Ισπανία vs Πορτογαλία: Οι δύο όψεις του Ιανού

Μοιράζονται την ίδια χερσόνησο. Όμως, παρά τις σχέσεις καλής γειτονίας, ο ανταγωνισμός μεταξύ τους ήταν ανέκαθεν προφανής, με τους Πορτογάλους να θεωρούν ότι οι γείτονες τους δεν απώλεσαν ποτέ την αλαζονεία των παλιών βασιλέων της Καστίλης.

Ο ανταγωνισμός αυτός ξαναφούσκωσε στα χρόνια της κρίσης, με την Ισπανία να γλυτώνει γρήγορα από την ανάγκη έξωθεν οικονομικής στήριξης και την Πορτογαλία να πέφτει, μαζί με την Ελλάδα, στην ανάγκη μιας παρατεταμένης όσο και σκληρής επιτήρησης από τους δανειστές.

Βεβαίως, η Λισαβόνα ήταν εξαρχής… καλύτερο και πιο υπάκουο παιδί από την Αθήνα. Όμως, τους τα χάλασε την τελευταία διετία (ήτοι του διδύμου Βερολίνου-Βρυξελλών), όταν τόλμησε, πρώτον να στείλει στο σπίτι της την αποτυχημένη συντηρητική κυβέρνηση του Πέντρο Πάσος Κοέλιο και δεύτερον να σχηματίσει μια νέα αριστερή κυβέρνηση συνασπισμού, στην οποία το Σοσιαλιστικό Κόμμα διανοήθηκε για πρώτη φορά να συνεργαστεί και να βάλει στην εξουσία την ριζοσπαστική Αριστερά και τους Κομμουνιστές. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, ο νέος πρωθυπουργός, Αντόνιο Κόστα, εκμεταλλεύτηκε την ελευθερία κινήσεων που του πρόσφερε η έξοδος από το μνημόνιο και δρομολόγησε μια σταδιακή αντιστροφή της οικονομικής πολιτικής, με αυξήσεις, παροχές και κατάργηση κάποιων από τα αντιλαϊκά μνημονιακά μέτρα.

Η δυσφορία της Ευρώπης ήταν σαφής, με σκληρές επικρίσεις (κυρίως από τον χερ Σόιμπλε). Όμως, ούτε οι συστάσεις ούτε οι απειλές είχαν αποτέλεσμα. Η Λισαβόνα δεν παρέκλινε από την διαφορετική πολιτική που είχε δρομολογήσει και κυρίως πέτυχε ανέλπιστα θετικά αποτελέσματα στους οικονομικούς δείκτες, γεγονός που αναπόφευκτα «βούλωσε» τα στόματα των γερακιών. Οι Βρυξέλλες, έστω και απρόθυμα, αναγκάστηκαν να το παραδεχτούν εγκρίνοντας προ τετραμήνου και την έξοδο της χώρας από τη διαδικασία επόπτευσης υπερβολικού ελλείμματος. Το ίδιο και οι διεθνείς οίκοι, που εξίσου απρόθυμα και σκανδαλωδώς καθυστερημένα, άρχισαν εσχάτως τις αναβαθμίσεις της επενδυτικής της βαθμίδας –με πρώτη την S&P, μόλις τον περασμένο μήνα.

Με φόντο την επιτυχία αυτή, που δεν περιοριζόταν μόνο στα χαρτιά και τους δείκτες αλλά και την οικονομική πραγματικότητα που βίωνε ο μέσος Πορτογάλος, ήταν λογικό και επόμενο πως η κυβέρνηση θα ευνοείται στις δημοσκοπήσεις. Όμως, καμία δημοσκόπηση δεν συγκρίνεται με την ωμή αποτύπωση της πραγματικότητας που επιφυλάσσει η κάλπη.

Στο πρώτο, λοιπόν, εκλογικό της τεστ, τις δημοτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής, η πρώτη φορά τόσο αριστερή κυβέρνηση της Πορτογαλίας θριάμβευσε, βάζοντας τα γυαλιά στους ευρωπαίους επικριτές της και επιβεβαιώνοντας ότι δεν θα έχει κανένα πρόβλημα να ολοκληρώσει ομαλά τη θητεία της. Το σύνολο των δυνάμεων της Αριστεράς συγκέντρωσε το πρωτοφανές 60% και σάρωσε την μεγάλη πλειοψηφία των δήμων.

Το γεγονός, βεβαίως, ότι η εκλογική νίκη του Αντόνιο Κόστα ήρθε την ίδια μέρα που η γειτονική Ισπανία βυθιζόταν σε χάος δημιουργεί ένα σημειολογικό χαρακτήρα. Προφανώς τα διεθνή media ασχολήθηκαν και συνεχίζουν να ασχολούνται με τα γεγονότα στην Ισπανία και τον συστημικό κίνδυνο που ελλοχεύει για την Ευρώπη. Όμως, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει τις διαφορετικές κατευθύνσεις που έχουν πάρει οι δύο χώρες, ακριβώς λόγω των επιλογών των κυβερνήσεων τους, τόσο σε επικοινωνιακό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.   

Οι ίδιοι οι Πορτογάλοι υποδέχτηκαν την διαφοροποίηση αυτή με τη δέουσα χαιρέκακη διάθεση, μην ξεχνώντας ότι ο καλός φίλος του Βερολίνου, κύριος  Ραχόι, ήταν ανάμεσα σε αυτούς που τους κουνούσαν το δάχτυλο. Και ευελπιστούν –και δεν είναι οι μόνοι- πως η Ευρώπη θα αναγκαστεί να… αδειάσει τον Ραχόι προκειμένου να αποκλιμακωθεί η ένταση στην Ισπανία και να βρεθεί συναινετική λύση με τους Καταλανούς.