Μ. Σάλλας: Ιδού η αλήθεια, για οικονομία και τράπεζες

Η προοπτική για τον τραπεζικό κλάδο είναι θετική, αλλά απέχουµε ακόµη από το να πούµε ότι οι τράπεζες χρηµατοδοτούν την πραγµατική οικονοµία. Αν δεν αυξηθεί η παραγωγή στις τράπεζες, αν δεν υπάρξει ανάπτυξη και επέκταση των δραστηριοτήτων τους, το να δηµιουργήσουν από το συρρικνωµένο σήµερα ενεργητικό τους αύξηση κερδών, ώστε να βγουν πιο επιθετικά στην αγορά και να βοηθήσουν την οικονοµία,   είναι αδύνατο.

Η άποψη αυτή που καταθέτει σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη για την οικονομία και τις τράπεζες περίοδο ο Μιχάλης Σάλλας μπορεί να θεωρηθεί και προφητική , αφού διατυπώθηκε σε προγενέστερο χρόνο , όταν η κρίση του κορονοϊού δεν είχε ενσκήψει με τα σημερινά βαριά χαρακτηριστικά. Ο άνθρωπος που ανάστησε την μικρή Τράπεζα Πειραιώς και την κατέστησε την μεγαλύτερη δύναμη του κλάδου στο χώρο των Βαλκανίων μιλά εφ΄όλης της ύλης σε συνέντευξή του στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί σήμερα.

Τα βασικά σημεία της συνέντευξη του Προέδρου της LYKTOS GROUP και στρατηγικού επενδυτή της Παγκρήτιας Τράπεζας είναι τα εξής ανά τομέα:

Κόκκινα Δάνεια

Το τραπεζικό σύστηµα έχει δυσκολία στο να αυξήσει τις δουλειές του και, κατά συνέπεια, την κερδοφορία του. Στην Ευρώπη σήµερα ο τραπεζικός κλάδος αντιµετωπίζει δυσκολίες, καθώς έχει επικρατήσει η τάση οι τράπεζες να µη θεωρούνται πλέον επιχειρηµατικές οντότητες, αλλά επιχειρήσεις «κοινής ωφελείας». Υπάρχει υπερρύθµιση στο τραπεζικό περιβάλλον, η οποία δηµιουργεί τεράστια γραφειοκρατία και οδηγεί σε επιπλέον δαπάνες, επιβαρύνοντας σηµαντικά τα λειτουργικά αποτελέσµατα των τραπεζών. Η λύση σε αυτή την κατάσταση είναι η επέκταση του ενεργητικού, δηλαδή να αυξηθούν οι εργασίες κάθε τράπεζας. Καινοτοµία και ηλεκτρονική τραπεζική είναι σίγουρα ένας τρόπος να επεκτείνει ένα πιστωτικό ίδρυµα τις εργασίες του, αλλά µένει να αποδειχθεί στο µέλλον το κατά πόσον θα επηρεάσουν κερδοφόρα τον κλάδο. Ο ψηφιακός µετασχηµατισµός είναι αναπόφευκτος, αλλά δεν νοµίζω ότι αυτή την περίοδο οι ελληνικές τράπεζες αντέχουν κάτι τέτοιο.

Σχέδιο Ηρακλής

Κατ’ αρχάς, πρέπει να δοκιµάσουµε τον «Ηρακλή» στην πράξη. Είναι µια σηµαντική πρόταση για την αντιµετώπιση του ζητήµατος των κόκκινων δανείων. Στο παρελθόν είχαν διατυπωθεί και άλλες αξιόλογες προτάσεις που δεν συζητήθηκαν ποτέ. Με ορισµένες, µάλιστα, είχα ασχοληθεί και προσωπικά, όπως η πρόταση για την προστασία της πρώτης κατοικίας το 2015, η οποία ακόµη και σήµερα αν εφαρµοζόταν θα ήταν ένα θετικό βήµα για να αντιµετωπίσουµε το ζήτηµα. Το εγχείρηµα µε το APS «Ηρακλής» και τις τιτλοποιήσεις είναι πολύ θετικό, αλλά πολύπλοκο, και δεν υπάρχει εµπειρική γνώση σε κάτι παρόµοιο. Η τιτλοποίηση, οι πωλήσεις των junior και mezzanine tranches, η διακράτηση του senior κοµµατιού από τις τράπεζες, όλες οι ροές από και προς τους servicers και το κράτος, όπως και άλλα που θα εµφανίζονται µε τη ροή των προγραµµάτων των τιτλοποιήσεων, απαιτούν 100% αποτελεσµατικότητα για να αποδώσουν και πρέπει ο συντονισµός και η συνεργασία των εµπλεκόµενων µερών να είναι υψηλού επιπέδου και να χαρακτηρίζονται από την απουσία καθυστερήσεων, ελλείψεων και λαθών.

Για την ανάπτυξη

Η µακροπρόθεσµη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας και η επίτευξη ταχύτερων ρυθµών ανάπτυξης τα επόµενα χρόνια απαιτούν ένα άλλο µοντέλο ανάπτυξης. Η πρότασή µου εστιάζει σε τέσσερις άξονες: στη µείωση του πλεονάσµατος από το 3,5% µε στόχο τις δηµόσιες επενδύσεις, στη διασφάλιση και τη θεσµοθέτηση της αποδοτικής µείωσης της φορολογίας, στη διευκόλυνση των επενδύσεων κυρίως σε ΑΠΕ και στην αναβάθµιση των τουριστικών προϊόντων συνδυαστικά µε την ενίσχυση προϊόντων ελληνικής παραγωγής µέσω Συµβολαιακής Τραπεζικής. Και οι τέσσερις αυτές προτάσεις οδηγούν, κατά την άποψή µου, γρήγορα σε ρυθµούς ανάπτυξης υψηλότερους εκείνων που υλοποιούνται ή προβλέπονται για τα επόµενα χρόνια.

Το µεγαλύτερο πρόβληµα της Ελλάδας παραµένει η γραφειοκρατία. Η εκτίµηση που υπάρχει είναι ότι «τρώει» περίπου 6%-6,5% του ΑΕΠ κάθε χρόνο. Μιλάµε χρόνια γι’ αυτό το ζήτηµα, αλλά, για να λυθεί, χρειάζονται ριζικές αλλαγές στον κρατικό µηχανισµό και µεταρρυθµίσεις. Δεν µπορεί να χρειάζονται π.χ. δύο χρόνια για να πάρεις άδεια ανακαίνισης του εργοστασίου σου

Οι κρίσιμοι τομείς

Η ελληνική οικονοµία πρέπει να επαναπροσδιορίσει το παραγωγικό της µοντέλο, από καταναλωτικό που ήταν µέχρι σήµερα, σε εξαγωγικό. Πρέπει να δοθεί έµφαση σε εξωστρεφείς κλάδους, στους οποίους έχουµε ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα: στον τουρισµό, στη γεωργία, στη µεταποίηση τροφίµων, στην ενέργεια, στις µεταφορές, στα βασικά µέταλλα και ορυκτά, στα χηµικά και φαρµακευτικά προϊόντα. Ο πρωτογενής τοµέας, για παράδειγµα, είναι πολύ σηµαντικός, αλλά θέλει µεγαλύτερη οργάνωση όχι µόνο στην παραγωγική του δοµή, αλλά και στην εµπορική. Χρειάζεται να περάσουµε στη Γεωργία Ακριβείας, αλλά και να ενισχύσουµε αυτό που είχαµε ξεκινήσει στην Τράπεζα Πειραιώς, τη συµβολαιακή γεωργία. Είναι ένα µοντέλο που µπορούµε να δούµε άµεσα και στον τουρισµό. Εκεί τα περιθώρια ανάπτυξης και αναβάθµισης της παροχής των υπηρεσιών είναι ακόµη τεράστια. Επίσης, κρίσιµος είναι και ο τοµέας των µεταφορών .

Για την Παγκρήτια τράπεζα

Η Παγκρήτια έχει τα χαρακτηριστικά µιας συνεταιριστικής τράπεζας µε 27 χρόνια ιστορία. Την τελευταία περίοδο έχει µπει σε πολύ καλό δρόµο. Να επισηµάνω, βέβαια, ότι προσωπικά συµµετέχω ως στρατηγικός επενδυτής και δεν συµµετέχω στο management της τράπεζας. Σε στρατηγικό επίπεδο, λοιπόν, υπάρχουν τοµείς στους οποίους η τράπεζα έχει βελτιώσει σηµαντικά την υποδοµή της. Σήµερα είναι σε θέση να ξέρει ακριβώς τι έχει, πώς θα δουλέψει και πώς θα προχωρήσει στην επόµενη φάση της. Γίνεται µια σύγχρονη τράπεζα, έτοιµη για τη σηµερινή εποχή, και κινείται προς την κατεύθυνση µετατροπής της από συνεταιριστική σε σύγχρονη εταιρική και εµπορική. Στο Α’ εξάµηνο του 2020 αυτή η φάση θα έχει ολοκληρωθεί και η Παγκρήτια Τράπεζα θα γίνει πιο λειτουργική, πιο αποτελεσµατική, πιο κερδοφόρα. Το ενδιαφέρον µας δεν είναι να γίνει µια µεγάλη τράπεζα, αλλά µια πολύ καλή τράπεζα, κοντά στον πελάτη, τον καταθέτη και τον επιχειρηµατία, τον οποίο θα βοηθήσει, θα συµβουλεύσει σωστά. Στην Κρήτη ξεκινούν µεγάλα έργα υποδοµής, όπως το νέο αεροδρόµιο, οι οδικοί άξονες κ.ά. Με την ολοκλήρωσή τους η Κρήτη αλλάζει κατηγορία. Γι’ αυτήν τη νέα περίοδο η Παγκρήτια Τράπεζα προετοιµάζεται εντατικά.

Το ενδιαφέρον μας για την Παγκρήτια δεν είναι να γίνει μια μεγάλη τράπεζα, αλλά μια πολύ καλή τράπεζα, κοντά στον πελάτη, τον καταθέτη, τον επιχειρηματία.

Η κρίση και τα λάθη των τραπεζών

Ασφαλώς και έγιναν λάθη. Υποβαθµίσαµε, για παράδειγµα, λόγω του ευρώ, τον δηµοσιονοµικό κίνδυνο, όπως έγινε και από διεθνούς αναλυτές και οικονοµικούς οργανισµούς. Δεν εντοπίσαµε, επίσης, εγκαίρως τη συσχέτιση της υπερχρέωσης του Δηµοσίου και των υψηλών ελλειµµάτων µε την ιδιωτική χρηµατοδότηση. Κατηγορηθήκαµε, επίσης, γιατί δεν αφήσαµε τη χώρα να καταρρεύσει και τις αποταµιεύσεις να χαθούν. Κατηγορήθηκα γιατί η Τράπεζα Πειραιώς απορρόφησε τις κυπριακές τράπεζες. Ήταν τέτοιες οι συνθήκες που, αν δεν προχωρούσαµε σε αυτή την ενέργεια, θα είχε διαλυθεί το τραπεζικό σύστηµα και θα είχε πτωχεύσει η χώρα. Η κίνηση αυτή έµεινε στην τραπεζική ιστορία, αλλά την πληρώσαµε εκ των υστέρων, καθώς προκάλεσε αντιδράσεις κυρίως από εκείνους που επιθυµούσαν την Ελλάδα εκτός ευρώ.

Κατηγορήθηκα γιατί η Τράπεζα Πειραιώς απορρόφησε τις κυπριακές τράπεζες. Αν δεν προχωρούσαμε, τότε θα είχε διαλυθεί το τραπεζικό σύστημα και θα είχε πτωχεύσει η χώρα.

Για τη σχέση του με τον Γιάννη Στουρνάρα

Με τον διοικητή της ΤτΕ έχω συνεργαστεί πολλά χρόνια και έχουµε συµφωνήσει σε σηµαντικά θέµατα, όπως αυτό της διάσωσης και της απορρόφησης των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Υπήρξαν, όµως, και θέµατα στα οποία είχαµε διαφορετική αντίληψη, όπως το πόρισµα της ΤτΕ για την Τράπεζα Πειραιώς. Άλλωστε, το έχω δηλώσει και δηµόσια, υπήρξαν και άλλα ζητήµατα στα οποία είχα διαφορετική προσέγγιση σε µακροοικονοµικό επίπεδο. Για παράδειγµα, για τη χρήση της πιστοληπτικής γραµµής µετά την έξοδο από τα προγράµµατα δηµοσιονοµικής προσαρµογής, κάτι στο οποίο διαφώνησα, ενώ υποστήριξα ότι δεν έπρεπε να γίνει. Αλλά, µε τον Γιάννη Στουρνάρα δεν έχουµε κάτι προσωπικό ούτε κάτι να χωρίσουµε. Νοµίζω ότι είναι πολύ περισσότερα αυτά τα οποία µας ενώνουν. Γνωριζόµαστε πάνω από 30 χρόνια. Ο ίδιος έκανε και κάνει µια επιτυχηµένη καριέρα στον δηµόσιο χώρο, ενώ εγώ «έχτισα» µια καριέρα στον ιδιωτικό επιχειρηµατικό τοµέα. Έχουµε διαφορετικές διαδροµές, αλλά συµπέσαµε τα τελευταία χρόνια στην κρίση του τραπεζικού κλάδου.

Τα διδάγματα από την κρίση

Η ελληνική οικονοµική κρίση άφησε βαρύ το στίγµα της στη χώρα. Είναι µια ιστορία στην οποία χάνονταν σε ετήσια βάση εισοδήµατα 50-60 δισ. ευρώ και από πλευράς περιουσιακών στοιχείων ίσως πάνω από 500 δισ. ευρώ. Άρα δεν µιλάµε για απλά πράγµατα. Το γεγονός και µόνον ότι εξακολουθεί να λειτουργεί το τραπεζικό σύστηµα χωρίς απώλειες για τους καταθέτες αποτελεί τεράστια επιτυχία.

Ας έρθουµε, όµως, σε αυτά που έχουν συµβεί στην Ελλάδα µετά το 1950. Νοµίζω ότι δεν έχουν συµβεί σε καµία άλλη χώρα. Είναι πολύ µεγάλη η πρόοδος σε όλα τα επίπεδα. Δρόµοι, µεταφορές, επίπεδο ζωής, µόρφωση, ασφάλεια, διεθνής παρουσία. Μην ξεχνάµε ότι δύο γενιές πίσω ήµασταν σε αποµόνωση, µε δικτατορία. Η Ελλάδα έχει ακόµη τεράστια περιθώρια ανάπτυξης, που δεν υπάρχουν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ασφαλώς θα µπορούσαµε να είχαµε κάνει πολλά περισσότερα. Μας στοίχισαν λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος, ιδεοληψίες και ατολµία του πολιτικού συστήµατος, το λεγόµενο «πολιτικό κόστος». Ωστόσο, παρά τις κρίσεις, η Ελλάδα τα κατάφερε, µεγάλωσε και είµαι αισιόδοξος για τη συνέχεια.