πρόκλησης. Πρόκειται για μια μέθοδο που βασίζεται στην κουλτούρα της τιμής και της αξιοπρέπειας, σύμφωνα με την οποία, όταν κάποιος προκαλείται ή προσβάλλεται δημόσια, νιώθει υποχρεωμένος να απαντήσει, ακόμη και αν η αντίδραση αυτή δεν είναι προς όφελός του.

Η Κίνα φαίνεται να αξιοποίησε αυτή την τακτική κατά την εμπορική της σύγκρουση με την κυβέρνηση Τραμπ. Όταν η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε την επιβολή δασμών ύψους 125% σε κινεζικά προϊόντα, το Πεκίνο δεν υποχώρησε. Αντίθετα, απάντησε με ισοδύναμα μέτρα, «προκαλώντας» τον Τραμπ να κλιμακώσει ακόμη περισσότερο – κάτι που εκείνος έκανε, ανεβάζοντας τους δασμούς στο 245%.

Το αποτέλεσμα; Οι ήδη περιορισμένες αμερικανικές εξαγωγές προς την Κίνα έγιναν ασύμφορες. Οι Κινέζοι εισαγωγείς άρχισαν να στρέφονται σε φθηνότερες αγορές για να προμηθευτούν τα ίδια ή παρόμοια προϊόντα. Αντίθετα, οι εξαγωγές της Κίνας συνέχισαν με έξυπνους ελιγμούς.

Πολλές κινεζικές επιχειρήσεις μετέφεραν μέρος της παραγωγής τους σε γειτονικές χώρες, όπως το Βιετνάμ και η Καμπότζη. Εκεί στήνουν γραμμές συναρμολόγησης, ώστε να εξάγουν τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ, αλλάζοντας την προέλευση και άρα επωφελούμενες από χαμηλότερους ή μηδενικούς δασμούς.

Έτσι, η Κίνα καταφέρνει να μειώσει τις ζημιές της, ενώ ταυτόχρονα εξωθεί την αμερικανική πλευρά σε κινήσεις που τελικά ζημιώνουν περισσότερο την ίδια.

Ακόμη και αν υπάρξει μελλοντική εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ, η Κίνα ήδη κινείται με γνώμονα ένα ρευστό, απρόβλεπτο παγκόσμιο περιβάλλον. Μειώνει σταδιακά την εξάρτησή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αναζητώντας νέους, σταθερότερους προμηθευτές.

Εάν το ποσοστό των κινεζικών εξαγωγών που κατευθύνεται στις ΗΠΑ πέσει κάτω από το 10%, το Πεκίνο θα έχει σημαντικά μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων – ακόμα και σε ευαίσθητα ζητήματα, όπως αυτό της Ταϊβάν. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι εμπορικές κυρώσεις δύσκολα θα λειτουργούν ως μοχλός πίεσης κατά της Κίνας…