Κλιματική Αλλαγή: Οι επιπτώσεις στην Μεσόγειο και την Ελλάδα

Γράφει ο Χρήστος Σ. Ζερεφός

Η Μεσόγειος είναι μία από τις περιοχές του πλανήτη που πλήττεται εντονότερα από τις επιπτώσεις της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή. Η θέρμανση τόσο του αέρα όσο και των επιφανειακών υδάτων της Μεσογείου γίνεται με ρυθμό ταχύτερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο, με τις θερμοκρασίες να έχουν αυξηθεί στην ατμόσφαιρα κατά περίπου 2°C από το 1980 και μετά. Παράλληλα, τα κύματα καύσωνα, αρχής γενομένης στην Ελλάδα από τον ιστορικό καύσωνα του 1987, εμφανίζονται συχνότερα και με μεγαλύτερη ένταση, ενώ οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί σημαντικά μεταξύ 10%-20% στη χώρα μας. Αυτές οι κλιματικές αλλαγές οδηγούν σε αύξηση της πιθανότητας έναρξης δασικών πυρκαγιών που πλήττουν τη Μεσόγειο.

Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις των κλιματικών μοντέλων, οι θερμοκρασίες στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά 2.5°C έως 5°C μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα, ανάλογα με την εφαρμογή ή μη μέτρων για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και ο αριθμός των ημερών με καύσωνα αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά. Επιπρόσθετα, η μέση ετήσια βροχόπτωση εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να μειώνεται, με τις σημαντικότερες μειώσεις στην Κρήτη και την Πελοπόννησο, όπου η μείωση μπορεί να φθάσει μέχρι και το 30%. Οι μειώσεις αυτές θα συνδυαστούν με αυξήσεις της δυνητικής εξατμισοδιαπνοής λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας, δημιουργώντας σημαντικά ξηρότερες συνθήκες.

Αυτό αντικατοπτρίζεται και στον δείκτη ξηρότητας (Aridity Index), ο οποίος θα συνεχίσει να μειώνεται στο σύνολο της χώρας, ιδιαίτερα στην ανατολική-νοτιοανατολική Στερεά Ελλάδα. Ιδιαίτερα μετά το 2050, αναμένεται η επικράτηση ημιερημικών κλιματικά συνθηκών. Αν το σενάριο RCP4.5 επιβεβαιωθεί, ημιερημικές συνθήκες θα επικρατήσουν σε περιοχές όπως η Θεσσαλία, η Μακεδονία, η Ανατολική Στερεά Ελλάδα και η Κρήτη. Εάν το σενάριο RCP8.5 επαληθευτεί, οι ημιερημικές συνθήκες θα επεκταθούν σε ολόκληρη την ανατολική χώρα, με εξαίρεση κάποια ορεινά τμήματα. Παράλληλα, η συνδυασμένη αύξηση θερμοκρασίας, η μείωση βροχοπτώσεων και η ενίσχυση των ανέμων κατά τη διάρκεια του θέρους θα οδηγήσουν σε αύξηση των ημερών με αυξημένο κίνδυνο δασικών πυρκαγιών. Μέχρι τα μέσα του αιώνα, οι ημέρες πυρκαγιάς θα αυξηθούν κατά 15-20, ενώ μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα, στην περίπτωση μη λήψης μέτρων για τη μείωση των εκπομπών CO2, οι ημέρες με κίνδυνο πυρκαγιάς μπορούν να φτάσουν μέχρι και τις 50.

Το μέλλον είναι άδηλο, ιδίως μετά το 2050, γι’ αυτό και θα πρέπει όλοι να προστρέξουμε στην εφαρμογή όσων συμφωνήθηκαν στη Συμφωνία των Παρισιών.