Καλή η συμφωνία για το χρέος, αλλά… χρειαζόμαστε και τράπεζες

Αρκεί η συμφωνία για το χρέος, για να έλθει η άνοιξη στην οικονομία; Η σύντομη απάντηση είναι «όχι»! Αν δεν επιστρέψουν οι τράπεζες σε κανονική λειτουργία, το όνειρο της γρήγορης ανάκαμψης, ύστερα από οκτώ χρόνια οικονομικής κατάρρευσης, θα μείνει… όνειρο.

Με τη συμφωνία για το χρέος, ικανοποιείται μια βασική προϋπόθεση για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Για 15 χρόνια δεν χρειάζεται, εκτός σοβαρού απροόπτου, να ανησυχούμε για το ενδεχόμενο να βρεθεί το Δημόσιο σε αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους του. Με την έξοδο στην αγορά ομολόγων και τη σταδιακή μείωση του κόστους δανεισμού του Δημοσίου, θα μπούμε σε έναν ενάρετο χρηματοπιστωτικό κύκλο, με περισσότερο χρήμα να κυκλοφορεί στην οικονομία και τα κόστη δανεισμού να συμπιέζονται.

Όμως, κάτι σημαντικό λείπει από αυτή την εξίσωση: για να φθάσουν τα οφέλη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στους συντελεστές της οικονομίας, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, πρέπει να λειτουργεί σωστά και το τραπεζικό σύστημα. Εναλλακτικοί μηχανισμοί χρηματοδότησης είναι χρήσιμοι, αλλά χωρίς τις τράπεζες σε κανονική λειτουργία η οικονομία είναι δύσκολο να «πάρει μπροστά».

Εδώ και πολλά χρόνια, οι ίδιες τράπεζες που τροφοδοτούσαν σε βαθμό υπερβολής την οικονομική δραστηριότητα (με ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης ακόμη και πάνω από 20% ετησίως), έχουν μεταβληθεί σε… απορροφητήρες ρευστότητας: η πιστωτική επέκταση είναι μονίμως αρνητική, δηλαδή οι τράπεζες προσφέρουν στην οικονομία λιγότερα από όσα λαμβάνουν από τις πληρωμές των υφιστάμενων δανείων.

Όσο και αν επαναλαμβάνεται από τους αρμόδιους αξιωματούχους ότι οι τράπεζες είναι κεφαλαιακά ισχυρές, αφού πέρασαν τα τεστ αντοχής της ΕΚΤ με επιτυχία, γεγονός είναι ότι το σύστημα παραμένει βαθιά προβληματικό. Τα κεφάλαια είναι επαρκή για να αντιμετωπισθεί μια ύφεση, όχι όμως και ποιοτικά, αφού κατά μεγάλο μέρος προέρχονται από αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις. Τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα εξακολουθούν να καλύπτουν σχεδόν το ήμισυ των τραπεζικών χαρτοφυλακίων. Οι καταθέσεις αυξάνονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Και το τελικό αποτέλεσμα είναι να μην επανέρχεται η πιστωτική επέκταση σε ρυθμούς αύξησης συμβατούς με γοργή οικονομική ανάπτυξη.

Βλέποντας από νωρίς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αυτά τα προβλήματα, είχε προτείνει δραστικές λύσεις: μια νέα ανακεφαλαιοποίηση με τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προτείνει δραστικές λύσεις για τα «κόκκινα» δάνεια: να πουληθεί μεγάλο μέρος τους σε funds, ώστε να απαλλαγούν οι τραπεζικοί ισολογισμοί από αυτό το τεράστιο βάρος. Λύσεις υπάρχουν, όμως καθεμιά έχει κάποιου είδους κόστος (για τους μετόχους των τραπεζών, για τους δανειολήπτες κ.ο.κ.). Το αποτέλεσμα είναι ότι η κίνηση στην κατεύθυνση της αποκατάστασης της υγείας των τραπεζών είναι απελπιστικά αργή.

Άλλα περιθώρια για καθυστερήσεις και αναβολές δεν υπάρχουν. Μετά τη συμφωνία για το χρέος, μεγάλο ζητούμενο είναι να ξεφύγουμε από τη «μίζερη» οικονομική ανάπτυξη του 1-2% και να περάσουμε σε ρυθμούς που θα επιτρέψουν να κλείσουν γρηγορότερα οι πληγές της κρίσης.

Όσο οι τράπεζες παραμένουν ανήμπορες να δημιουργήσουν χρήμα για να κινητοποιηθεί το παραγωγικό δυναμικό της οικονομίας, αναπτυξιακή «απογείωση» δεν θα δούμε. Η εξυγίανση τους πρέπει να γίνει με άλματα, όχι με βήμα σημειωτόν.