Αντικειμενικά κριτήρια: «Κίνητρο» για μετατροπές ατομικών επιχειρήσεων σε εταιρίες
Οι επισημάνσεις της έκθεσης Πισσαρίδη που κρύβονται πίσω από τις διατάξεις του νέου φορολογικού νομοσχεδίου.
του Γιώργου Παλαιτσάκη
Ως «κίνητρο» για την μετατροπή χιλιάδων ατομικών επιχειρήσεων σε Ομόρρυθμες ή Ετερόρρυθμες Εταιρείες ή σε Εταιρίες Περιορισμένης Ευθύνης αποτελούμενες από τουλάχιστον δύο εταίρους, μέσω συγχωνεύσεων, ευελπιστούν στην κυβέρνηση ότι θα λειτουργήσει το νέο σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων, το οποίο εισάγεται με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο.
Η δραστική μείωση του αριθμού των αυτοαπασχολουμένων και η μετάβαση σε ολιγάριθμα εταιρικά σχήματα επιχειρηματικότητας μέσω μαζικών καταργήσεων και συγχωνεύσεων ατομικών επιχειρήσεων είναι η βασική «διαρθρωτική» μεταρρύθμιση που υποκρύπτουν οι διατάξεις για το νέο σύστημα φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων.
Κρυφή και ανομολόγητη επιθυμία του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης είναι, δηλαδή, να εξαλειφθεί το φαινόμενο του κατακερματισμού της επιχειρηματικότητας σε μεγάλο πλήθος ατομικών επιχειρήσεων και να επέλθει μετάβαση σε «οικονομίες κλίμακος» μέσω συγχωνεύσεων των πολλών υφισταμένων μικρών ατομικών επιχειρήσεων σε λιγότερες σε αριθμό αλλά μεγαλύτερες σε μέγεθος επιχειρήσεις που θα έχουν τη μορφή νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων, δηλαδή Ο.Ε., Ε.Ε. ή Ε.Π.Ε..
Στην ουσία, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αποφάσισε να νομοθετήσει αυτό το επαχθές για τους αυτοαπασχολούμενους σύστημα φορολόγησης ώστε να τους εξωθήσει σε μεταξύ τους συνεργασίες για την σύσταση μεσαίου μεγέθους εταιρειών, ώστε να πάψει η χώρα μας να είναι πρώτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε αριθμό αυτοαπασχολουμένων!
Είναι δε καθοδηγούμενη αυτή η πολιτική του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης από τις επισημάνσεις της περίφημης «έκθεσης Πισσαρίδη» η οποία παρουσιάστηκε στην πλήρη της μορφή πριν ακριβώς από τρία χρόνια, τον Νοέμβριο του 2020.
Στην έκθεση εκείνη – την οποία συνέταξε επιτροπή υπό τον καθηγητή του London School of Economics και του Πανεπιστημίου Κύπρου Χριστόφορο Πισσαρίδη και με μέλη τους κ.κ. Δημήτρη Βαγιανό Καθηγητή του London School of Economics, Νίκο Βέττα καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και Γενικού Διευθυντού του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών και Κώστας Μεγήρ Καθηγητή του Yale University – είχε επισημανθεί μεταξύ πολλών άλλων ότι στη χώρα μας η επιχειρηματικότητα είναι κατακερματισμένη και χαμηλής παραγωγικότητας.
Συγκεκριμένα, στη σελίδα 22 της έκθεσης της Επιτροπής Πισσαρίδη επισημαίνονταν τα εξής:
«Σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα έχει μεγάλο ποσοστό μικρών επιχειρήσεων και αυτοαπασχολουμένων. Το 48,5% των εργαζομένων της μη χρηματοπιστωτικής επιχειρηματικής οικονομίας (non-financial business economy) της χώρας το 2017 απασχολούνταν σε επιχειρήσεις με έως 9 άτομα προσωπικό, ενώ το 28,7% των εργαζομένων στη χώρα, με βάση στοιχεία για το 2019, ήταν αυτοαπασχολούμενοι. Και στους δυο δείκτες, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ με διαθέσιμα στοιχεία. Το υψηλό μερίδιο απασχόλησης σε ατομικές και μικρές επιχειρήσεις σχετίζεται με την χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας, καθώς η παραγωγικότητα σχετίζεται θετικά με το μέγεθος των επιχειρήσεων. Το μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων δεν τους επιτρέπει να εκμεταλλευτούν οικονομίες κλίμακας και τεχνολογίες αιχμής. Ως αποτέλεσμα, η μικρή επιχειρηματικότητα εστιάζεται κυρίως στην παροχή υπηρεσιών για εγχώρια κατανάλωση. Το πρόβλημα οξύνεται στην Ελλάδα από το γεγονός ότι η παραγωγικότητα των μικρών επιχειρήσεων στη χώρα είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Ενώ στο σύνολο του επιχειρηματικού τομέα, παράγονται 21,1 χιλιάδες ευρώ ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ανά εργαζόμενο, στις μικρές επιχειρήσεις η παραγωγικότητα περιορίζεται σε 7,9 χιλιάδες ευρώ ανά εργαζόμενο. Έτσι, ενώ στο σύνολο του επιχειρηματικού τομέα η χώρα κατέχει την πέμπτη χαμηλότερη θέση σε όρους παραγωγικότητας εργασίας, στις μικρές επιχειρήσεις η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ με διαθέσιμα στοιχεία. Το μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων είναι συνέπεια αγκυλώσεων στην οικονομία που δημιουργούν κίνητρα στις επιχειρήσεις να παραμένουν μικρές και δυσκολεύουν την ανάπτυξή τους».
Στην έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη δεν προτεινόταν κανένα σύστημα επαχθούς φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων προκειμένου να εξαναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα σχήματα των ατομικών επιχειρήσεων και να μεταβούν σε μεγαλύτερα σχήματα εταιριών κατόπιν μετατροπών και συγχωνεύσεων των επιχειρήσεών τους. Η επιλογή του συστήματος αυτού ως «κινήτρου» για μετάβαση από το πλήθος των ατομικών επιχειρήσεων που υπάρχουν σήμερα στη χώρα μας σε ένα μικρότερο πλήθος μεγαλύτερων επιχειρηματικών σχημάτων υπό τη μορφή εταιριών φαίνεται ότι είναι καθαρά κυβερνητική επιλογή, η οποία υποκρύπτεται πίσω από τις αιτιάσεις του οικονομικού επιτελείου κατά των αυτοαπασχολουμένων για μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγή.
Απόδειξη του γεγονότος ότι η κυβέρνηση επιδιώκει μέσω αυτού του νέου επαχθούς συστήματος φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων να τους εξωθήσει σε συγχωνεύσεις μέσω μετατροπών σε μεγαλύτερα σχήματα είναι και το γεγονός ότι μια τέτοια μαζική μετάβαση των αυτοαπασχολουμένων δεν επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί ως μέθοδος αποφυγής ή καταστρατήγησης του νέου συστήματος φορολόγησης ούτε έχει κοστολογηθεί τυχόν απώλεια φορολογικών εσόδων από τη σημαντική μείωση του αριθμού των ατομικών επιχειρήσεων που μπορεί να προκαλέσουν οι επίμαχες διατάξεις του νομοσχεδίου. Δεν έχει δηλαδή μελετηθεί και αποτυπωθεί σε καμία έκθεση αξιολόγησης των συνεπειών των ρυθμίσεων του νομοσχεδίου για τα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης ο κίνδυνος μη επίτευξης του στόχου είσπραξης των επιπλέον φορολογικών εσόδων ύψους 600 εκατ. ευρώ ετησίως, ο οποίος μπορεί να προκύψει και να επιβεβαιωθεί εξαιτίας μιας επικείμενης μείωσης του αριθμού των αυτοαπασχολουμένων που μπορεί να προκαλέσουν οι συγκεκριμένες διατάξεις.
Σημειώνεται ότι η φορολόγηση των καθαρών εισοδημάτων (των καθαρών κερδών) των ατομικών επιχειρήσεων γίνεται κλιμακωτά με συντελεστές από 9% για ποσά μέχρι 10.000 ευρώ και 22% έως 44% για τα υπερβάλλοντα των 10.000 ευρώ ποσά εισοδημάτων. Ζημιές, με το νέο σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης, δεν αναγνωρίζονται. Αντιθέτως, στις εταιρίες επιβάλλεται οριζόντιος φόρος 22% (flat tax) επί των καθαρών εισοδημάτων, ενώ αν δηλωθούν ζημιές αναγνωρίζονται και μεταφέρονται για συμψηφισμό με τυχόν κέρδη της εκάστοτε επόμενης πενταετίας.
