Με εκπτώσεις έως 80% η εξαγορά κατεχόμενων εκτάσεων του Δημοσίου

την 15 Φεβρουαρίου, 2023 08:30

Τη δυνατότητα εξαγοράς δεκάδων χιλιάδων καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου από τους ιδιώτες κατόχους τους με εκπτώσεις επί των τιμημάτων, οι οποίες μπορεί να φθάσουν σωρευτικά μέχρι και το 80% προβλέπει το σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο κατατέθηκε το βράδυ της Τρίτης 14 Φεβρουαρίου στη Βουλή.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, δικαίωμα εξαγοράς έχουν οι ιδιώτες που κατέχουν δημόσια ακίνητα για πάνω από 30 χρόνια. Το ύψος του τιμήματος καθορίζεται με βάση την αντικειμενική τιμή του ακινήτου και μειώνεται κλιμακωτά ανάλογα με τον χρόνο κατοχής, το εάν ο κάτοχος ανήκει σε αδύναμη οικονομικά ομάδα ή ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού, το ύψος του εισοδήματός του και το είδος του ακινήτου. Η εξόφληση μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ με πρόσθετη έκπτωση 10% είτε σε 60 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο πληρωτέο ποσό δόσης τα 100 ευρώ. Ωστόσο τίθενται περιορισμοί ως προς την έκταση των κτημάτων που μπορούν εξαγορασθούν. Οι αιτήσεις θα πρέπει να υποβληθούν ηλεκτρονικά στην ειδική ψηφιακή πλατφόρμα «Αιτήσεις Εξαγοράς Δημοσίων Ακινήτων» που θα ανοίξει στο τέλος της χρονιάς.

Αναλυτικότερα, οι βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπουν τα εξής:

Προϋποθέσεις και όροι εξαγοράς δημοσίων εκτάσεων

1) Αίτηση εξαγοράς δημοσίου ακινήτου δικαιούται να υποβάλει όποιος, κατά την έναρξη ισχύος των διατάξεων του σχεδίου νόμου:

α) ασκεί κατοχή αδιαλείπτως με τίτλο στο όνομα του ιδίου ή των δικαιοπαρόχων του για 30 τουλάχιστον έτη επί δημοσίου ακινήτου και, στην περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υφίσταται κτίσμα, εφόσον το κτίσμα αυτό έχει ανεγερθεί το αργότερο μέχρι την 31η-12-1991

β) ασκεί κατοχή αδιαλείπτως για 40 τουλάχιστον έτη επί δημοσίου ακινήτου εντός του οποίου υφίσταται κτίσμα, το οποίο έχει ανεγερθεί το αργότερο έως την 31η-12-1981 και στο οποίο:

βα) βρίσκεται η κύρια κατοικία του, η οποία καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες του ιδίου ή της οικογένειάς του, ή

ββ) ασκεί τουριστική, βιοτεχνική, βιομηχανική ή εμπορική δραστηριότητα με χρήση κτιριακών εγκαταστάσεων και άλλων συνοδών έργων που συνδέονται λειτουργικά με αυτές ή

βγ) ασκεί αγροτική δραστηριότητα με χρήση ή μη κτιριακών εγκαταστάσεων και άλλων συνοδών έργων που συνδέονται λειτουργικά με αυτές.

Στον χρόνο της κατοχής του αιτούντος συνυπολογίζεται και ο χρόνος κατοχής των δικαιοπαρόχων του.

2) Ο αιτών δικαιούται να εξαγοράσει:

α) Επί δημοσίων ακινήτων, τα οποία βρίσκονται εντός σχεδίου πόλεως ή οικισμού, έκταση ίση κατ’ ανώτατο όριο με το ελάχιστο εμβαδό άρτιου και οικοδομήσιμου οικοπέδου, κατά κανόνα ή κατά παρέκκλιση, σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία που ισχύει κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης εξαγοράς. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η εξαγορά μεγαλύτερης έκτασης, εφόσον σε αυτή υφίστανται, εν όλω ή εν μέρει, κτίσματα ή βοηθητικές εγκαταστάσεις αυτών, που αποτελούν ενιαίο λειτουργικό σύνολο. Στις περιπτώσεις του πρώτου εδαφίου, εάν το τμήμα που απομένει μετά την εξαγορά του δημοσίου ακινήτου καθίσταται μη άρτιο και μη οικοδομήσιμο, είναι υποχρεωτική η εξαγορά αυτού από τον αιτούντα.

β) Επί δημοσίων ακινήτων, τα οποία βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως ή οικισμού, ενιαία έκταση 10 στρεμμάτων κατ’ ανώτατο όριο. Κατ’ εξαίρεση, μπορούν να εξαγορασθούν περισσότερα του ενός δημόσια ακίνητα εκτός σχεδίου πόλεως ή οικισμού από τον ίδιο αιτούντα, υπό την προϋπόθεση ότι το σύνολο των υπό εξαγορά δημοσίων ακινήτων δεν υπερβαίνει τα 20 στρέμματα κατ’ ανώτατο όριο και κάθε προς εξαγορά δημόσιο ακίνητο δεν υπερβαίνει τα 10 στρέμματα. Στην περίπτωση του προηγούμενου εδαφίου, στην αίτηση εξαγοράς προσδιορίζονται το δημόσιο ακίνητο ή τα δημόσια ακίνητα για τα οποία ασκείται το δικαίωμα εξαγοράς. Είναι δυνατή η εξαγορά μεγαλύτερης έκτασης και μέχρι τριάντα 30 στρέμματα κατ’ ανώτατο όριο συνολικά, εφόσον είτε αυτή καλύπτεται από κτίσματα ή από αναγκαία έργα υποδομής ή εγκαταστάσεις παντός είδους, νόμιμα λειτουργούσης επιχείρησης είτε έχει γίνει χρήση του συντελεστή δόμησης της έκτασης αυτής για την ανέγερση των κτισμάτων. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις, εάν το εναπομείναν τμήμα μετά την εξαγορά του δημοσίου ακινήτου καθίσταται μη άρτιο και μη οικοδομήσιμο, είναι υποχρεωτική η εξαγορά αυτού από τον αιτούντα.

Ειδικά στην περίπτωση δημοσίων ακινήτων, εντός των οποίων λειτουργούν βιομηχανικές ή βιοτεχνικές εγκαταστάσεις ή ασκείται αγροτική ή κτηνοτροφική δραστηριότητα, είναι δυνατή η εξαγορά έκτασης μεγαλύτερης των 30 στρεμμάτων και μέχρι 100 στρέμματα κατ’ ανώτατο όριο συνολικά, εφόσον το δημόσιο ακίνητο ή τα δημόσια ακίνητα για τα οποία ασκείται το δικαίωμα εξαγοράς είναι αναγκαία για την εξυπηρέτηση των λειτουργικών σκοπών των βιομηχανικών ή βιοτεχνικών εγκαταστάσεων ή την άσκηση της αγροτικής ή κτηνοτροφικής δραστηριότητας.

3) Εάν εντός του προς εξαγορά δημοσίου ακινήτου βρίσκεται έκταση δασικού χαρακτήρα, εφόσον αυτή καταλαμβάνει κατ’ ανώτατο όριο 20% του εμβαδού του, εξαγοράζεται ενιαία με το δημόσιο ακίνητο, με διατήρηση των όρων προστασίας της, που απορρέουν από τη φύση της και από την κείμενη νομοθεσία. Οι όροι προστασίας μνημονεύονται στο σύνολό τους υποχρεωτικά στην απόφαση εξαγοράς.

4) Εάν εντός του προς εξαγορά δημοσίου ακινήτου περιλαμβάνονται περιοχές, οι οποίες υπάγονται στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, εξακολουθούν να εφαρμόζονται μετά την εξαγορά αυτού οι περιορισμοί, οι οποίοι ορίζονται στη σχετική για τις περιοχές αυτές νομοθεσία και μνημονεύονται υποχρεωτικά στην απόφαση εξαγοράς.

Προσδιορισμός τιμήματος εξαγοράς

5) Ως τίμημα εξαγοράς ορίζεται η αντικειμενική αξία του ακινήτου με προσαύξηση 25% εάν υπάρχει κτίσμα. Σε περιοχές εκτός αντικειμενικού συστήματος, ο υπολογισμός του τιμήματος γίνεται βάσει συγκριτικών στοιχείων. Αν το κτίσμα έχει ανεγερθεί από το Δημόσιο καταβάλλεται το διπλάσιο ποσό του τιμήματος.

6) Επί του βασικού τιμήματος εξαγοράς (επί της αντικειμενικής αξίας ή της προσδιοριζόμενης με βάση συγκριτικά στοιχεία τιμής του ακινήτου προσαυξημένης κατά 25% αν υπάρχει και κτίσμα) προβλέπεται έκπτωση σε ποσοστό:

α) 2% ανά έτος μετά την πάροδο 30 ετών αδιάλειπτης κατοχής, για κάθε περίπτωση δικαιούχου που κατέχει δημόσια έκταση (είτε σ’ αυτήν δεν υπάρχει κτίσμα είτε υπάρχει κι έχει ανεγερθεί το αργότερο μέχρι την 31-12-1991)

β) 1% ανά έτος μετά την πάροδο 40 ετών αδιάλειπτης κατοχής, για κάθε περίπτωση δικαιούχου που κατέχει δημόσια έκταση με κτίσμα ανεγερθέν το αργότερο μέχρι την 31η-12-1981, στο οποίο:

Το ανώτατο όριο της έκπτωσης αυτής δεν μπορεί να υπερβεί το 50%. Για παράδειγμα, για ακίνητο που είναι 35 έτη σε κατοχή η μείωση επί του τιμήματος εξαγοράς θα υπολογίζεται κατά ποσοστό 1% για κάθε έτος κατοχής που υπερβαίνει την 30ετία, ήτοι η έκπτωση θα είναι 5%.

7) Προβλέπεται επιπλέον και μία δεύτερη κατηγορία έκπτωσης που προσδιορίζεται με βάση κοινωνικά και εισοδηματικά κριτήρια για ακόμη πιο μειωμένο τίμημα στις περιπτώσεις ευάλωτων προσώπων. Αναλόγως με την περίπτωση, η πρόσθετη αυτή έκπτωση υπολογίζεται επί του τιμήματος όπως έχει διαμορφωθεί με βάση τις διατάξεις και τις τυχόν εκπτώσεις των προηγουμένων παραγράφων και κυμαίνεται από 15% έως 30%.

Συγκεκριμένα, η πρόσθετη αυτή έκπτωση ανέρχεται σε:

– 30% εάν ο αιτών είναι άτομο με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω ή φιλοξενεί άτομο με αναπηρία 80% και άνω για περισσότερο από ένα έτος και έχει ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ.

– 20%, εάν ο αιτών είναι άτομο με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω ή εάν φιλοξενεί τέτοιο άτομο και έχει ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ.

– 20% εάν είναι παλιννοστών ομογενής, ο οποίος έχει εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή είναι μόνιμος κάτοικος παραμεθόριων περιοχών (ν. 1892/1990).

– 20% εάν είναι πολύτεκνος με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ.

– 15% εάν είναι τρίτεκνος με ετήσιο ατομικό εισόδημα 25.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μέχρι 40.000 ευρώ. Το ποσοστό αυτό έκπτωσης εφαρμόζεται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.

– 15% εάν είναι μακροχρόνια άνεργος.

– 20% εάν είναι δικαιούχος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

– 15% εάν εντός του ακινήτου υπάρχει κτίσμα που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία για τον αιτούντα.

Εφόσον ο αιτών εμπίπτει σε περισσότερες της μίας εκ των παραπάνω περιπτώσεων κοινωνικού χαρακτήρα, εφαρμόζεται μόνο η περίπτωση που προβλέπει τη μεγαλύτερη έκπτωση.

Το ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή των εκπτώσεων των παραπάνω παραγράφων 4 και 5 δεν μπορεί να υπολείπεται του 20% του τιμήματος εξαγοράς όπως προσδιορίζεται με βάση την παραπάνω παράγραφο 3. Δηλαδή το μέγιστο σωρευτικό ποσοστό έκπτωσης δεν μπορεί να υπερβεί το 80% του βασικού τιμήματος εξαγοράς.

Οι εκπτώσεις των παρ. 4 και 5 δεν ισχύουν για δημόσια ακίνητα εκτός σχεδίου πόλεως ή οικισμού με επιφάνεια άνω των 10 στρεμμάτων.

8) Προβλέπεται η καταβολή μειωμένου τιμήματος εξαγοράς που αντιστοιχεί στο 50% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, σε περίπτωση που ο αιτών έχει αναγραφεί κύριος του δημοσίου ακινήτου στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει ακόμη παρέλθει η προθεσμία για την άσκηση.

Υποβολή αιτήσεων

9) Οι αιτήσεις για την εξαγορά των ακινήτων και των συνοδευτικών δικαιολογητικών θα υποβάλλονται ηλεκτρονικά, σε ειδική ψηφιακή πλατφόρμα – στο ειδικό πληροφοριακό σύστημα «Αιτήσεων Εξαγοράς Δημοσίων Ακινήτων» – που θα διαχειρίζεται η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.). Η είσοδος του αιτούντος στην πλατφόρμα αυτή θα γίνεται με τη χρήση των κωδικών του taxisnet. Με την ηλεκτρονική υποβολή της αίτησης εξαγοράς θα καταβάλλεται παράβολο 300 ευρώ, μέσω του συστήματος e-paravolo της Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.. Το παράβολο θα συμψηφίζεται με το τίμημα εξαγοράς, κατά την διαδικασία εξόφλησής του.

10) Η εξαγορά θεωρείται «δυνητική» και το Δημόσιο θα μπορεί να εγείρει ζήτημα και να την μπλοκάρει μέσω ειδικής επιτροπής που συστήνεται και είναι αρμόδια να γνωμοδοτεί στο υπουργείο Οικονομικών για την αποδοχή ή την απόρριψη της κάθε αίτησης εξαγοράς.

Τρόποι εξόφλησης του τιμήματος εξαγοράς και περιορισμοί

11) Εφόσον γίνει αποδεκτή η αίτηση εξαγοράς, η εξόφληση του τιμήματος μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ με πρόσθετη έκπτωση 10% ή τμηματικά σε 60 μηνιαίες δόσεις, κάθε μία από τις οποίες δεν μπορεί να είναι κατώτερη των 100 ευρώ.

12) Σε περίπτωση τμηματικής εξόφλησης του τιμήματος εξαγοράς, η απόφαση εξαγοράς εκδίδεται από το αρμόδιο όργανο του υπουργείου Οικονομικών εφόσον εξοφληθεί ολοσχερώς το τίμημα εξαγοράς σε δόσεις. Ο αιτών, εντός ενός (1) μηνός από την εξόφληση της τελευταίας δόσης, πρέπει να υποβάλει τα σχετικά αποδεικτικά εξόφλησης στην οικεία κτηματική υπηρεσία.

Ειδικά σε περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή, ο αιτών, εντός ενός (1) μηνός από την κοινοποίηση σε αυτόν του πιστοποιητικού αποδοχής, πρέπει πρώτα να υποβάλει αίτηση για την υπαγωγή του στον ν. 4495/2017. Στην περίπτωση αυτή, η απόφαση εξαγοράς δεν εκδίδεται, εάν:

α) δεν εξοφληθεί το τίμημα εξαγοράς,

β) δεν εξοφληθεί το πρόστιμο υπαγωγής, και

γ) δεν προσκομιστούν στην οικεία κτηματική υπηρεσία η βεβαίωση περαίωσης της διαδικασίας υπαγωγής στον ν. 4495/2017 και το απαιτούμενο πιστοποιητικό ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου ή αυτοτελούς διηρημένης ιδιοκτησίας του άρθρου 53 του ν. 4495/2017.

13) Σε περίπτωση εκπρόθεσμης εξόφλησης του τιμήματος εξαγοράς είτε εφάπαξ, είτε τμηματικά, έως το ποσό που αντιστοιχεί σε τρεις (3) δόσεις, δεν εκδίδεται η απόφαση εξαγοράς και η υπόθεση τίθεται στο αρχείο. Καταβληθείσες δόσεις δεν επιστρέφονται, εφόσον δεν υπερβαίνουν το 40% του τιμήματος εξαγοράς, μη βεβαιούμενης σε βάρος του αιτούντος αποζημίωσης αυθαίρετης χρήσης για το δημόσιο ακίνητο, για το χρονικό διάστημα, που αντιστοιχεί στο μη επιστρεφόμενο ποσό. Για τις υπόλοιπες βεβαιωμένες μη ληξιπρόθεσμες δόσεις εκδίδεται Ατομικό Φύλλο Έκπτωσης (Α.Φ.ΕΚ.) από την οικεία κτηματική υπηρεσία.

Εξαιρούμενα ακίνητα

14) Δεν είναι δυνατή η εξαγορά δημοσίου ακινήτου, ακόμα και αν πληρούνται οι προϋποθέσεις των προηγουμένων παραγράφων, εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημόσιου συμφέροντος, αναγόμενοι σε ζητήματα:

α) εθνικής άμυνας, ή

β) δημόσιας ασφάλειας, ή

γ) δημόσιας υγείας, ή

δ) χωροταξικού ή πολεοδομικού σχεδιασμού, ή

ε) άλλης αιτιολογημένης κρατικής ανάγκης.

Εντός προθεσμίας έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος των διατάξεων του νομοσχεδίου και κατόπιν αιτήματος του φορέα υποδοχής, τα κατά περίπτωση αρμόδια υπουργεία προσδιορίζουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα ενδιαφέροντός τους, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς, και ενημερώνουν σχετικά τον φορέα υποδοχής.

15) Εξαιρούνται της εξαγοράς ακίνητα ή τμήματα αυτών, τα οποία:

α) κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αποφάσεων που κηρύσσουν αναγκαστική απαλλοτρίωση ή επιβάλλουν ρυμοτομική απαλλοτρίωση,

β) εμπίπτουν στη δασική νομοθεσία, με την επιφύλαξη των παραπάνω παραγράφων 3 και 4

γ) εμπίπτουν εντός οριοθετημένου υδατορέματος ή βρίσκονται εντός ζώνης πενήντα (50) μέτρων από τις όχθες αυτού, εάν δεν έχει γίνει οριοθέτηση του υδατορέματος,

δ) κείνται εντός καθορισμένης ζώνης αιγιαλού – παραλίας και εντός χερσαίας ζώνης λιμένα,

ε) αποτελούν πράγματα εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκτα χρησικτησίας και ανήκουν στην κυριότητα, διοίκηση και διαχείριση του Δημοσίου, κατά το άρθρο 7 του Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς (ν. 4858/2021), σύμφωνα με βεβαίωση των αρμοδίων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού,

στ) είναι εκτός συναλλαγής, κατά το άρθρο 966 του Αστικού Κώδικα, ή

ζ) έχουν περιέλθει στην κυριότητα της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.) και έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία μεταγραφής ή καταχώρισης στα κατά τόπους αρμόδια υποθηκοφυλακεία και κτηματολογικά γραφεία κατά περίπτωση, δυνάμει των παρ. 4 και 8 του άρθρου 196 του ν. 4389/2016.

Αν οι λόγοι εξαίρεσης από την εξαγορά αφορούν σε τμήμα μόνον του προς εξαγορά δημοσίου ακινήτου, δεν κωλύεται η εξαγορά του υπόλοιπου τμήματος του ιδίου δημοσίου ακινήτου. Στην περίπτωση αυτή, το τμήμα του δημοσίου ακινήτου, που εξαιρείται της εξαγοράς, δεν συνυπολογίζεται στο όριο αρτιότητας.