“Λευκός καπνός” στο Eurogroup – 10ετής παράταση δανείων EFSF, 15 δισ. στην Ελλάδα από τα αδιάθετα του 3ου μνημονίου

Σε συμφωνία για τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους κατέληξε το Eurogroup στο Λουξεμβούργο γύρω στη 1:00 το πρωί της Παρασκευής και μετά από πολύωρες διαβουλεύσεις οι οποίες είχαν τη μορφή διμερών και τριμερών διαπραγματεύσεων μεταξύ των άμεσα εμπλεκομένων πλευρών.

Η συμφωνία προβλέπει δεκαετή επέκταση των ωριμάνσεων και της περιόδου χάριτος για τα δάνεια συνολικού ύψους 130,9 δισ. ευρώ που χορηγήθηκαν στην Ελλάδα, με το Μνημόνιο ΙΙ, το 2012, μέσω του λειτουργούντος τότε Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). H συμφωνία προβλέπει επίσης την εκταμίευση δόσης 15 δισ. ευρώ από το αδιάθετο υπόλοιπο της δανειακής σύμβασης του Μνημονίου ΙΙΙ. Τα 3,3 δισ. ευρώ από τη δόση αυτή θα διατεθούν με σκοπό την επαναγορά δανείων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).

Αρχικά οι συζητήσεις, μεταξύ των υπουργών Οικονομικών της “ευρωζώνης” είχαν “κολλήσει” εξαιτίας της στάσης της Γερμανίας η οποία ανάγκασε τον προεδρεύοντα του Συμβουλίου Μάριο Σεντένο να διακόψει τη συζήτηση για το ελληνικό ζήτημα το απόγευμα της Πέμπτης και να συνεχίσει με τα υπόλοιπα θέματα της συνεδρίασης ώστε να δοθεί χρόνος για διαβουλεύσεις.

Οι υπουργοί Οικονομικών της Γαλλίας και της Γερμανίας, Μπρούνο Λεμέρ και Ολαφ Σουλτς, ο Μάριο Σεντένο και ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος σχημάτισαν μια ομάδα η οποία διεξήγαγε εντατικές διαβουλεύσεις σε μια προσπάθεια να βρεθεί λύση που θα είναι πειστική στις αγορές. Η πλειονότητα του Eurogroup είχε ταχθεί ήδη από την αρχή της συνεδρίασης υπέρ του να δοθεί μια γενναία επιμήκυνση στο χρόνο αποπληρωμής του δανείου των 130,9 δισ. ευρώ που είχε εκταμιευθεί το 2012 από τον νεοσύστατο τότε Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας με τη συμφωνία του Μνημονίου ΙΙ. Η γερμανική πλευρά όμως αντιδρούσε σ’ αυτή τη λύση αντιπροτείνει περιορισμένης διάρκεια επιμήκυνση.

Κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων υπήρξαν και επαφές των υπουργών Οικονομικών με τους αρχηγούς των κυβερνήσεών τους σε μια προσπάθεια να αρθεί το αδιέξοδο. Αυτές φαίνεται πως καρποφόρησαν, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες οι υπουργοί Οικονομικών βρέθηκαν μετά τα μεσάνυχτα κοντά σε συμφωνία.

Η Γερμανία, κατά τη διάρκεια της κυρίως συνεδρίασης αλλά και των διμερών και τριμερών διαβουλεύσεων, που ακολούθησαν μετά τη διακοπή, αναζητούσε την βολικότερη για την ίδια λύση ενώ το υπόλοιπο Eurogroup και οι Θεσμοί προσπαθούσαν να επιτύχουν συμφωνία σε μια βιώσιμη λύση για το πακέτο ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Έτσι, η όλη διαδικασία εξελίχθηκε σε θρίλερ.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η Γερμανία προσήλθε αρχικά με την χειρότερη για την Ελλάδα, αλλά καλύτερη για την ίδια, λύση ελάφρυνσης του χρέους, προτείνοντας να χορηγηθεί στην Ελλάδα, από το αδιάθετο υπόλοιπο ύψους 27 δισ. ευρώ του δανείου του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, ένα “μαξιλάρι” ρευστότητας που θα μπορούσε να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 20 δισ. ευρώ.

Με βάση την γερμανική πρόταση, τα 11,7 δισ. ευρώ η Ελλάδα θα τα ελάμβανε ως απόθεμα ρευστότητας για τα έτη μετά το τέλος του τρίτου προγράμματος ώστε να μπορεί να επανέλθει ομαλά στις αγορές για δανεισμό. Από τα υπόλοιπα 10 δισ. ευρώ τουλάχιστον, ένα μεγάλο μέρος (περίπου 6-7 δισ. ευρώ) θα διατίθετο για να αποπληρωθεί μέρος από τα δάνεια συνολικού ύψους 10,7 δισ. ευρώ που έχει λάβει η Ελλάδα από το ΔΝΤ ενώ τα υπόλοιπα θα ήταν διαθέσιμα για μελλοντικές επαναγορές άλλου ακριβού χρέους.

Η γερμανική πρόταση για τα δάνεια ύψους 130,9 δισ του EFSF προέβλεπε επέκταση της ωρίμανσης μόνο για 3 χρόνια χωρίς νέα περίοδο χάριτος για μετά το 2022, όταν λήγει η προηγούμενη. Η απάντηση στο ερώτημα των υπολοίπων πως θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα υποχρεώσεις 26-27 δισ. ευρώ το χρόνο με μια αναιμική ακόμη ανάπτυξη ήταν “με την χρήση των swap που θα κάνει ο ESM, ανταλλάσσοντας χρέος που λήγει με νέο χρέος με μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής”. Το μέτρο όμως αυτό, το οποίο υιοθετήθηκε και εφαρμόζεται από τον Φεβρουάριο του 2017, δεν λύνει το πρόβλημα με τις μεγάλες λήξεις δανείων που ξεκινούν από το 2022 και φθάνουν μέχρι και το 2043. Απλώς μεταθέτει το πρόβλημα στο μέλλον και μάλιστα κοντά στην πλήρη αποπληρωμή του χρέους δηλαδή από το 2050 έως το 2060.

Σε ότι αφορά τη γαλλική πρόταση που προέβλεπε μετάθεση των πληρωμών για υποχρεώσεις χρέους στο μέλλον, η Γερμανία επέμεινε στην μη αυτόματη εφαρμογή του, ενώ την ίδια στάση υιοθέτησαν Ολλανδία και Αυστρία καθώς η χρήση του μηχανισμού δεν ήταν σαφής.

Τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν σήμερα οι Κεντρικές Τράπεζες ( ANFA και SNPs ) και υπολογίζονται σε περίπου 4 δις ευρώ συμφωνήθηκε εξ’ αρχής από όλες τις πλευρές να δοθούν στη χώρα μας σε τέσσερις ισόποσες δόσεις του 1 δισ. ευρώ το χρόνο ως μπόνους για την επίτευξη δημοσιονομικών στόχων .

Από την απέναντι πλευρά η πρόταση των Θεσμών και του Eυρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (του σημερινού διαδόχου του EFSF) ήταν μια νέα περίοδος χάριτος 10 ετών (δηλαδή οι αποπληρωμές των δανείων του EFSF να ξεκινήσουν αντί το 2022 το 2032) και μια επιμήκυνση των ωριμάνσεων κατά 10 χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι η εξόφληση των δανείων αντί για το 2059 να μετατεθεί το 2069. Παράλληλα, οι χαμηλότερες πληρωμές από το 2032 και μετά συμβαδίζουν με το κανόνα που ορίστηκε από το Eurogroup του Ιουνίου του 2017 ότι δηλαδή θα πρέπει οι πληρωμές για υποχρεώσεις χρέους να περιοριστούν ως το 15% του ΑΕΠ σε μέσα ετήσια επίπεδα ως το 2030 και στο 20% του ΑΕΠ ως το 2040.

Σε ότι αφορά τον γαλλικό μηχανισμό και επιχειρώντας να κλείσουν το κενό με την Γερμανία οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί επέμειναν να βγεί από το τραπέζι προς το παρόν και να εξεταστεί η εφαρμογή του το 2022 μετά από αξιολόγηση και έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια. Από την άλλη πλευρά, τόνισανότι αν εγκριθεί η εφαρμογή του μέτρου η ενεργοποίηση του θα πρέπει να είναι αυτόματη μέχρι και την αποπληρωμή των ευρωπαϊκών δανείων δίνοντας την εικόνα ενός μακροπρόθεσμου μέτρου για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους

Το ΔΝΤ παρακολούθησε μεν από κοντά τις διαπραγματεύσεις για το ελληνικό χρέος εμμένοντας μόνο στην κοινή αρχή ότι τα μέτρα που θα αποφασιστούν πρέπει να είναι εμπροσθοβαρή και ικανά να πείσουν τις αγορές για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους ώστε η Ελλάδα να μην αντιμετωπιστεί με δυσπιστία από τους διεθνείς επενδυτές.

Ένα εξίσου κρίσιμο στοιχείο που συζητήθηκε ήταν η αποκλιμάκωση του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματτα μετά το 2022. Πως δηλαδή από το 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022 η Ελλάδα θα πέσει σε ένα πρωτογενή πλεονάσματα λίγο πάνω από το 2% του ΑΕΠ σε μεσοακροπόθεσμη βάση . Η ΕΕ έχει ήδη έτοιμη μια πρόταση για αποκλιμάκωση στο 3% το 2023 στο 2,5% το 2024 στο 2,3% του ΑΕΠ το 2025 και στο 2,1% για την περίοδο από το 2026 και μετά.

Τέλος η μεταμνημονιακή εποπτεία παρά τις γενικές αρχές (τρίμηνη εποπτεία με συγκεκριμένους τομείς ελέγχου και την παρουσία ΕΕ ΔΝΤ και ΕΚΤ) φαίνεται ότι χρειάζεται περισσότερη επεξεργασία στις λεπτομέρειές του καθώς εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε μετα – προγραμματική περίοδο για την Ελλάδα. Ένα βασικό άγνωστο στοιχείο είναι ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του ΔΝΤ που δεν ξεκαθαρίστηκε ούτε και χθες.